سال ۲۰۰۸، سالی سخت برای ترکیه

ترکیه در سال میلادی که گذشت روزهای پرتلاطم بسیاری را پشت سر گذاشت. در میان این روزهای پرتلاطم، انتخابات پارلمانی، تغییر رئیس جمهور و آغاز حمله نظامی ارتش ترکیه به شمال عراق را می توان جزو مهم ترین حوادث سال ۲۰۰۷ به شمار آورد.
با نگاهی گذرا به آنچه صفحات تاریخ این کشور همسایه را در سال ۲۰۰۷ رقم زده است به بررسی حوادثی می پردازیم که در سال جدید میلادی در انتظار کشور ترکیه خواهد بود.
انتخابات زودهنگام پارلمانی در ترکیه در تاریخ ۲۲ جولای برگزار شد و طی آن حزب عدالت و توسعه با کسب اکثریت آرا توانست پیروز این انتخابات شود و به تنهایی دولت تشکیل دهد.
پیروزی رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه، در این انتخابات در واقع به منزله پیروزی کاندیدای این حزب برای کرسی ریاست جمهوری بود.
عبدالله گل، وزیر امور خارجه پیشین ترکیه، که نتوانسته بود در رای گیریهای پارلمانی، رای کافی برای احراز کرسی ریاست جمهوری را به دست آورد، پس از تشکیل پارلمان جدید توانست در دور سوم رای گیریها به عنوان رئیس جمهور ترکیه انتخاب شود.
انتخاب عبدالله گل به عنوان رئیس جمهور ترکیه با نارضایتی و انتقاد شدید احزاب و گروه های لائیک ترکیه رو به رو شد، چرا که آنها بر این عقیده بودند که با روی کار آمدن عبدالله گل به عنوان رئیس جمهور که از حزب اسلامگرای عدالت و توسعه است، نظام لائیک ترکیه با خطری جدی رو به رو خواهد شد.
افزایش حملات تروریستی حزب کارگران کرد- پ ک ک - در ترکیه باعث شد تا پارلمان این کشور برای آغاز حملات نظامی به شمال عراق برای سرکوب حزب پ ک ک اجازه صادر کند.
خطر پ ک ک از جمله حوادثی بود که دولت، احزاب مخالف و ارتش ترکیه را بار دیگر با یکدیگر متحد کرد تا بتوانند با این خطر مقابله کنند.
هرچند در ابتدا آمریکا به عنوان یکی از هم پیمانان ترکیه با آغاز هرگونه حمله نظامی به شمال عراق مخالف بود، اما با استفاده از یک دیپلماسی موفق، ترکیه توانست آمریکا و اتحادیه اروپا را متقاعد کند که برای سرکوب این حزب تنها گزینه ورود به خاک عراق و سرکوب شورشیان پ ک ک است.
روزهای سخت و بحرانی همچنان پیش روی ترکیه قرار دارد. آنچه برای ترکیه پیش بینی می شود این است که این کشور از لحاظ نظامی، دیپلماسی و اقتصادی روزهای سختی را پشت سر خواهد گذاشت.
از لحاظ نظامی ترکیه شرایط سخت تری را تجربه خواهد کرد. آغاز حمله نظامی به شمال عراق در واقع آغاز یک بحران جدید نه تنها برای عراق که برای ترکیه به شمار می رود.
هرچند ترکیه با یک دیپلماسی سازنده توانست این حمله را به خوبی آغاز کند اما دولت ترکیه به خوبی می داند که دیگر خروج از عراق به ساده نخواهد بود.
ترکیه که برای سرپوش گذاشتن بر روی نقض حقوق کردهای کشورش راه های خطرناکی را انتخاب کرده است معلوم نیست که چگونه و با چه بهایی سناریوی بعدی را خواهد نوشت؟
سال ۲۰۰۸ در رابطه این کشور با اتحادیه اروپا نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. چرا که در این سال مشخص خواهد شد که چقدر هر دو طرف برای این رابطه اهمیت قائل هستند.
