کاهش انتشار گازهای گلخانه ای

بشر برای جلوگیری از افزایش میزان گازهای گلخانه ای كه خود آن را به طرق گوناگون به اتمسفر محیط پمپاژ می نماید (و با این كار خود باعث به دام افتادن گرما در فضای محصور جو زمین می شود) و همچنین برای جلوگیری از بروز تبعات منفی گرم شدن زمین كه پیش بینی شده است رشد چشمگیری را تا اواخر همین قرن (قرن بیست و یكم) طی خواهد نمود سخت افزارهای متعددی را در اختیار دارد. طبق تحقیقی كه اخیراً توسط دو تن از محققین برجسته دانشگاه پرینستون (ایالات متحده) انجام و نتایج آن روز جمعه ۱۳ آگوست ۲۰۰۴ برای اطلاع عموم منتشر شد، هدف مذكور یعنی جلوگیری از بروز معضلاتی كه در سطور فوق مختصراً به آنها اشاره شد می تواند در پنجاه سال آینده با كاربرد وسیع تر مجموعه ای لااقل متشكل از ۱۵ راهكار - اعم از افزایش بازدهی انرژی، استفاده از انرژی های طبیعی حاصل از تابش نور خورشید و وزش باد و همچنین گسترش كاربردهای علمی و عملی انرژی هسته ای و حفظ یا تقویت منابع واقعی تولید دی اكسیدكربن در طبیعت، نظیر جنگل های بارانی، یا بهینه سازی روش های معمول زراعتی در كشتزارهای سراسر جهان با هدف نیل به توسعه پایدار - محقق گردد. به تصدیق این محققان، مجموعه فناوری های مورد اشاره در سطور فوق برای نیل به اهداف یاد شده طی سالیان متمادی در حاشیه قرار داشته اند. اما مطالعات پیشین، نظیر مطالعه ای كه چهار سال پیش با همكاری پنج لابراتوار ملی ایالات متحده انجام شد، بیش از هر چیز بر این موضوع متمركز شده بودند كه چگونه می توان راهكارهایی را برای محقق ساختن هدف غایی كاهش انتشار گازهای گلخانه ای و همچنین برآورده ساختن اهداف مورد اشاره در پروتكل زیست محیطی كیوتو (تصویب شده در سال ۱۹۹۷) مورد استفاده قرار داد بدون اینكه آثار و تبعات منفی اقتصادی آن بر دوش جهانیان و به ویژه ساكنین ایالات متحده سنگینی كند، نكته ای كه برخی منتقدین پروتكل مذكور همواره نسبت به احتمال وقوع آن هشدار داده اند.مقامات دولت «بوش» كه دائماً با انجام تحقیقات بیشتر در این زمینه مخالفت می ورزند بارها این استدلال را مطرح كرده اند كه «ما پیش از آنكه قادر به مبارزه با تبعات ناشی از معضل افزایش انتشار كربن در هوا باشیم نیازمند ارائه راه حلی قابل قیاس با كشف الكتریسیته هستیم». «رابرت سوكولوف» متخصص علوم مهندسی در دانشگاه پرینستون و یكی از مبتكرین طرح كاهش انتشار كربن این دانشگاه (موسوم به طرح CMI) ضمن بیان مطلب فوق معتقد است كه «اما یقیناً در هر نسلی نمی توان انتظار ظهور یك مایكل فارادی جدید را داشت. با وجود این، اگر شما هر چه سریع تر در این زمینه اقدام نكنید، بی تردید فرصت مناسبی را برای استفاده از آنچه كه اكنون در دسترس تان قرار دارد از دست خواهید داد». با تمام این اوصاف، مطالعه جدید كه نتایج دقیق آن در شماره روز جمعه نشریه معتبر علمی Science منتشر شد، به لحاظ ارائه پیشنهادهای سازنده و تدوین سیاست های راهبردی برای آینده دارای كمبودها و نواقص آشكاری است. خانم «ایلین كلاوسن» رئیس «مركز اجتماعی بررسی تغییرات آب و هوایی و تدوین راهبردهای جهانی محیط زیست» در آرلینگتون (واقع در ایالت وایومینگ) در این رابطه این سئوال را مطرح می كند كه «چگونه باید این فناوری ها را وارد كارزار كرد؟» وی