تصویری که راز قلب را افشا می کند

وقتی اصطلاح بیماری قلبی را می شنوید، اولین واکنش شما چیست؟از این که روزی شما هم به این درد مبتلا شوید، هراسان می شوید یا فکر می کنید این جور مسائل هیچ وقت به سراغتان نخواهد آمد؟واقعیت این است که بیماری های قلبی - عروقی یکی از دو علت اصلی مرگ و میر و شایع ترین مشکل کشورهای پیشرفته شناخته شده اند.عروق کرونری قلب به دلایل مختلف دچار گرفتگی می شوند و در این میان ، انواع روشها مثل آنژیوگرافی ، بالن زدن ، بای پس و... - که فکر کردن به هرکدامشان هم وحشتناک است - تنها روش های درمانی به نظر می رسند، اما از کجا باید مطمئن بود واقعا دچار چنین وضعیتی شده اید؟روش جدیدی هم برای تشخیص قطعی گرفتگی شریان ها به کار می رود.
قلب یک پمپ عضلانی توخالی است ، که بدون توقف خون را به سراسر بدن می رساند. اگرچه قلب چندان بزرگتر از مشت بسته شما نیست ، ولی در طول مدت عمر متوسط هر نفر حدود ۳۰۰ میلیون لیتر خون پمپ می کند. طی این فرآیند، خون از رگهای خونی که سیاهرگ نامیده می شوند به درون قلب می ریزد و ماهیچه های قلبی آن را تحت فشار به درون رگهای دیگری که به سرخرگ موسومند، می راند.بیماری های عروق قلب یا بیماری های کرونری ، مهمترین مشکلات قلبی به حساب می آیند. یک حمله قلبی وقتی اتفاق می افتد که یکی از شریان های قلب خسته شود و در نتیجه اکسیژن رسانی و تغذیه قلب با اشکال مواجه گردد.
مراحل تشخیصی و درمانی
ممکن است شما هم یکی از شرایط یا عادات افزایش ریسک ابتلا به بیماری های قلبی مانند زمینه ژنتیکی ، بالا بودن وزن ، کشیدن سیگار، فعالیت فیزیکی ناکافی و... را داشته باشید.حتما اطلاعاتی نیز درباره این عوامل خطرزا دارید، اما احتمالا نمی دانید حتی وجود یکی از این ریسک فاکتورها احتمال پیشرفت به سمت بیماری های قلبی - عروقی را در شما افزایش می دهد. برای اطمینان از وجود بیماری عروق کرونری ، ابتدا پس از مراجعه به پزشک و بررسی دقیق ، یک یا چند تست قلب لازم تشخیص داده شوند.
نوار قلب از فعالیت های الکتریکی قلب شما منحنی روی کاغذ رسم می کند و به این وسیله ضربات غیرطبیعی و انهدام ماهیچه های قلبی ، مشکلات جریان خون در رگهای کرونری قلب و در نهایت بزرگ شدن آن تا حدودی قابل تشخیص است.در کنار نوار قلب ، اکو کاردیوگرافی نیز با کمک امواج صوتی اندازه ، شکل و حرکات قلب را نشان می دهد. اکو برای نشان دادن مقدار خون پمپ شده از قلب حین انقباض نیز موثر است.در صورت وجود مشکل ، بهبود بیماری های قلبی احتیاج به تکنیک مخصوصی دارد که با آن بتوان سرخرگ را باز و جریان خون را به حالت طبیعی بازگرداند.یکی از اصولی ترین روشهای کاربردی در این زمینه از گذشته تا حال استفاده از آنژیوگرافی است که علاوه بر تشخیص میزان و محل گرفتگی و لخته شدگی کرونر در پاره ای موارد مشکل برطرف می شود.
در این روش ، یک لوله کوچک توخالی با بی حسی موضعی از طریق بازو و یا ران وارد سرخرگ یا سیاهرگ می شود و ماده دارویی حاجب در هر شاخه وارد می کند و به این ترتیب به سرخرگ کرونر تنگ وارد می شود.در سر این لوله یک بالون وجود دارد که چند مرتبه برای باز کردن رگ و بهبود جریان خون پر و خالی شده ، در نتیجه لخته موجود به دیواره رگ فشرده می شود. از آنجا که این لخته کاملا از بین نرفته و موجب گرفتگی های بعدی در ناحیه برآمده رگ خواهد شد در این شرایط یک فنر توری به نام sted وارد سرخرگ شده ، در محل دچار مشکل کار گذاشته می شود.
