آسایش جان در قدمت می بینم جشن رمضان نماد نوع دوستی و اکرام نیازمندان

می آیی و لطف و کرمت می بینم
آسایش جان در قدمت می بینم
زندگی را نباید همواره بسان رود رونده‌ای بی امواج پنداشت اگر چه تشعشع آفتاب چین های ریز پوسته این حرکت سیال را همانند پولک های آسمان بازتاب می دهد لیکن چه بسا چاله ای و حتی گردابی ناآشکار در سطوح زیرین این جریان باشد و سجاف زندگانی آرام و معمول را دچار لرزش یا آسیب و گاه مساله ساز کند تا حدی که به تنهایی کاری موثر از دست شخص و یا اطرافیان برنیاید. اگرچه می دانیم چلچراغ معرفت فطری- ایمانی همه اقوام ایران زمین در همیاری و بخشندگی در همه روزگاران بر تاریکی های حیاتی و تنگدستی های بعضاً مقطعی برخی از هموطنان مان می تابد اما جشن رمضان نمادی شکوهمند از جرگه محمل بخشندگی و مشکل گشایی درماندگان، ایتام، زندانیان... و... است که با یاری تیپ های مختلف مردم جلوه زیبای الهی برمی تاباند.
نگاهش را از پشت پنجره خانه به فرادست دشت چشم اندازش می رهاند. دشت تشنه و به انتظار باران است. بی اراده ناگهان به گلدان های سبز و خرم کنار پنجره می نگرد... «اگر این ها یک روز و شب در آن دشت سوزان باشند...؟!» ... پروانه ها هم در خارستان ها جایی برای آرامش خاطر ندارند. دنبال سبزه زار و نسیم حیاتبخش می گردند.
اطعام مساکین و ایتام از دیدگاه قرآن کریم،انبیاء و اولیای خدا با هدف آن که برای مرضی پروردگار عالم باشد، بدون اجر و پاداش نخواهد ماند اما چنانچه به نیت و یا از سر انگیزه شخصی باشد ارزش معنوی الهی خود را از دست می دهد.»
قرآن کریم فرموده است «همانا شما را اطعام می کنیم خالصانه لوجه الله.»
امیرمومنان «ع» غذای خود را به مسکین، یتیم و اسیر می بخشد در حالی که خود به آن طعام نیاز داشتند. براساس تعالیم دین اسلام، ایتام، فقرا و بینوایان در اطعام بر بی نیازان و توانمندان، مقدم هستند .
● دست مهر بر سر ایتام
رسول اکرم حضرت محمد «ص» فرموده است :«مومن کسی است که دست مهربانی بر سر یتیم می کشد«نوازش و محبت ایتام» در مکتب اسلام جایگاه و اهمیت والایی دارد.»
در بسیاری از آیات قرآن مجید در این باره سفارش و تاکید شده است .
چندان زمانی از صرف افطار نمی گذرد که انبوه خانواده ها، بزرگ و خردسال و جوان ازراه های دور و بعضاً نزدیک آمده اند منتظر زمان باز شدن در تالار محل برگزاری جشن رمضان هستند.
لحظه به لحظه فزونی جمعیت بیشتر می شود. شور و شعف حضور مردم در این محفل خداپسندانه که برای یاری هموطنان نیازمند برپا شده است ، در نگاه ها و چهره های مراجعه کنندگان درخشش غرورآمیز برمی انگیزاند... در تالار که گشوده می شود مردم با شوق و شادمانی درون سالن بزرگ تالار می روند.
توده جمعیت به شکل جویبارهای منشعب از یک چشمه جوشان به طرف غرفه های موردنظر می روند.
عده ای هم به طرف سالن برگزاری جشن راهی می شوند. شکوه حضور هزاران نفر در فضایی نورانی و آذین بندی شده از شعائر معنوی و نقش و نگارهایی که احساس آرامش را در روح و ذهن توزیع می کنند، محیطی دلپذیر و مناسب برای آگاهی از وضعیت ایتام، بیماران، بی سرپناهان، و ... و مردان و زنانی که با حمایت کمیته امداد به توانمندیهای خودکفایی رسیده اند و دستاوردهای خود را در غرفه به چشمان مردم می کشند. همچنین این محل فرصت بس مناسبی برای حمایت و کمک به خانواده های تهیدست است.
● شرایط حضانت ایتام
از یکی از خانم های متصدی غرفه طرح اکرام در سالن برگزاری جشن رمضان پیرامون حضانت (حمایت و کمک به کودکی یتیم)، درباره میزان مراجعان جهت حمایت از کودکان نیازمند و نیز شرایط حضانت می پرسم. او می گوید که انگیزه های افراد برای این امر، مختلف است.