در ادامه از لزوم بهره برداری از فناوری های نوین و كلیدی در مقیاس های تجاری - صنعتی برای دستیابی به اهداف راهبردی سیاست های تدوین شده سخن به میان می آورد. با این حال، با اتخاذ هدفی كه به لحاظ علمی قابل دفاع تر بوده و عملاً مقیاس زمانی طولانی تری برای تحقق آن در نظر گرفته شده است، «استیفن پاكالا» و دكتر «سوكولوف» امیدوارند كه تحقیق شان به شكستن یك قفل ناگشوده و ظاهراً ناگشودنی- لااقل در ایالات متحده- پیش از آغاز اقدامات اصلی برای ثبات بخشیدن و نهایتاً كاستن از سطح انتشار گاز دی اكسیدكربن در فضا كه به گفته بیشتر دانشمندان هواشناس در گرم شدن آب و هوای كره زمین نقش انكارناپذیری دارند كمك نماید. استدلالات متعددی كه این دو محقق برجسته در تحقیق اخیر خویش ذكر كرده و اساساً آنها را دارای كاربرد جهانی دانسته اند و راهكارهایی كه آن دو برای تحقق بخشیدن به اهداف غایی خویش به رسمیت می شناسند قادرند غلظت گاز دی اكسیدكربن در هوا را در حد تقریبی ۵۰۰ جزء در هر میلیون جزء (ppm ۵۰۰) ثابت نگه دارند. این میزان تا حد قابل ملاحظه ای كمتر از میزانی است كه از مدت ها پیش برای سال ۲۱۰۰ پیش بینی شده است و لذا تحقق آن موفقیت بسیار بزرگی به شمار خواهد آمد. ابزارهایی كه این دو محقق برجسته برای تحلیل شكاف موجود میان سطح كنونی انتشارات و نرخ پایداری ای كه آنها به دنبال تحقق عینی آن هستند مورد استفاده قرار داده اند- و موجه نمایی استفاده از راهكارهای موجود برای تحقق بخشیدن به اهداف مورد نظر- یقیناً می توانند سیاستگذاران را در انتخاب صحیح گزینه مطلوب از میان تمام گزینه های موجود یاری رسانند.
اقیانوس ها در مسیر اسیدی تر شدن
انتشار نتایج مطالعه اخیر در حالی صورت می پذیرد كه تحقیقات علمی برای دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده در جهت كاستن از میزان تردیدهایی كه اكنون آثار مستقیم و غیرمستقیم انتشار كربن توسط صنایع دست ساز بشر در اتمسفر محیط را احاطه كرده است ادامه دارد. در ماه جولای، محققین اقدام به انتشار نتایج دو مطالعه جدید در نشریه Science كردند كه در آنها ضمن اشاره به نام «اقیانوس ها» به عنوان بزرگترین ذخایر گاز دی اكسیدكربن در محیط به سنجش میزان تأثیر دی اكسید كربن بر چرخه كربن اقیانوس ها پرداخته شده بود. نتایج آن دو مطالعه نشان می دهند كه اقیانوس ها در حال «اسیدی تر شدن» هستند كه این امر می تواند حیات آبزیان و به طور كلی چرخه حیات در اعماق دریاها و اقیانوس ها را با مخاطرات گوناگونی مواجه سازد. در عین حال، مدل های تغییرات آب و هوایی به تدریج در حال كشف آثار بالقوه اینگونه تغییرات هستند. محققین «مركز ملی تحقیقات جوی» در بولدر (واقع در ایالت كلرادو) در شماره روز جمعه نشریه Science فاش ساختند كه انتشار مقادیر فراوان گاز دی اكسیدكربن (در سطح مقادیر كنونی) در اتمسفر محیط باعث تشدید الگوهای سیركولاسیون (جریان عمومی هوا) در مقیاس های بزرگ خواهد شد كه این امر نیز به نوبه خود می تواند باعث هجوم بی رویه امواج گرمایی به ایالات متحده و اروپا شود. طبق پیش بینی محققین مركز یاد شده، مناطق جنوبی و غربی ایالات متحده در زمره مناطقی خواهند بود كه بیشترین آسیب را در نتیجه هجوم این امواج حرارتی دامنه دار متحمل خواهند شد.