حزب عدالت و توسعه که پیش از این اعلام کرده بود که برای عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا اصلاحات مورد نظر این اتحادیه را به سرعت به انجام خواهد رساند در سال ۲۰۰۸ نشان خواهد داد که آیا با همان سرعتی که اتحادیه اروپا مدنظر دارد اصلاحات مورد نظر را در برنامه کاری خود قرار خواهد داد و یا با همین روند آهسته به پیش خواهد رفت؟
از طرف دیگر اتحادیه اروپا نیز که قسمت عمده این مذاکرات را بر عهده دارد آیا به روند این مذاکرات سرعت خواهد بخشید؟
پاسخ به هر دوی این سوالات موجب تغییر مذاکرات ترکیه با اتحادیه اروپا خواهد شد. بنابراین سال ۲۰۰۸ سالی بسیار مهم برای ترکیه به شمار می رود که پیوستن به اتحادیه اروپا را یکی از مهم ترین اهداف خود قرار داده است.
روابط ترکیه و آمریکا نیز که در سال ۲۰۰۷ روزهای پر تنشی را پشت سر گذاشته بود با انتخابات جدید ریاست جمهوری در آمریکا دستخوش تحولات چندانی نخواهد شد.
رابطه این دو کشور که بر سر دو موضوع ارجاع پرونده قتل عام ارامنه به کنگره آمریکا و آغاز حملات نظامی ترکیه به شمال عراق رو به سردی گراییده بود با مسکوت ماندن پرونده قتل عام ارمنه در کنگره و همکاری آمریکا برای حمله نظامی ترکیه به شمال عراق به حالت عادی خود بازگشت. هر چند هنوز مشخص نیست که ترکیه در قبال این تغییرات چه هزینه هایی را پرداخته است؟
پیش بینی می شود رابطه ترکیه با ایران در سال میلادی جدید وارد مرحله تازه ای شود. از جمله حوادثی که در سال ۲۰۰۸ در انتظار است، سفر محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور ایران به ترکیه است.
ایران و ترکیه که روابط اقتصادی خوبی دارند، می توانند با گسترش این روابط، دروازه های بهتری را به روی یکدیگر باز کنند.
سیاست داخلی ترکیه همچنان حول محور بحث های قدیمی اسلامگرایان و سکولارها می چرخد. به نظر می رسد که بحث حجاب همچنان در صدر خبرسازهای ترکیه باشد.
دولت آقای اردوغان در تلاش است تا بتواند موانعی را که برای ورود افراد با حجاب اسلامی در مراکز دولتی از جمله دانشگاه ها وجود دارد، بردارد. این درحالی است که گروه های اپوزسیون این اقدام دولت را راهی برای از بین بردن نظام لائیک ترکیه می دانند.
این مبحث در سال ۲۰۰۸ همچنان ادامه خواهد داشت و بعید به نظر می رسد که هر یک از گروه ها بتوانند راه حلی منطقی برای پایان دادن به این بحث ارائه دهند.
اقتصاد ترکیه که پیش از این روزهای سختی را پشت سر گذاشته است، اکنون بیش از ۲ سال است که به یک ثبات نسبی نزدیک شده است و روند رو به رشدی را در پیش گرفته است.
پیش بینی می شود که ترکیه بتواند در سال ۲۰۰۸ بر سرعت بهبود اقتصاد خود بیافزاید. استفاده از کوچک ترین موقعیت هایی که پیش روی ترکیه قرار می گیرد یکی از عوامل موفقیت اقتصادی این کشور به شمار می رود. ترکیه کشوری است بدون منابع انرژی که توانسته است از طریق گسترش صنایع گوناگون، چرخ های اقتصادی کشور را رو به جلو حرکت دهد.

نویسنده : آرزو دیلمقانی

منبع : دیپلماسی ایرانی