برخی نذر اجابت خواسته ها و رفع مشکلات می کنند و بعضی هدف شان صرفاً کمک و حمایت به بچه های بدون سرپرست و یا یتیم است:«شرایط خاص ندارد؛ افراد خیر و نیکوکار ورقه فرم مربوطه را پر می کنند که فقط حضانت مالی و عاطفی از کودک یا کودکانی که آنها می خواهند مورد کمک خود قرار بدهند، متعهد می شوند و برای هر کودک ماهانه ۱۵ هزار تومان پرداخت می کنند.
فرد خیر سپس می تواند با کودک مورد حمایت ملاقات کند و ساعتی با او گفت و گو کند که موجب دلگرمی و روحیه بخشی کودک و امنیت خاطر می شود.»
یک راننده جوان تاکسی به نام «داریوش سلیمی» که بچه خردسال خود را در آغوش گرفته، مقابل غرفه اکرام ایستاده است. همسرش مشغول تورق آلبوم کودکان یتیم و مطالعه مشخصات آن ها است. می گوید که «به این نیت به جشن آمده ایم تا به بچه ای یتیم برای مدت یک سال کمک کنیم.»
● تو نیکی کن و در دجله انداز
در گوشه ای دیگر از غرفه اکرام، آقای جوانی کنار چند نفر ایستاده است که سرگرم مطالعه متن آلبوم ها هستند. آن مرد در پاسخ به این سوال که برای حمایت از کودکان یتیم آمده است؟ با دست به خانم همراهش که مشغول صحبت با پرسنل غرفه است، اشاره می کند. اندکی صبر می کنم...«مریم السادات شاه بختی» همراه فرزند خود رو به رویم قرار می گیرد. این مادر انگیزه خود برای حضانت کودک یتیم را برآمده از اجابت نیت خود ذکر می کند:
«نیت کرده بودم اگر حاجتم برآورده شود، بچه ای یتیم را حضانت کنم. حاجت خود را گرفتم. فعلاً حمایت یک دختر هفت ساله را برعهده گرفته ام . تصمیم دارم به نیت پنج تن، پنج بچه را حضانت کنم.» این خانم نیکوکار به خواست خود و به رغم آن که معمولاً - بر طبق ضوابط- ماهانه پانزده هزار تومان بابت حضانت هر کودک بایست پرداخت شود، در این خصوص ماهانه بیست هزار تومان متعهد شده است مضاف به آن که به صورت کمک های جنسی، نقدی، درسی، پوشاک، مواد غذایی و حتی به مناسبت عید، کودک یتیم تحت حضانت خود را حمایت خواهد کرد» .
● گر دست فتاده ای گرفتی مردی
«رمضان زاده» مثل خیلی دیگر از مراجعه کنندگان به جشن رمضان در گوشه ای از محوطه حیاط ساختمان تالار به انتظار آمدن خانواده خود نشسته است. شغلش گچکاری ساختمان است. می گوید دو سال است که به این جشن می آید.
وی درباره برگزاری این رسم و برخورد مردم نسبت به نیازمندان می گوید: «خدا به بشر توصیه و گوشزد کرده است اگر به درمانده ای رحم و شفقت کنی، من هم به تو مرحمت می کنم. ائمه هم چنین سفارش هایی به امت خود کرده اند. با این حساب، کسی که دست دهنده و قدم خیر برای کسانی که مستحق هستند، داشته باشد، به نظر من اسیر مشکلات نمی شود. اگر هم مشکلی پیش بیاید، به خاطر آن که گره از کار فردی یا خانواده ای باز کرده است، بالاخره درنمی ماند.»
وی می گوید: «اینجا هم دیده ام آدم های متمول و خانواده های تحصیلکرده می آیند برای بروبچه های یتیم یا زندانی ها بخشندگی می کنند و حتی پارسال کارگر خودم را دیدم که آمده بود بنا به وسعش به خانواده تهی دستی کمک کرد. هم به وسع مالی خود پارسال و امسال برای سلامتی مان نذری کردیم و مقداری هم الان قصد داریم برای بیماران کمک کنیم. وجدان آدم راحت می ماند.»
کمیته امداد امام خمینی «ره» در حالی یازدهمین سال جشن رمضان را برگزار می کند که طرح هایی نو و متحولانه در برنامه های حمایتی - مردمی خود دارد، افزایش سقف وام به خانواده های تحت پوشش با رویکرد تولیدی، صنفی، صنعتی، اقدامات اورژانسی توانمندسازی بیماران به پرداخت هزینه درمانی و از جمله مبتلایان بیماری خاص و همچنین پرداخت وام ودیعه مسکن به خانواده های بدون سرپناه که محلی برای نگهداری اثاثیه زندگیش ندارد. این حمایت ها شامل خانواده های نیازمندی می شوند که تحت پوشش کمیته امداد نیستند.
● شعار جشن رمضان کارآفرینی و توانمندی ...
«محسن حسن پور» مدیر بازارچه جشن رمضان، می گوید:«شعار جشن رمضان امسال احیای سنت های حسنه اسلامی، کارآفرینی و توانمندی است.
