خلیج فارس نامی به گستره تاریخ

از آن زمان که تاریخ بشر مکتوب شد و جغرافی بعنوان علمی درخور اهمیت و سرآمد تلقی شد نام خلیج فارس در کهن ترین متون باستان به چشم می‌خورد و با نام پارس یا فارس گره خورده است.
یونانیان باستان معتقد بودند نام خلیج فارس اسم یکی از چهار دریای شناخته شده ای است که به اعتقاد آنان همگی از یک اقیانوس عظیم سرچشمه می گیرند یعنی بسیار پیش از آنکه داریوش هخامنشی امپراتور ایران در کتیبه های خود از دریای پارس سخن بگوید ، حتی غیرایرانیان هم این پهناب را با نام فارس می شناختند.
خلیج فارس در عهد کهن از سوی یونانیان باستان pars persicus ، از سوی رومیان mare persicus و از سوی اعراب بحر فارس خوانده شد. هرودوت مورخ مشهور ایرانی هم خیلی پیش از داریوش هخامنشی در سال ۴۲۵ پیش از میلاد در کتاب تاریخی خود نام خلیج فارس را آورده است چرا که سنگ نبشته داریوش در مصر که عبارت "درایه تپه هچا پارسا آیی تی هنی" به معنای دریایی که که از پارس آغاز می شود یا از پارس می رود ، مربوط به ۵۱۸ تا ۵۱۵ میلادی است.
پس از اسلام نیز تا زمانی که واژه سازی و جعل عناوین و اسامی تاریخی قبح داشت و به رویه سیاست پیشگان و ایادی آنها تبدیل نشده بود ،‌همگی علمای غیرایرانی و حتی دانشمندان عرب مانند شهاب الدین النویری و ابن حوقل و نصیبی بغدادی نام و نقشه خلیج فارس را به درستی مورد اشاره قرار داده اند.
آنان با حفظ حرمت قلم ،‌ تشکیک در نام این دریا را حتی در ذهن خود خطور ندادند و تقید به صداقت و راست گفتاری را از خود به یادگار گذاردند. هر چند که شیفتگی قدرت و نشئگی شهرت و ثروت جایگزین صداقت و درست گفتاری شد.
در دوران اخیر انگلیسی ها که خود غائله گردان غوغای نام خلیج فارس هستند اذعان کرده اند که این پهنه آبی نام جز فارس ندارد. لرد کرزن وزیر خارجه وقت انگیس در کتاب "ایران و قضیه ایران " که در سال ۱۸۹۲ به چاپ رسید ، بارها به نام خلیج فارس اشاره کرده است. در مورد آنچه که به امریکایی ها مربوط می شود نیز ویلیام راجرز وزیر خارجه وقت امریکا در گزارشی که اواخر دهه ۶۰ میلادی پیرامون سیاست خارجی امریکا ارایه کرد ، از نام خلیج فارس استفاده کرده است. در فرهنگهای زبان آلمانی ، انگلیسی ، فرانسوی ، امریکایی و ترکی هم جملگی نام خلیج فارس را استفاده کرده اند.
در مورد نام خلیج فارس تا اوایل دهه ۱۹۶۰ هیچگونه بحث و جدلی در میان نبود و در تمام منابع امریکایی ، اروپایی و آسیایی و در دایره المعارف ها و نقشه های جغرافیایی این کشورها ، نام خلیج فارس در همه زبانها به نام اصلی ذکر شده است.
در حقیقت بر خلاف آنچه برخی می پندارند اصطلاح مجعول "خلیج عربی" ابتدا از سوی پان عربیست ها مطرح نشد بلکه این اصطلاح از طرف یکی از نمایندگان سیاسی انلگستان در خلیج فارس بنام "سر چارلز بلگریو" عنوان گشت و در واقع او بود که به قصد تفرقه میان ایران و اعراب این تخم لق را در دهان عربها شکسته است.