به این وسیله از بروز مشکل مجدد در این محل جلوگیری می شود. بای پس هم راه دیگری است که در آن یک قطعه از سیاهرگ ساق پا یا سرخرگ قفسه سینه یا مچ دست به بالا و پایین سرخرگ قلبی در ناحیه مسدود متصل می شود.با توجه به تهاجمی بودن روش آنژیوگرافی سوراخ کردن رگ و عبور از آن به منظور رسیدن به عروق کرونری قلب و سپس تشخیص قطعی وجود یا عدم وجود گرفتگی رگ غیرقابل اجتناب است.ضمن آن که این روش حدود یک ساعت به طول می انجامد و بیمار نیز پس از اتمام آن باید ۲۴ ساعت تحت مراقبت قرار گیرد. دکتر شهرام اخلاق پور در این زمینه می گوید: آمار سال ۲۰۰۱ میلادی امریکا نشان می دهد که از حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار آنژیوگرافی انجام شده تنها حدود یک سوم مثبت بوده است ؛ یعنی دو سوم باقی احتیاجی به استفاده از این روش نداشته و تنگی عروق در آنها مشاهده نشده است.
وی در ادامه می افزاید: با توجه به مشکلات موجود در این روش ، محققان سالها در صدد یافتن راهی تشخیصی جایگزین بوده اند، تا حداقل در تشخیص گرفتگی رگها از هزینه ها و مشکلات جاری جلوگیری کنند.
تشخیص گرفتگی ها
تحقیقات روی آنژیوگرافی عروق کرونر به کمک دستگاه های سی تی یا سی تی آنژیوگرافی عروق کرونر از سال ۱۹۹۴ به طور همزمان در چند کشور امریکایی و اروپایی از سوی شرکتهای بزرگ سازنده دستگاه های سی تی اسکن شروع شد. اما تا سال ۱۹۹۹ نتایج قابل قبولی به دست نیامد. تا این که بالاخره در همان سال اولین سی تی آنژیو به مجامع پزشکی و علمی دنیا معرفی شد.
دکتر اخلاق پور درباره پیچیدگی این دستگاه می گوید: برای آن که بتوان از عروق کرونر قلب تصویربرداری کرد، احتیاج به دستگاه های با سرعتهای بسیار بالاست ؛ زیرا قلب یک عضو در حال حرکت است و ما باید بتوانیم سریعتر از ضربان های قلب تصویربرداری کنیم.
از آنجا که موقعیت های مختلفی در مقطع زمانی خواهیم داشت ، در نتیجه باید در یک زمان مشخص مثلا ۵۰تصویر داشته باشیم تا با چسباندن آنها در کنار یکدیگر تصویر سه بعدی قلب را بازسازی کنیم.
اخلاق پور تعداد تصاویر مورد نیاز را بنا به تعداد ضربان قلب هر بیمار متفاوت می داند. اگر تعداد ضربان یک نفر ۶۰ بار در ثانیه باشد باید در ظرف ۰۲۵/۰ ثانیه تصاویر گرفته شوند، که با افزایش تعداد ضربان های در دقیقه زمان تصویربرداری نیز کاهش می یابد. با افزایش دنیکتورهای (آشکارسازهای) دستگاه از ۴ به ۱۰،۱۲، ۱۶ در حد نهایت ۶۴ عدد امروزه قادر هستیم با دستگاه های کاملا پیشرفته عروق کرونر را با وضوح ۹۲درصد اسکن کنیم.
مزایای روش تشخیصی نوین
در این روش بیمار به هیچ گونه بستری احتیاج ندارد. بر خلاف روش آنژیوگرافی که یک روش تهاجمی بوده و شیلنگ مخصوص (کاتامتر) از شریان عبور داده می شود، سی تی آنژیو مانند هر اسکن معمولی دیگر انجام می شود.ضمن آن که ضربان قلب به منظور پیدا کردن بهترین زمان لازم برای تصویربرداری کنترل می شود، داروی ماده حاجب از سوی رگ دست تزریق شده و درست در همان زمان اسکن انجام می شود. این کار کلا در حدود ۳۰ ثانیه به طول می انجامد.هیچ گونه عوارض جدی در این روش تشخیصی وجود ندارد و تنها عوارض احتمالی آن واکنش بدن نسبت به ماده حاجب تزریق شده به صورت داغ شدن ، حالت تهوع ، کهیر زدن است که در حدود یک درصد بوده ، از این نظر مشابه آنژیوگرافی است.
استفاده از این نحوه تشخیص ، مدت ۶ ماه است که در کشورمان شروع شده است و در حال حاضر تنها عمل انجام سی تی آنژیو عروق کرونری مرکز تصویربرداری تهران است ، اما بزودی بیمارستان قلب شهید رجایی هم فعالیت خود را در این زمینه آغاز خواهد کرد.
با توجه به تازگی این روش به نظر می رسد در آینده ای نه چندان دور تمام بیمه ها آن را تحت پوشش خود قرار دهند. کما این که یکی از بیمه ها در حال حاضر هزینه های این نوع اسکن را می پذیرد.

منبع : روزنامه جوان