بر این اساس، فرصت آفرینی درآمدهای بیشتر نسبت به گذشته برای متقاضیان تحت پوشش کمیته امداد فراهم شده است.
طرح کارآفرینی، در حال حاضر به سمت و سوی تولید است که هم به ارتقای سطح توان اقتصادی خانواده ها و هم به کشور کمک می کند. قبلاً وام به بخش های خدماتی داده می شد.»
وی ادامه می دهد:«در طرح توانمندی سازی علاوه بر آن که سقف پرداخت وام افزایش یافته یعنی میانگین وام سرمایه اولیه متقاضیان به ۱۰ میلیون تومان رسیده سمت و سو و اهداف طرح هم صنفی، صنعتی و مشاغلی شده است .»
وی با اشاره به وضعیت کنونی طرح می گوید:«در حال حاضر شاغلان مشمول این طرح که شامل کلیه اعضای خانواده آنان است به تولیدات صنایعی از جمله کیف، کفش، لوستر، مبل، صندلی و کابینت روی آورده اند. این توانمند سازی سبب شده که افراد و خانواده هایی که قبلاً از طریق کمیته امداد ارتزاق می کردند، اینک خود به یک مولد کوچک تبدیل شده اند و بین ۳ تا ۱۰ نفر کارگر دارند.»
مدیر بازارچه جشن رمضان با اشاره به فضای کلی این بازارچه می گوید:«از مجموع ۱۰۸ غرفه موجود، ۸۸ غرفه هستند که ۸۵ درصد آنها در بخش های صنعتی، صنفی و مشاغلی فعالیت می کنند». ادامه می دهد:«در بخش غرفه های اداری مجموعاً ۲۰ غرفه به ارائه خدمات مشمول طرح های اکرام شامل کمک به حضانت مالی فرزندان یتیم محسنین، حمایت از کفالت خانواده های بدون سرپرست، سخاوت، حمایت از سالمندان بیش از ۶۵ سال سن و شفا، حمایت از بیماران صعب العلاج و بیماران خاص است که به صورت آزاد و دربرگیرنده عمومی افراد نیازمند است...»
«اندیشیدن به حال و روزگار فقرا و نیازمندان و اطعام مساکین بخشی از فلسفه ماه مبارک رمضان را تشکیل می دهد که در آیات قرآن هم بر آن تاکید شده است.»
«رضا نباتی» کارشناس ارشد تعلیم و تربیت اسلامی، با این نگاه به جایگاه تکریم بندگان خدا و توجه به درماندگان تهیدست می نگرد و می افزاید:«حمایت از مستمندان ابعاد مفید فردی و اجتماعی دارد. بعد فردی حکایت از افرادی دارد که در مسایل و مشکلات زندگی شان درمانده می شوند و نیاز به کمک مادی و معنوی سایرین پیدا می کنند. برخی زمینه های مادی شامل مایحتاج نقدی و غیرنقدی تامین قوت و خوراکی می شود. بعد معنوی معطوف به تبادلات کلامی، آرامش بخشی و ... می شود. مشاوره در خصوص امور جوان ها از جمله موقعیت تحصیلی، کمک درسی، وضعیت دانشگاهی و حتی خوابگاه آنان است.
در این ارتباط و موارد می باید افراد خیر و دستگاه هایی، حامی و رافع مسایل باشند.»
● نیازهای معنوی هم مدیریت شود
وی با تاکید بر آن که افراد حمایتگر و دستگاه های موظف به رسیدگی و کمک به نیازمندان تنها به بعد مادی مستمندان توجه نکنند، توضیح می دهد:«یک نکته خیلی مهم آن است که خیرین و افراد نیکوکار فقط به کمک در جنبه های مالی اکتفا نکنند چرا که بیشتر افراد و خانواده های تهیدست و محتاج در گذران زندگی شان نیز به عطوفت، مهربانی و شرایط مناسب برای تربیت و رهنمون های فکری نیاز دارند.
متولیان کودکان، نوجوان ها و جوانان تحت پوشش حامیان، می باید به امور فرهنگی، تربیتی و تزکیه نفس و فکری آنان هم مدیریت کنند. چنانچه مسایل فرهنگی دارند از طریق مشاورات،
حل و فصل کنند». وی ادامه می دهد: «ممکن است مادر خانواده در نبود پدر آن طور که باید توانایی تفهیم و تامین نیازهای معنوی - تربیتی فرزند یا فرزندان خود را نداشته باشد. در این حال، شایسته و لازم است افراد خیر نیز از نزدیک با خانواده های تحت حمایت خود هرازگاه دیدار کنند و تنها به اعتبار کمک های مادی و احیاناً بررسی وضعیت خانواده از راه دور بسنده نکنند. امور و وظایف مرتبط با دیانت، نماز، حسن رفتار و ... بچه های تحت پوشش خود را تحت مراقبت قرار دهند.» به باور این کارشناس امور دینی حمایت های مادی و معنوی توامان صورت بپذیرند، اگرچه دیده شده و می شود برخی از خیرین با بچه های تحت کمک خود، سر یک سفره می نشینند و گفت و گو می کنند. این گونه برخوردهای مفید، خلأ پدر و نیاز به اندرزهای نیک و مهربانی را پر می کند.