سرچارلز بلگریو که بیش از ۳۰ سال نماینده سیاسی و کارگزار دولت انگلیس در خلیج فارس بود ، پس از بازگشت به انگلستان ،‌کتابی در باره سواحل جنوبی خلیج فارس منتشر کرد و در آن برای اولین بار نوشت که عربها ترجیح می دهند خلیج فارس را خلیج عربی بنامند. بلگریو قبل از انتشار کتاب و مراجعت به انگستان در تماس با شیوخ امارات جنوبی خلیج فارس، این تفکر را بر آنان نیز القاء کرد و بی علت نیست که بلافاصله پس از انتشار کتاب سرچارلز بلگریو ،‌اصطلاح خلیج عربی در میان مطبوعات عرب رواج پیدا کرد و در مکاتبات رسمی نیز به زبان انگلیسی واژه Arabian golf جایگزین اصطلاح معمول و رایج Persian golf می شود. پس از الگویی که انگلیسی ها ترسیم کردند ، برای نخستین بار عبدالکریم قاسم رییس جمهوری عراق که با کودتایی به قدرت رسیده بود ، در سال ۱۹۵۸بر زبان راند و در سال ۱۹۶۲ نیز جمال عبدالنانصر در اوج هیجانات مربوط به جریان پان عربیسم ، طرح هایی را برای تغییر نام خلیج فارس به خلیج عربی به اجرا گذاشت. ناسیونالیسم عربی طرفداران زیادی در جهان عرب پیدا کرد و به این ترتیب به جریان تغییر نام خلیج فارس دامن زده شد ، اما گستره حمایت از اسامی تحریف شده تاریخی ، عمدتا حامیان نژاد پرستی عربی را در بر می گرفت و بخش قابل توجهی از اندیشمندان و نخبگان دانشگاهی جهان عرب به آن اعتراض کردند.
همانطور که پیش تر آمد ، انگلیسیها نخستین کسانی بودند که بذر نفاق و تفرقه را کاشتند چرا که از قدیم سودای آن داشتند که خلیج فارس را به دریای انگلیسی تبدیل کنند و بعدها در دهه ۱۹۸۰ امریکایی ها هم به تاسی از پسرعموی بزرگترشان هوس خلیج امریکایی به سرشان زد. از نظر امریکایی ها و اروپایی ها این منطقه "شریان حیاتی غرب" در "منطقه استراتژیک غربی" و "حوزه منافع ویژه" است لذا اگر بتوانند خلیج فارس را برای همیشه تحت سلطه کامل خود در می آورند. واقعیت تاریخی گواه است که خلیج فارس یک نام کهن تاریخی است که از بدو تاریخ بر روی این پهنه آبی گذارده شده و انگیزه و تلاش حساب شده ای که برای تغییر نام آن بعمل می آید ، هدفی جز ایجاد فتنه و اختلاف میان کشورهای منطقه ندارد.
خلیج فارس برای ایرانیان فقط یک نام نیست. خلیج فارس نقش بزرگی در شکل گیری و پیشرفت علم و تمدن بشری در همیشه تاریخ ایفا کرده است و ایرانیان از هر دسته و جناح و حزب و گروهی که باشند ، بر سر هویت ملی و ملیت خود اتفاق نظر دارند و همه اختلافات را برای پاسداری از هدف تاریخی خود کنار می گذارند و بر سر حفظ میراث اجدادشان از بذل جان هم دریغ ندارند.
اتفاقی که سال ۲۰۰۶ میلادی باره نام خلیج فارس در نشریه نشنال جئوگرافی رخداد ، بخ خوبی ادعای فوق را ثابت می کند. کافی است مروری بر حوادثی که پس از اقدام اشتباه و نادرست این نشریه افتاد ، داشته باشیم تا متوجه اهمیت مسایل ملی و تاریخی میان مردمان سرزمین باستانی ایران شویم. البته ماجرایی که در نشریه نشنال جئوگرافی افتاد مربوط به دیروز و امروز نیست، سالهاست که نشریات بریتانیایی زیر فشار آگهی دهندگان عرب ، خلیج فارس را فقط "خلیج" می نامند. {تصور کنید دولت پاکستان پول خرج کند و با صرف هزینه های فراوان کاری کند تا اقیانوس هند را فقط اقیانوس بگویند یا بگویند اقیانوس پاکستان.
