آتلیه های خیابانی کابل

پس از فروپاشی حکومت طالبان و آزادی دوباره عکاسی در افغانستان نیاز مردم به عکس های فوری برای پاسپورت و دیگر مدارک اداری چند برابر شد. بدین ترتیب، عکاسان کابل که در زمان طالبان مشاغل دیگری داشتند دوباره به کار پیشین خود بازگشتند. از آن زمان نه تنها تعداد دوربین های جعبه ای عکس فوری در چهارراه صدارت کابل چند برابر شد، بلکه آتلیه (لابراتوار) های عکاسی در خیابانهای حاشیه این چهارراه نیز دوباره فعال شدند. اگر چه امروزه دوربین های دیجیتالی جایگزین دوربین های عکاسی فیلم دار شده اند، "عکس فوری خیابانی" به دلیل ارزانی همچنان بین مردم افغانستان محبوب تر است. عکاسان خیابانی افغانستان با ساده ترین امکانات و بهره وری از طبیعت و بدون محاسبات پیچِیده، قادر به تهیه ۶ تا ۱۲ عکس در پنج دقیقه هستند. تکنیک دوربین عکاسان خیابانی کابل بر خلاف دور بین های دیجیتالی اتوماتیک مدرن به تکنیک اولین دوربینهای ساخته شده در قرن ۱۹ شباهت دارد و کار کردن با آن نیازمند دانش و مهارت در عکاسی است.

تکنولوژی خانگی شده
در اواسط قرن ۱۹ میلادی، لوئی ژاک ماند داکر Louis Jacques Mande´ Daquerre با استفاده از جعبه سیاه یا تاریکخانه (camera obscure) موفق شد تصویری را روی یک صفحه مسی که لایه ای از نقره داشت، ثبت کند. بدین ترتیب اولین دوربین عکاسی در فرانسه اختراع شد. نوع تکمیل شده این دوربین بعدها به دوربین عکس فوری مشهورگردید. علیرغم پیشرفت های تکنولوژیک و جایگزِین شدن دوربین های دیجیتالی در سالهای اخیر، استفاده از دوربین های جعبه ای عکس فوری همچنان در برخی از کشورهای آسیایی و آفریقایی رواج دارد. عکاسان خیابانی افغانستان با ساده ترین امکانات و بهره وری از طبیعت و بدون محاسبات پیچِیده، قادر به تهیه ۶ تا ۱۲ عکس در پنج دقیقه هستند. این "آتلیه های خیابانی" از یک صندلی و یک دوربین جعبه ای بزرگ با لنز ثابت تشکیل می شوند. عکاس، با مهارت تشخیص می دهد که با توجه به نور موجود و دیگر عوامل موثر در عکاسی همچون زمینه پشت، چه مدت نورپردازی لازم است.عکس ها بدون استفاده از فیلم و مستقیما روی کاغذ Positive فورا در همان جعبه دوربِین عکاسی که بعنوان تاریکخانه استفاده می شود، ظاهر می شوند. نور قرمز لازم توسط سوراخ کوچکی که با طلق قرمز پوشیده شده، تامین می شود. پس از ظاهر شدن عکس اول، عکس های دیگر به تعداد مورد نظر از روی آن تهیه وبا همان روش ظاهر، شسته و در نور آفتاب خشک می شوند. بدین ترتیب همه عکس ها مشابه هم در می آیند.

استاد غدیر و هنرش
"استاد غدیر" که از حدود ۳۵ سال پیش در کابل پیشه عکاسی دارد، از قدیمی ترین عکاسان فوری کابل است. کسب و کار او پس از فروپاشی حکومت طالبان رونق یافته و اکنون علاوه بر مردان، زنان نیز به او مراجعه می کنند. او می گوید: "در زمان طالبان ما فقط اجازه داشتیم عکس های کوچک پاسپورتی بگیریم. وی اضافه می کند: یک روز می گفتند ممنوع است، روز دیگر آنرا آزاد می کردند." اما در دو سه سال اخیر، استاد غدیر محدودیتی در انجام کار خود ندارد. دوربین های عکس فوری افغانستان در بازار حلبی سازهای کابل ساخته می شوند. نجار سازنده این دوربین ها می گوید: "عمویم در زمانهای قدیم یک دوربین از پاکستان آورده بود. او از روی آن دوربینی ساخت و این کار کم کم به شغل او تبدیل شد. من هم این شغل را از او به ارٍث برده ام. در حال حاضر ما گاهی هفته ای یک دانه، گاهی نیز ماهی یک سفارش داریم. ما فقط کارهای نجاری دوربین را می کنیم. عکاسان خود به آن لنز و ابزار لازم دیگر را اضافه می کنند. لنز ها و ابزار بکار برده شده معمولا روسی هستند."

آینده عکاسی خیابانی
به نظر می رسد که عکاسان فوری کابل با وجود جذابیت امروزی خویش، در سالهای آتی از نظر اقتصادی با مشکلاتی روبرو خواهند شد که دوام کارآنها را غیر ممکن می سازد. آنها شاید در سالهای آینده به جاذبه ای توریستی تبدیل شوند، همانطورکه در این سالها یکی از افغانهای مقیم ایران با دوربینی مشابه از کوهنوردان شمال تهران عکس برداری می کند. در رم نیز یوجینیا وارگاس Eugenia Vargas از توریست های این شهر عکسهای یادگاری می گیرد. فیلم پنج دقیقه عکاسی (Five Minutes Photography ) بازگردانی است از روند عکاسی فوری از یک زن افغان در چهارراه صدارت کابل در که با نشان دادن "آتلیه های عکاسی مدرن" در خیابانهای اطراف پایان می یابد. این فیلم نگاهی است توأمان به فقر و کمبودها و تیز هوشی و کارورزی در جامعه افغانستان. آینه ای است حافظه دار از پنج دقیقه عکاسی در پنج دقیقه.

منبع : www.bbc.co.uk

منبع : سایت عکاسی