کودک و نوجوان و جوان از درون و روح و تفکر تقویت می شوند و خود نیز ترغیب به پرورش نفس می شوند و امید به آینده بهتر و روشن تر را جدی تر می گیرند.»یاوری ضعفا، دردمندان و ایتام به هر شکل ممکن، نشان وجود و حضوری بیدار است که هوشمندانه در آزمون آفریدگار هستی بخش مشارکت می کند. بخشندگی، رواکردن تقدیر الهی به مساکین و درماندگان در عرصه زندگی است.
هر دولت و مکنت که قضا می بخشد
در وهم نیاید که چرا می بخشد
بخشنده نه از کیسه ما می بخشد
ملک آن خداست تا کرا می بخشد
میزبانی رزاق و سخاوت گستر در ماه رمضان میهمانانی را فرا خوانده و می خواند که سرشار از نیت، نذر، نیاز و استغاثه به خیر و ثواب هستند. گروهی از آنان فارغ از هیاهوی تکراری روزمره، در محفل دلجویی، تواناسازی، گره گشایی و حمایت در جشن رمضان گرد هم می آیند تا به وسع خود به هموطنانی مستحق و نیازمند یاری کنند، چراغی در تاریکی زندگیشان برفروزند وتنهایی و عبوسی یتیمی را با لبخندی بزدایند و چه لازم و با اهمیت است که فرصتی هم برای گپ زدن و از نزدیک حال و احوال پرسیدن مدنظر باشد تا رنگ و کلام ملاطفت و مهرورزی در لبانشان جلوه گر شود.
... حکایات آن روی زندگی متعارف و معمول در اینجا خواندنی تر می شود، حکایاتی که در بازار و برزن کمتر به چشم و زبان و گوش می آید و یا به ندرت به فکری و بیانی می آید که آن هم در قیل و قال داد و ستدهای روزمره و ازدحام و ماشین، محو می شود. اما در جشن رمضان، در ده ها غرفه و روی میزها وقفسه ها به ذهن و ضمیر بیدار هزاران بیننده از هر طبقه اجتماعی و از هر سن، آویخته می شود در هر حال، مردم حاضر در این فضا و مکان پرجاذبه معنوی- انسانی با مشاهده نامرادی ها و ناملایمات گوناگون زندگانی هزاران هموطن درمانده و نیازمند در عزلت تهیدستی و نیازهای عاطفی آشنا و متأثر می شوند. تلنگری به موقعیت های زندگی مناسب دارندگی ها، صحت و آسایش و...و... زده می شود. بسیاری اراده خیرخواهانه شان در حمایت از بی سرپناه ها، یتیمان، بیماران، زندانیان و... و... قوی تر و شکوفاتر می شود دلجویی ها، مهرورزی ها و ملاحظات عاطفی خانواده ها و افراد سخاوتمند و بخشنده از تشنگان محبت، بی سرپرست و یتیم رفع عطش می کند. این بازتاب های قدرشناسانه را در ژرفنای نگاه ها و لبخند هاشان خواهیم دید... این، روی دیگر زندگانی است.
● کمک های اورژانسی به نیازمندان
پروژه یاری رساندن به نیازمندان دو شاخه خروجی و ورودی را شامل می شود. یعنی از یک سو مستمندان تحت پوشش قرار می گیرند و ساماندهی می شوند و از طرف دیگر گروهی از خانواده ها و افراد مسکین و تهیدست برای رفع مشکل شان روی به کمیته امداد می آورند.
«محسن حسن زاده» مدیر بازارچه جشن رمضان در این باره از پدیده های طلاق، حوادث طبیعی و غیرطبیعی منجر به فوت سرپرست خانواده، اعتیاد یا بیماری سرپرست و... که به بروز مشکلات اجتماعی می انجامد به عنوان ورودی کمیته نام می برد و می گوید که در این چرخه های حمایتی، تلاش کمیته امداد بر سرمایه گذاری در بخش توانمندشدن نیازمندان متمرکز است تا شیوه ارائه کمک ها کم کم به صورت «تک خدمتی» انجام شود وی توضیح می دهد: فردی که بیماری خاص دارد با پرداخت هزینه درمان و معالجه او، دیگر نیاز به تحت پوشش بودن نداشته باشد. یا درباره کسانی که سرپناه مسکونی ندارند و حتی جایی برای نگهداری اثاثیه زندگی شان ندارند، کمیته امداد با پرداخت وام ودیعه مسکن چنین خانواده ای را سروسامان می دهد. این قبیل موارد شامل کسانی می شود که تحت حمایت نیستند و کمیته امداد به صورت اورژانسی در چنان مواقع وارد عمل می شود و مشکل خانواده را برطرف می کند.»