تمركز بر روی تغییرات آب و هوایی
نتایج مطالعات تیم تحقیقاتی دانشگاه پرینستون همچنین در حالی منتشر می شود كه تلاش گسترده برای انجام اقدامات هماهنگ تر در زمینه پیش بینی تغییرات آب و هوایی ادامه دارد؛ این در حالی است كه چشم انداز تحقق اهداف پیش بینی شده در متن پروتكل زیست محیطی كیوتو تا حد زیادی تاریك و نامعلوم جلوه می كند. در ایالات متحده، دولت های ایالتی و محلی دوشادوش تعدادی از شركت های كوچك و بزرگ در حال اتخاذ راهكارهایی برای تقلیل میزان انتشار گاز دی اكسیدكربن در محیط هستند. بخشی از فشارهای جاری برای تحقق اهداف زیست محیطی یاد شده نیز توسط شركت های بیمه ای و بیمه اتكایی هدایت می شود، با این توجیه كه این شركت ها وظیفه حمایت مالی از مشاغلی را بر عهده دارند كه به احتمال قریب به یقین بر اثر وقوع برخی رویدادهای آب و هوایی اسفناك كه پیش بینی می شود در نتیجه تداوم روند كنونی گرم شدن زمین حادث شوند آسیب خواهند دید.
در اروپا، دولت انگلیس اقدام به اتخاذ اهداف بلندمدتی برای تقلیل میزان انتشار دی اكسیدكربن تولیدی در صنایع این كشور به میزان قابل توجهی طی پنجاه سال آینده كرده است. اتحادیه اروپایی نیز كه اكنون دارای برنامه ریزی نسبتاً فشرده ای برای تحقق بخشیدن به اهداف كوتاه مدت پروتكل كیوتو است گفته می شود قرار است مقیاس زمانی طولانی تری را برای تقلیل میزان انتشارات كربنی خود مورد ملاحظه و بررسی قرار دهد. «سوكولوف» و دكتر «پاكالا» اینگونه استدلال می كنند كه چنین مقیاس های زمانی بلندمدت به خوبی (و به طور رضایت بخشی) با طول عمر عمومی نیروگاه ها و كارخانجات صنعتی سازگاری دارند و می توانند تغییرات قابل ملاحظه و متعددی را در وضعیت فعلی ناوگان وسایط نقلیه و همچنین منازل مسكونی جدید پایه گذاری كنند. این امر می تواند این امكان را برای محققین یاد شده فراهم سازد كه با مرحله بندی تدریجی راهكار مورد نظرشان عملاً از وارد آمدن هرگونه آسیبی به اقتصاد ملی یا جهانی جلوگیری به عمل آورند. به گفته این دو محقق، راهكار عملی مورد نظر آنها كه هدفی جهانی را در پی دارد زمان را به نفع محققین می خرد تا آنها با خیالی آسوده تر به توسعه و تكمیل برخی از منابع جدیدتر انرژی- نظیر گداخت هسته ای (Nuclear Fusion) یا توان تابشی موجود در فضا- كه عملاً هیچ كربنی را به عنوان محصول ثانویه خویش در فضا منتشر نمی سازند بپردازند. این فناوری ها و سایر انواع فناوری های پیشرفته نهایتاً به جای آنكه صرفاً موجب ثابت ماندن سطح انتشار دی اكسیدكربن در فضا شوند عملاً به كاهش میزان انتشارات صنعتی این نوع گاز مخرب كمك خواهند كرد.

منبع : شبکه فیزیکی هوپا