شیوخ جنوب خلیج فارس در چند سال اخیر به جعل نام خلیج فارس بر روی نقشه بسنده نکرده اند و امروز حداکثر استفاده را از داده های باستان شناسی می برند. آنان سالانه دهها کاوش باستان شناسی در حوزه جنوبی خلیج فارس انجام می دهند و به صورت مقالات متعدد در مجلات باستان شناسی داخلی و خارجی به چاپ می رسانند.
میزان کاوشهای باستان شناسی در جنوب خلیج فارس قابل مقایسه با بخش شمالی آن نیست. اعراب همواره امکانات بیشتری در اختیار باستان شناسان خارجی قرار داده اند و آنان هم به راحتی به پژوهشهای خود مشغولند. این یک واقعیت است که کاوشهای باستان شناسی ما در بخش شمالی خلیج فارس اندک بوده است و در این زمینه باید مطالعات بیشتری صورت دهیم. باید اذعان کرد که اعراب با صرف هزینه های هنگفت در مطالعات باستان شناسی جنوب خلیج فارس از ما جلوتر هستند.
صدام دیکتاتور عراق هم از همین سلک بود. او ۳۰۰ میلیون دلار را طی ۱۵ سال در میان برخی روزنامه نگاران و دانشگاههای اروپا خرج کرد تا جغرافیای بخشهایی از خاک ایران و نام خلیج فارس را تغییر دهد.
خلیج فارس امروزه با وسعتی معادل ۲۳۷۴۷۳ هزار کیلومتر مربع و محیطی بالغ بر ۵۵۷۹۸۰۰ متر بخش کوچکی از گستره آبی پهناوری است که در روزگاران کهن دریای پارس نامیده می شد و تمامی دریای عمان و بخشی از اقیانوس هند تا رود سند را در بر می گرفت.
خلیج فارس بدلیل موقعیت ژئواکونومیک و ژئواستراتژیک خود همواره مورد توجه قرار داشته است و مجموعه ای از انگیزه های سیاسی ، جغرافیایی یا مطامع خاص قدرتهای فرامنطقه ای در پشت پرده برای تغییر نام خلیج فارس قرار دارند. این انگیزه ها در طول زمانهای مختلف متفاوت بوده است. قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی اینگونه تلاشها دستخوش دگرگونی بسیاری شده است. حمایت قدرتهای بزرگ مثل امریکا ، انگلیس و شوروی از نام خلیج فارس با نام مجعول و ناقص آن چه بصورت مخفی و چه علنی در طول زمان متفاوت بوده است. این مواضع تاثیر زیادی بر موضعگیری کشورهای منطقه داشته است. جنگ تحمیلی عراق بر ایران ، اشغال کویت توسط عراق و اشغال عراق توسط امریکا نیز در فرازونشیب این تلاشها موثر بوده است.
برخی منتقدان از نام تاریخی خلیج فارس ، جمهوری اسلامی را متهم می کنند که چرا بعد از پیروزی انقلاب همچنان بر نام خلیج فارس اصرار دارد. این انتقاد از آنجا ناشی می شود که آنها وقوع انقلاب اسلامی ایران را دور شدن جمهوری اسلامی از خواسته های ملی خود تلقی می کنند و به تعبیر آنها ، تهران نباید برای نام خلیج فارس شان ملی قایل باشد.
از سوی دیگر نامگذاری غیرحرفه ای ،‌ سبب آگاهی بهتر آگاهان و ناظران امور از ساختار ضعیف فکری استراتژیست های خارجی نسبت به حساسیتهای ملی و بومی مردم ایران می گردد. نامگذاری مجعول و اصرار بر تغییر نامی کهن ، پیامدی جز تضعیف استقلال ملی ایران و هویت تاریخی کشورمان ندارد. کشورهای حوزه خلیج فارس نیز باید نیک دریابند که پاک کردن حقیقت از صفحات تاریخ ناممکن است ،‌ چرا که جهان سالها شاهد اینگونه تلاشهای ناممکن صهیونیسم جهانی برای محو فلسطین بوده و هست و اکنون این بار نیز بدانند که رویای تازه و پریشان آنان هیچگاه تعبیر نخواهد شد و هر مرد و زن ایرانی مقتدرانه از آبهای نیلگون و نام خلیج همیشه فارس حراست خواهد کرد.

ایرنا

منبع : روزنامه جام‌جم