● خرید ۷۶۵ واحد مسکونی در جشن رمضان
به گفته مدیر بازارچه جشن رمضان، در حال حاضر ۵۲ هزار خانوار شامل حدود یکصدهزار نفر در استان تهران تحت پوشش هستند. سال گذشته با کمک افراد نیکوکار در همین بازارچه جشن رمضان ۷۶۵ واحد مسکونی تحت عنوان «رضوان» برای نیازمندان بدون سرپناه تحت پوشش، خریداری شد. میانگین قیمت هر واحد مسکونی ۲۰ میلیون تومان و میانگین کمک بلاعوض کمیته امداد برای هر واحد مسکونی ۶ میلیون تومان بود. در واقع الباقی بهای هر واحد یعنی ۱۴میلیون تومان بابت
هر واحد توسط نیکوکاران و خیریه ها تأمین شده بود...»
● فرصت های ناب امتحان
«رضا نباتی» کارشناس ارشد تعلیم و تربیت اسلامی، در ادامه صحبت های قبلی خود با موضوع فواید فلسفه اطعام مساکین و کمک به تهیدستان نیازمند در ماه رمضان، کاهش فاصله بین اقشار فقیر و غنی. باخبرشدن از حال همدیگر و همچنین کاسته شدن از پدیده بزهکاری در جامعه را از دیگر فرآیندهای تأثیر کمک به درماندگان و ناتوانان قلمداد می کند. در این شرایط، امنیت مالی، اقتصادی و جانی در جامعه بیشتر می شود. به گفته وی یکی از دلایل بروز بزهکاری و کج رفتاری های ناشی از آن است که فرد، تنها به فکر مال اندوزی خود است و از مشکلات و بی سروسامانی سایرین- تهدیدستان- خبر ندارد و کلا بی اعتنا است. وی ادامه می دهد: خودبینی و ثروت اندوزی و بی توجهی به درماندگان در عرصه زندگی می تواند عامل انحراف بعضاً فردی تهیدست و محتاج تأمین امور معاش خود به بزهکاری شود. اگرچه امکان دارد هر انسانی در مقطعی دچار مسایل اقتصادی و امرار معاش خانواده شود. از طرفی هم ممکن است بخت یار برخی افراد باشد و چنان مشکلاتی در زندگیشان نباشد ولی فراموش نشود که چنین موقعیت ها برای انسان ها، امتحان الهی است.»
● توجه به نیازهای عاطفی و روحی
با یک جوان که خود را مددجو و تنها به اسم کوچک «اسماعیل» معرفی می کند در بیرون از محل تالار جشن رمضان، گفت و گو می کنم. او می گوید مردم کشورمان عموماً سخاوتمندند. این اتفاق روح بخشندگی و گذشت انسانی بوده که قابل ستایش هم است. وی ادامه می دهد:«در موضوع حمایت مردم از خانواده های بی بضاعت و نیازمند توسط افراد خیرخواه که آن هم خداپسندانه است، یک نکته همواره و به طور عام در ذهنم وجود دارد که اول، کمک کردن مادی یک امر و حتی به نظر من وظیفه دینی هر آدم است، اما نیازهای معنوی و عطوفت روانی و فکری شان هم باید اجابت شود. کودکان یتیم و یا کلاً کسانی که مبتلا به بیماری سخت هستند غیر از کمک های نقدی وجنسی، احتیاج به مهر ومحبت و دلجویی دارند. بخشی از توصیه روانشناسان و مددجویان به اطرافیان بیمار و خانواده های مشکل دار این است که توجه به روان و الفت و اعتماد به نفس نقش موثری در بهبود و شکوفایی روح پژمرده و ضعف فکری و نگرانی های ایتام چه کم سال و چه جوان، دارد. این ملاحظات معنوی چه خوبست توامان با مساعدت های مالی باشند. این امر باید در جامعه بیشتر فرهنگ سازی شود.»
● چتر حمایتی نیکوکاران بر سر ۱۰۰ هزار یتیم
به گفته معاون مشارکت های مردمی کمیته امداد امام خمینی «ره» جشن رمضان در هشت استان تهران، گیلان، همدان، آذربایجان شرقی، اردبیل، فارس، اصفهان و خراسان رضوی و همچنین در استان تهران- جدای از تالار وزارت کشور- در ۱۰ شهر و نقطه این استان از جمله ورامین، پیشوا، کرج و ... و پنج فرهنگسرای شهر تهران با همکاری شهرداری برگزار می شود.
