تغییرات جسمی و بهبودی پس از زایمان

حادثه اصلی به پایان رسیده، دوربینها جمع شده اند و ستاره تازه وارد شما در مركز جهان قراردارد! شما خسته ولی آسوده هستید. چند دقیقه بعد از زایمان تغییرات بدن شما شروع می شود و تنظیم سیستم های بدن عملی دشوار است.
● ترشحات پس از زایمان
كاهش وزن بدن پس از زایمان فشار زیادی به بدن وارد می كند. كم شدن ۳ تا ۴ كیلوگرم وزن جنین، ۴۵۰ تا ۹۰۰ گرم وزن جفت و حداقل ۴۵۰ گرم وزن آب و مایع آمنیوتیك باعث كاهش حدود ۵/۵ كیلوگرم از وزن بدن دراكثر خانم ها می شود كه خود تعادل فیزیكی بدن را بهم می زند.
درطول دوران بارداری سلول های بدن مقدار زیادی آب در خود نگه می دارند كه پس از زایمان این میزان آب اضافی به شكل عرق و ادرار از بدن دفع می گردد. پس از زایمان تعریق شدت می یابد. حجم ادرار نیز به نحو شگرفی افزایش می یابد و به دو برابر میزان عادی می رسد. دراین زمان بعلت آنكه جدار مثانه كش آمده است قادر نیست بخوبی ادرار را تخلیه كند و بنابراین همواره احساس پری مثانه به مادر دست می دهد.
● كوچك شدن رحم با سرعتی باور نكردنی
انقباضات رحم بعد از تولد نوزاد تمام نمی شود و علت آن واضح است. درهنگام زایمان رحم به اندازه یك هندوانه ۲/۱ كیلوگرمی است كه تقریبا ۲۵ برابر اندازه رحم غیر باردار است. درعرض چند دقیقه پس از زایمان رحم شروع به جمع شدن و كوچك شدن می كند و الیاف متقاطع آن به همان صورتی كه برای خارج كردن جنین منقبض میشوند، سفت می شوند. این انقباضات كرامپ هایی ایجاد می كند كه پس درد نامیده می شوند. (معمولا پس درد در زایمان های بعدی شدید تر است و ممكن است نیاز به مسكن داشته باشد.)
رحم بسرعت جمع می شود درعرض یك هفته به نصف اندازه هنگام زایمان می رسد و در پایان هفته دوم حجم آن تقریبا ۳۳۰ سی سی شده و در هفته چهارم كاملا به اندازه قبل از بارداری یعنی ۶۰ سی سی می رسد. با اینحال تعداد سلول های داخل رحم كاهش نمی یابند، نوعی تجزیه شیمیایی پروتئینی در داخل سلول ها موجب روی هم خوابیدن و كوچك شدن آنها به ۱۰/۱ اندازه قبل از بارداری می شود.
داخلی ترین لایه سلول های رحمی (به نام دسی دوای اندومتر) كه در دوران بارداری كشیده شده بودند رفته رفته جدا شده و از بدن خارج می شوند. نتیجه اینكه ترشحات شبیه قاعدگی تا چند هفته ادامه می یابد. این ترشحات در ابتدا قرمز روشن است و كم كم روشن تر می شود و تا قبل از آنكه قطع شود به سفید یا زرد تبدیل متمایل می شود.
● بازگشت اعضای داخلی به محل قبلی خود
رحم در حال رشد در دوران بارداری بسیاری از اعضای داخلی نظیر معده، روده كوچك، روده بزرگ، مثانه و قلب را به بالا و به طرفین می راند. پس از تولد نوزاد طولی نمی كشد كه اعضای داخلی بدن شما به محل قبل خود باز می گردند. این حركت اعضای داخلی ممكن است یكی از دلایل بی اختیاری دفع ادرار یا مدفوع پس از زایمان باشد. معمولا این بی اختیاری موقتی و كوتاه است و درعرض چند هفته همه چیز به حالت عادی باز خواهد گشت.
● تغییرات هورمونی
تنظیم كننده تغییرات بدن در دوران بارداری و پس از آن نوعی ماده فعال بیو شیمیایی است كه هورمون جنسی نام دارد. در دوران بارداری، استروژن باعث شل شدن و كش آمدن سلول ها و احتباس آب در آنها می شود و كاهش ناگهانی آن پس از زایمان (در عرض سه ساعت اول پس از زایمان میزان استروژن تا ۹۰% كاهش می یابد) باعث نرم و مرطوب شدن بافت ها می گردد. هورمون پروژسترون سلول های عضلات رحم را تا موقع زایمان در حال آمادگی كامل نگه می دارند. وقتی پس از زایمان سطح پروژسترون در خون بطور ناگهانی كاهش یابد، بسیاری از فرآیند های بدن كه در دوران بارداری كند و یا متوقف شده بودند، به كار می افتند. مثلا ریزش طبیعی موی سر؛ بسیاری از خانم ها سه ماه پس از زایمان دچار ریزش شدید می شوند.
هورمون های بارداری تغییراتی نیز در پستانها بوجود می آوردند و باعث می شوند كه شبكه ای از مجاری درونی، پمپ سلولی و حباب های مولد شیر بوجود آیند. به محض آنكه پس از تولد سطح استروژن و پروژسترون در خون كاهش می یابد، هورمونهایی كه پرولاكتین و اكسی توسین نامیده می شوند همراه با عمل مكیدن نوزاد، تولید شیر را تحریك می كنند. اگر در اولین دفعات شیر دهی دچار كرامپ های شكمی شوید به این دلیل است كه اكسی توسین باعث انقباضات رحم نیز می شود.
تغییرات هورمونی بعد از زایمان بر دستگاه عصبی مركزی نیز تاثیر می گذارد و باعث تحریك احساسات مادر در ماه های اول پس از زایمان می شود. احساس فشار روحی و اندوه در هفته های اول پس از زایمان طبیعی است و اندوه پس از زایمان نامیده می شود ولی اگر احساس شك، ناامیدی و خستگی پس از دو هفته از بین نرود باید موضوع را با پزشك خود درمیان بگذارید. ممكن است به بیماری جدی تری به نام افسردگی پس از زایمان دچار شده باشید.
اگر خواندن این مقاله و اطلاع از این تغییرات شما را خسته و خواب آلوده می سازد تعجبی ندارد. تبدیل شگرف یك خانم باردار به یك مادر واقعا گیج كننده است! ولی در عین حال یك معجزه به حساب می آید. بدن شما كه انعطاف پذیری چشمگیری دارد می تواند در عرض چند هفته از سیر تغییراتی كه در عرض ۹ ماه طی كرده است به جای اول باز گردد. نگران نباشید. همه چیز بخوبی پیش خواهد رفت بخصوص با كمك موجودی با شكوه و تازه وارد: نوزادی زنده كه نفس می كشد!

منبع : نی نی سایت