تاریخ کامل ایران

نویسنده : ملکم - جان
مترجم : حیرت - اسمعیل‌بن‌محمدعلی
محل نشر : تهران
تاریخ نشر : ۱۳۸۲/۰۸/۲۴
رده دیویی : ۹۵۵.
قطع : وزیری
جلد : گالینگر
تعداد صفحه : ۱۰۷۴
نوع اثر : ترجمه
زبان کتاب : فارسی
شماره کنگره : DSR۱۰۹/م۸ت۲
نوبت چاپ : ۱
تیراژ : ۵۰۰۰
شابک : ۹۶۴-۳۴۶-۰۵۴-۱

سرجان ملکم یکی از ماموران مشهور انگلیسی در کمپانی هند شرقی بود .زبان فارسی را به خوبی آموخت و در زمان فتحعلی شاه قاجار, ماموریت بسیار مهمی برای کمپانی هند شرقی به انجام رساند که طی آن یک قرارداد سیاسی و یک قرارداد تجاری منعقد گردید و منافع بسیاری برای اهداف استعماری کمپانی هند شرقی به همراه داشت .او طی 10سال مسافرت در شهرهای ایران, با اعیان, سرداران, دانشمندان, فضلا و شعرا معاشرت کرد و مجموعه‌ای از نسخه‌های خطی فراهم آورد .او حاصل تحقیقاتش را به صورت کتاب تاریخ مفصل ایران, بیشتر برای بهره‌گیری کارگزاران انگلیسی تالیف نمود و در دو جلد منتشر ساخت .نخستین بار میرزا اسماعیل حیرت, ادیب و معلم ایرانی ساکن هندوستان در سال 1287ه ق در بمبئی کتاب حاضر را به فارسی برگرداند .چاپ حاضر بر اساس همان ترجمه میرزا اسماعیل فراهم آمده است .این کتاب یک دوره کامل و مفصل تاریخ سیاسی ایران از قدیمی‌ترین زمان‌ها تا عصر قاجار است که به ترتیب و توالی سلسله‌های حکومتگر تالیف شده و در دو جلد (در یک مجلد) و بیست و شش فصل با این مطالب تدوین گردیده است1 :ـ در بیان حدود جبال و صحاری و جنگل‌ها و رودها و هوای مملکت ایران, 2ـ در سلسله مهابادیان و پادشاهان قبل از کیومرث, سلسله جیانیان و یاسائیان, 3ـ سلسله پیشدادیان, 4ـ سلسله کیانیان, 5ـ در نقل اقوال مورخان در باب اسکندر و سلاطین بعد از او, 6ـ در تاریخ سلسله سلاطین ساسانیه از اردشیر تا یزدجرد, 7ـ نظر اجمال در دین و شریعت تاریخ و افسانه‌ها و طبایع ایرانیان قبل از اسلام, 8ـ در حکومت خلفا در ایران و سلطنت صفاریان و سامانیان و دیلمیان, 9ـ در تاریخ سلاطین غزنویه, 10ـ در تاریخ سلاطین سلجوقی و مختصری در باب خوارزمشاهیان, 11ـ نظر اجمالی در باب اتابکان آذربایجان و فارس و لرستان و حسن صباح, 12ـ در بیان تسخیر لشکر مغول ایران را و سلطنت هولاکو خان در ایران, 13ـ در بیان صادرات افعال و واردات احوال امیرتیمور گورکان, 14ـ تاریخ سلاطین صفویه, 15ـ در بیان وقایعی که بعد از فوت شاه عباس بزرگ در ایران روی داد تا استعفای شاه سلطان حسین و فتح ایران به دست افغان, 16ـ در بیان پادشاهان افغان و تاخت و تاز ترک و روس, 17ـ در باب وقایع ایام نادرشاه و اعقاب وی, 18ـ در پادشاهی کریم خان زند, 19ـ در بیان احوال اعقاب و انسال کریمخان زند و بقایای سلسله زند, 20ـ اجمالی در بیان اوضاع مملکت ایران و ملل اطراف, 21ـ در وقایع ایام و چگونگی احوال آقا محمد خان قاجار و جلوس فتحعلی شاه, 22ـ در بیان مذهب و شریعت اهالی ایران, 23ـ در بیان حکومت ایران, 24ـ در باب آب و هوای ایران و مردم این ملک و شهرها و قریه‌ها و ترقی در علوم و صنایع, 25ـ کلمه‌ای چند در باب عادات و رسوم و طرز زندگی و معاشرت اهالی ایران, 26ـ ملاحظاتی چند در وضع مملکت ایران و طبیعت سکنه آن .