«سعید ستاری» همچنین با بیان این که با استفاده از جشن رمضان و کمک های مردمی، نیکوکاران و کمیته امداد، «سفره های آسمانی» به منظور اطعام و اکرام ۳.۵ میلیون نفر نیازمند در سراسر کشور گسترده می شود، می گوید: در سال جاری سعی بر آن است که ۱۰۰ هزار یتیم تحت پوشش کمک های حامیان و افراد قرار بگیرند.»
● آزادی زندانیان
«ستاری» همچنین با این اظهار که افراد حامی می توانند افزون بر پوشش ایتام نیازمند در کشورمان، ایتام کشور عراق را که بیشتر آنان سادات و شیعه هستند نیز مورد حمایت خود قرار بدهند، به آزادی زندانیان با بدهی کمتر از پنج میلیون تومان، اشاره می کند:-«آزادی زندانیان نیازمند که به دلیل محکومیت مالی و بدهی کمتر از پنج میلیون تومان در زندان ها بسر می برند، با همکاری ستاد دیه کشور در روز عید فطر، عملیاتی می شود.»
معاون مشارکت های مردمی کمیته امداد، همچنین درباره چگونگی عملکرد اجرای طرح «محسنین» می گوید:«این موضوع دربرگیرنده مباحثی همچون تامین مسکن، درمان، معیشت، آموزش و غیره، شامل خانواده های نیازمند است. بنا به گفته وی، افراد خیر و نیکوکار در اجرای این طرح از خانواده های محتاج حمایت می کنند. در سال گذشته نیز حدود هشت هزار خانواده با استفاده از این طرح تحت پوشش قرار گرفتند. پیش بینی می شود این رقم برای سال جاری به ۱۰ هزار خانوار افزایش یابد.»
● غرفه اکرام عراق
از راهروی نه چندان عریض و طویل و از میان جمعیت عبور می کنم. انتهای این راهرو غرفه «اکرام» کشور عراق قرار دارد. این جا هم انبوه آلبوم کودکان یتیم عراقی روی میزها، گسترده شده است. «سیدحسین الخراسانی» مسئول غرفه امداد شاخه کربلا، به آرامی زبان فارسی را با ته لهجه عربی بیان می کند. چند تا آلبوم کودکان یتیم عراقی را از روی میز برمی دارد و توضیحاتی درباره وضعیت ایتام می دهد. او می گوید: «پدران این بچه ها در جنگ آمریکا در عراق، به شهادت رسیده اند. بعضی هاشان هم پدر و هم مادرشان شهید شده اند. بچه های بازمانده از جنگ، تحت حمایت کمیته امداد هستند.» به گفته او چهار سال است که کمیته امداد در ۱۲ استان کشور عراق تأسیس شده است و فعالیت می کند. این کمیته ها در شهرهای کربلا، نجف، کاظمین، سامره، بصره و... مستقر هستند. وی توضیح می دهد: غرفه «اکرام» عراق دومین سال است که در تهران فعالیت می کند و به دعوت کمیته امداد در قالب طرح «اکرام» ایتام دائر شده است و می گوید: «حضانت هر کودک یتیم عراقی ماهانه ده هزار تومان است.»
● اینجا گره ها گره گشایند
اینجا گره ها کارآفرینی می کنند به کمک سرعت سرانگشتانی که نفس زمان را می گیرند. گره ها پیاپی زده می شوند. شانه آهنی سنگینی رج گره ها را به انسجام می کوبد... هزاران و میلیون ها گره خامه در رنگ های متنوع و مختلف از «دار» بالا می روند، شکل و نما می گیرند که آغشته به لحظه لحظه های زندگی است، که زمزمه های امید و کوشش، گل های قالی را شکوفا می کنند.
در غرفه قالی بافی جشن رمضان، خانمی پشت دار قالی مشغول بافت است. سی سال است به هنر قالی بافی اشتغال دارد. قالیبافان در حوزه کمیته امداد عده ای تحت پوشش و برخی موردی هستند. «شادمان» کارشناس فرش کمیته امداد در استان تهران، توضیح می دهد: در کار بافت قالی، غیر از آنان که تحت حمایت کمیته امداد هستند، برخی از قالیبافان با سرمایه کمیته امداد و پیش از آن که به طور رسمی تحت پوشش قرار بگیرند، مشغول بافت قالی می شوند. این قبیل بافندگان، پیشتر مورد شناسایی قرار می گیرند. بافنده قبل از شروع کار بافت قالی، مواد اولیه در اختیارش گذاشته می شود. در جریان کار بافت، مبالغی وجه نقد هم برای امرار معاش او پرداخت می شود.
