پسری از سرزمین جادو

تاج گذاری امپراتور جدید فوتبال اروپا در حقیقت دوم دسامبر انجام شد؛ زمانی که برخلاف سایر هموطنان خود مجبور نبود در محله های بد آب و هوای برزیل با پای برهنه دنبال توپ بدود. ریکاردو کاکا مرد سال اروپا از روز تولد زندگی شیکی داشت و حالا هم وضع بهتری نسبت به سال های کودکی دارد. انجیلی که گوشه اتاق دوران کودکی او قرار دارد، تنها وجه مشترک او با ریوالدو، رونالدو، رونالدینیو و دیگر اعجوبه های برزیلی است وگرنه «ریکی» به کمک ثروت پدرش با در اختیار داشتن توپ چرمی، پول توجیبی مناسب و تعطیلات مفرح زمین تا آسمان با ستاره های دیگر برزیل تفاوت داشت. ریکاردو، پول را رویای دست نیافتنی خود نمی دانست، با این حال اعتراف کرده که هیچ گاه مسائل مادی به خداوند و خانواده اش اولویت نداشتند.
هنوز کسی نمی داند در روستای محل تولد او زمین فوتبال در دسترس تر بود یا کلیسایی برای عبادت اما برای کاکا میدان سبز فوتبال شباهت زیادی به مغناطیس سبز معنویات داشت. چند سال بعد تقدیر، مرد سال اروپا را به سائوپائولو کشاند. باشگاه بزرگ برزیلی حوصله بازیکنان ضعیف را نداشت و برای همین بود که کاکا در عرض چند سال به قدری پیشرفت کرد که سیلویو برلوسکونی رئیس باشگاه میلان را مجبور کرد تا او با امضای قراردادی پر سروصدا راهی سن سیرو شود. دوری از خانواده روزهای ملال آوری را در پی داشت؛ هرچند یک استادیوم باشکوه، ۸۰ هزار هوادار پرشور و جاذبه های یک شهر دیدنی با کلیسایی بزرگ تمام دلتنگی ها را از بین می برد. کاکا در روزهای ابتدایی حضور در میلان پر سروصدا نبود و چند بازی متوسط داشت اما درست در بهترین فرصت شاهکار خودش را رقم زد. در داربی اینتر میلان برای جلوگیری از یک شکست دیگر مقابل تیم همشهری راه هجوم اینتزاگی و شوچنکو را بسته بود. آنها از کاکا غافل ماندند و اعجوبه برزیلی در چهل و هفتمین دقیقه اولین داربی ایتالیایی خود دروازه تولدو را گشود. محبوبیت بین تماشاگران روسونری به قیمت شنیدن توهین های دوستداران رقیب تمام شد. ریکاردو متواضعانه واقعیت را پذیرفت اما کاکا بیرون از زمین آنقدر مثبت رفتار کرد که حتی تماشاگران رقیب زبان به تحسین او گشودند.
ماجرا فقط در زمین فوتبال خلاصه نمی شد. سیلویو برلوسکونی در جالب ترین نطق پاییزی خود اعتراف کرد خیلی دوست داشت کاکا روزی او شود چون از هر لحاظ لایق خطاب شدن به عنوان داماد خانواده ثروتمندترین مرد ایتالیا است، البته آقای رئیس به این آرزوی خود نخواهد رسید چون کاکا خیلی زود ازدواج کرد و طبق آنچه از کتاب های مذهبی اتاق دوران کودکی او آموخته هرگز به خانواده خود خیانت نمی کند. وفاداری «ایزاکسون» در عرصه فوتبال هم چشمگیر است. او بارها با پیشنهاد رئال مادرید و بارسلونا روبه رو شده اما ترجیح داده در میلان بماند. دلیل؟ شاید محبت سران میلان، شاید آن حس قدردانی که اجازه نمی دهد باشگاهی که در آن به اوج رسیده را ترک کند اما کسی چه می داند. شاید او روزی در شهر فرشتگان (مادرید) هنرنمایی های خود را دنبال کند.
● او شایسته بود؟
این بزرگ ترین سوال روز منتقدان فوتبال است. آیا واقعاً «ریکی» در تمام جنبه ها برتر از دو رقیب خود بود؟ اگر به فوتبال از دریچه زیبایی بنگریم، مسلماً کاکا را در خوشبینانه ترین حالت دومین بازیکن برتر اروپا خواهیم دانست. او نه مانند مسی می تواند در فضایی به وسعت یک دستمال کاغذی چند بازیکن رقیب را جای بگذارد و نه مثل کریس رونالدو قادر به انجام حرکات عجیب است. بیشتر رسانه های گروهی دنیا اعتقاد دارند رونالدو و حتی مسی با وجود نمایش نه چندان جالب در سال گذشته استحقاق بیشتری برای کسب توپ طلا داشتند. اما اگر برندگان توپ طلا در سال های گذشته را دنبال کنیم به خروجی جالبی می رسیم. کاناوارو به عنوان یک مدافع تکنیک خاصی نداشت اما بسیار موثر بود و ایتالیا را به سمت توپ طلای سال ۲۰۰۶ فرستاد، هرچند انتخاب او هم بدون حرف و حدیث نبود. از سوی دیگر هم تکنیک رونالدینیو در جهت منافع تیمی است اما حرکات پا به توپ او بیش از هر مساله دیگری چشم نواز است و همین مساله او را به سمت توپ طلای ۲۰۰۵ فرستاد. با استناد به این دو قضیه می فهمیم نگاه فرانس فوتبال در چند سال اخیر به هیچ وجه یکجانبه نبوده و تکنیک و تاکتیک توامان در انتخاب بازیکن سال نقش داشتند. در این وضعیت انتخاب رونالدو که از هر انگشت پایش یک حرکت فردی نوین می بارد و در ضمن با هر تاکتیک فرگوسن پیر هم سازگاری نشان می دهد، عاقلانه تر به نظر می رسید. آیا کاکا در صورت تغییر تاکتیک میلان هم می تواند به این خوبی بازی کند؟ برای محکومیت این انتخاب باید به سال های گذشته هم فلاش بک زد. انتخاب ماتیاس سامر برای عنوان مرد سال اروپا شاهکار مطلق مجله معتبر فرانسوی بود.
لیبروی وقت دورتموند مانند بیشتر آلمانی ها با واژه تکنیک آشنا نبود اما در آغاز عصر دریبل زن های فانتزی آنقدر با حساب و کتاب بازی می کرد که برای فرانس فوتبال چاره یی غیر از یک انتخاب متفاوت باقی نماند. حتی قرار گرفتن توپ طلا در دست های ژرژ وه آ بیش از آنکه اقدامی در جهت نفی نژادپرستی و روی خوش نشان دادن قاره سبز به مهاجران تلقی شود، برگرفته از جادوی گلزنی این لیبریایی بود. با یک حساب سرانگشتی به این نتیجه می رسیم که فرانس فوتبال یکی از انتخاب های بودار خود را انجام داد. کاکا بازیکن نالایقی نیست اما شاید یک نفر بهتر از او یافت می شد. شاید هم ما بیش از حد فرانس فوتبال را خوش سلیقه می دانیم. توپ طلا هم قواره پای طلایی کاکا است.
● این توپ طلا
ماجرا از دهه ۱۹۶۰ میلادی آغاز شد، هنگامی که اروپا در رویای قدم زدن یوری گاگارین در کره ماه، نوآوری های خود را به رخ عقب مانده های دنیا می کشید و در آفریقا کشور «رودزیا» بین انسان ها، یک مرز سیاه و سفید می کشید. در آن روزگار یک مجله تخصصی فوتبال می خواست کاری کند فرانسوی های مغرور از قافله کشورهای دیگر اروپایی عقب نمانند. آنها تصمیم گرفتند برای فوتبال اروپا تعیین تکلیف کنند و برای همین مرد سال اروپا را به خورد تماشاگران فوتبال جهان بدهند. یک جنتلمن انگلیسی به نام «استنلی ماتیوس» اولین نفری بود که روی سکوی افتخار رفت. تعامل استعمارگران سابق که روزی به خاطر جاه طلبی های ناپلئون بناپارت به جان هم افتادند، جالب توجه می نمود و قدرت فوتبال را نشان می داد. توپ طلای اروپا یا همان (Ballondor) وارد فرهنگ لغات اروپایی ها شد. بزرگان زیادی آمدند، لئویاشین با آن پیراهن سیاه و دست های عنکبوتی آمد و جایزه گرفت. غرب با صورتک فوتبال به شرق کمونیست لبخند زد.
چندین سال بعد گولیت مرد سال اروپا نام گرفت و روی «سن» جایزه خود را به نلسون ماندلا، رهبر انقلابی های آفریقای جنوبی، تقدیم کرد. سپس فرانس فوتبال هم در فروپاشی «آپارتاید» نقش خاص خود را ایفا کرد، ژرژ وه آ هم جایزه گرفت. آفریقایی ها که روزی «بربر» خطاب می شدند، بالای سر اروپایی ها قرار گرفتند. میتران پیش از سال ۱۹۹۵ تاج و تخت خود را به شیراک داده بود ولی عدالت اجتماعی فرانسوی ها هنوز چشم نواز بود. در فوتبال آنها با برگزیدن ستاره لیبریایی فقیر عدالت را معنا کردند. افسوس که این مجله عادل نماند.
ویروس دنیای تجاری توپ گرد سردبیر فرانس فوتبال را بیمار پول کرد. مگر به یاد ندارید منتقدان ورزش چگونه انتخاب رونالدینیو را به دندان های خرگوشی او و شرکت سازنده های خمیردندان ارتباط دادند. توپ طلا تاریخچه یی باشکوه دارد و مسلماً یک یا دو انتخاب باشکوه تاثیری در اصل قضیه نخواهد داشت. اصل قضیه؟ معلوم نیست رسانه ها در فرانسه رکن چهارم دموکراسی هستند یا نه، اما به هر حال آنقدر مهم هستند که با یک انتخاب روی مسائل سیاسی و اجتماعی هم تاثیر بگذارند. لئویاشین، ژرژ وه آ و استنلی را فراموش کرده اید؟
در پایان دو نکته مهم باقی می ماند. کاکا اخیراً در مصاحبه با «ال پائیس» به جمله حضرت مسیح درباره کمک به همنوع اشاره کرده است. او با این اعتقاد ثابت می کند مارادونای بزرگ که ریکاردو را لایق تصاحب توپ طلا ندانسته، ارزش این همنوع خود را درک نمی کند

مرتضی یاسری نیا

منبع : روزنامه اعتماد