بافنده پس از بافت قالی، حق فروش قالی را دارد. چنانچه فروش آزاد توسط بافنده صورت گیرد، مبالغ هزینه مواد اولیه و وجوه پرداختی حین کار، به کمیته امداد مسترد می شود. اما اگر فروش قالی از طریق کمیته امداد انجام شود، همان هزینه های پرداختی بابت بافت قالی محاسبه و از مبلغ فروش کسر و مابقی به بافنده مربوطه پرداخت می شود.» وی درخصوص بافندگان موردی- غیر تحت پوشش کمیته امداد- می افزاید: انتخاب افراد مراجعه کننده به کمیته امداد براساس توانایی بافت، نداشتن سرمایه کار، نامناسب بودن وضعیت زندگی شان و پس از تحقیق، صورت می گیرد. در غرفه قالیبافی تعدادی قالیچه در ابعاد مختلف و طرح و نقش های گوناگون به نمایش و برای فروش، آویخته شده است. اتیکت قیمت بر هر قالی نصب شده است. در میان قالی ها، یک قالیچه ابریشمی با نقش های برجسته ۲۰۰ میلیون ریال قیمت گذاری شده است.جشن رمضان و مناسبت های دیگر محفلی بزرگ برای گردهمایی نیکوکاران را فراهم می آورد. مردم غیرتمند و با عاطفه کشورمان نیز جلوه هایی از کمک و یاری رساندن به نیازمندان را به نمایش می گذارند. اما در حاشیه این گونه حرکت های ارزش مدار باید مراقب تقویت روحیه نیازمندان بود. به عبارت دیگر نباید تنها به بهبود وضعیت مالی آنان بسنده کرد بلکه باید به نیازهای روحی و عاطفی آنان و غرور معنوی آنها توجه داشت و خلاهای این گونه ای را پر کند.
طی مناسبت های مختلف سال از جمله ماه مبارک رمضان بسیاری از افراد جامعه، دستگاه های مسئول کمک های نقدی و غیرنقدی خود را فراروی نیازمندان، تهیدستان، ایتام و بی خانمانان آبرومند قرار می دهند و نمایی از شور عاطفه و احساس نوع دوستی را به نمایش می گذارند اما این گروه از افراد جامعه که به دلیل فقر و تنگدستی کمتر مجال حضور در عرصه های اجتماعی و فرهنگی یافته اند نیازمند حمایت معنوی و عاطفی نیز هستند که باید به آن به نحو مطلوب توجه داشت.
● حمایت مادی و معنوی مکمل یک کار خیر
ای یار آشنایی دانستم از کجایی
پیغام وصل جانان پیوند روح دارد
پیشتر در این سری گزارش پیرامون لزوم و تأثیرگذاری ابراز مهربانی رودررو و همنشینی و همگویی با افراد و خانواده های ناتوان در خودگردانی امرار معاش و رتق و فتق زندگی و بچه های محروم از وجود پدر یا مادر- به رغم ارائه کمک های مادی- اشاره ای گذرا شد. واقعیت این است که گذران زندگانی به مثابه سکه ای دورو است. یک رو مادیات، رویه دیگر معنویات است. بدیهی است که کاستی هر سویه، تأثیر خاص خود دارد. به عبارت دیگر تغذیه- پوشاک، مسکن و امثالهم به عنوان ضرورت های حیاتی و روح، فکر، شجاعت، فرهنگ و عدالت که از مجموعه مفاهیم معنویات مکمل یکدیگر و کامل کننده پرورش روحیه انسانی، اعتماد به نفس و طراوت بخش روان و حتی جسم هستند. مثلا کودک یتیم که درد بی پدری را با جان خود درآمیخته است، طبعاً روحیه ای پژمرده خواهد داشت و همین عارضه تکاپوهای جسمی و رشد روانی را می تواند دچار مشکل کند. حمایت مادی را می توان تازه کردن و یا دست کم ترمیم کم و کاستی های روزمره نیازمندان خواند لیکن کمک به رشد و تعمیق موارد معنوی به ایتام، مساکین و... حس و هوا و سرافرازی دیگر را در ضمیرشان بارور می کند. احساس معنویت و عزت وجود را نهادینه می کند.
«مرتضی جلالی» به اتفاق دوست و همکلاس دبیرستانی خود به جشن رمضان آمده است. هنگام خروج از تالار، نظرشان را درباره برگزاری این رسم معنوی می پرسم. «جلالی» می گوید: این برنامه یک حرکت خداپسندانه و انسانی است. ویژگی آن این که مردم خیر و نیکوکار می بینند و می دانند کمک ها چطور خرج می شود و به چه کسانی می رسد.»
دوست او که خود را «نادر» معرفی می کند، می گوید: «اما یک نکته در این کمک کردن ها نباید نادیده گرفته شود و آن رسیدگی و سرکشی به حال و وضع افراد و خانواده های کمک شده است. می خواهم بگویم مسایل دیگر هم لازم است به قول امروزی ها مدیریت شود. پای درددل آنان بنشینند. بعضی مسایل است که شاید خیلی از همین قبیل افراد پیش هرکس نمی گویند. آن نیکوکار که کمک می کند زمانی نیز بگذارد به خانواده ها به خصوص بروبچه ها و نوجوان ها دلداری بدهد. با آنها صحبت کند. روحیه به آن ها بدهد. این به نظرم برای منش و آینده شان لازم است.»
«خانم الف» که تحت پوشش کمیته امداد و دارای سه فرزند یتیم است برای تأمین مسکن خانواده خود اقدام می کند. سرانجام یک واحد مسکونی مناسب امکانات و وسع مالی را می یابد. مراحل بازدید و قیمت آن طی و یک فرصت زمانی برای نقل و انتقال سند و تحویل خانه تعیین می شود. حال او دغدغه خاطری دارد و آن کمبود سه میلیون تومان است تا بتواند صاحب خانه شود. چگونه و از چه کسی این مبلغ کمبود را تأمین کند؟ این سؤال او را مستأصل کرده است. زیرا جدای از تسهیلات وام حمایتی و برآورد و شمارش دوباره استطاعت مالی، وجه دیگری ندارد. این افکار پریشان چند مدتی ذهن و روح اش را مشغول می کند. یک روز در مترو راهی محل سکنی خود می شود. در بین جمعیت زیاد، ناگهان خانم «د» یکی از همسایگان سابق اش را می بیند. مشتاقانه از میان جمعیت، جلو می رود... صحبت ها گل می اندازد. «خانم الف» ضمن شرح موقعیت زندگیش، ماوقع مشکل تأمین مسکن و سه میلیون تومان کسری خود را تعریف می کند. خانم همسایه متأثر می شود.
او را دلداری می دهد و با اصرار او را به خانه اش دعوت می کند. آنجا بیشتر از وضعیت زندگیش می گوید و این که همسرش صاحب کارخانه ای شده و اوضاع کسب و درآمدش روبه راه است. در همان موقع همسرش به منزل می آید... «خانم-د» مشکل دوست و همسایه قدیمی شان را با همسرش در میان می گذارد. او براساس اظهار همسر و به اعتبار شناخت همسایگی سابق شان، سه میلیون تومان وجه نقد به خانمش می دهد و او هم بلافاصله به «خانم- الف» می دهد. لحظاتی مات آن زوج و این سخاوت شان می شود... در هاله ای از هیجان آن کمک غیرمنتظره صادقانه تشکر و دعا و خداحافظی می کند.
او در اولین فرصت با فروشنده واحد مسکونی و مسئول دفتر ثبت اسناد تماس می گیرد و از رفع مشکل کمبود پول خبر می دهد. زمانی برای حضور در دفترخانه و پرداخت الباقی قیمت مسکن مورد قولنامه و نقل و انتقال سند تعیین می شود. خانم «الف» به دفترخانه می رود. چند نفری خانم و آقا مراجعه کننده مشغول گفت و گو هستند. «خانم- الف» یک راست نزد مسئول دفترخانه می رود. مسئول دفترخانه پیشتر از وضعیت زندگی خانوادگی و معیشتی وی مطلع بوده است. فروشنده واحد مسکونی وارد می شود. مسئول دفترخانه او را کنار میزش روی صندلی می نشاند. مدتی گفت و گو می کنند، فروشنده برمی خیزد و نگاهی به اطراف می اندازد. می گوید، هر چه رضای خداست قبول. مسئول دفترخانه روی به «خانم -الف» می کند و می گوید: دومیلیون تومان بدهید. فروشنده تخفیف دادند. «خانم- الف» خواست بگوید پول... که مسئول دفترخانه پیشدستی می کند: «مسئله به رضایت تمام شده است. «خانم- الف» دومیلیون تومان روی میز می گذارد... پیش خود می گوید یک میلیون تومان مانده را می برد به خانم و همسر همسایه سابقش می دهد. با آسودگی خاطر روی صندلی می نشیند منتظر مراحل پایانی کارش می شود. لحظاتی غرق شگفتی چگونگی رفع مشکل گشایی اش می شود: «... دیدن خانم... پس از مدتها آن بخشندگی، اینجا هم باز لطف...!» در همین حالات است که کمی آن سوتر متوجه می شود خانمی با پرسنل دفترخانه و یک مرد درباره کمبود پول و خرید مسکن بحث می کنند... حساس می شود که موضوع ازچه قرار است... خانم «س» می خواهد به دلیل کمبود یک میلیون تومان از خرید یک واحد مسکونی و انجام معامله انصراف بدهد.
«خانم- الف» که خود رنج نداری و کمبود استطاعت مالی را در تاروپود زندگیش تجربه کرده است، دل نگران «خانم-س» می شود. با مسئول دفترخانه هم مشورت می کند... نزد «خانم-س» می رود و می گوید خانه اش را خریده و نیاز به این پول ندارد. یک میلیون تومان را به او می دهد: «-مال شما! منصرف از تأمین مسکن نشوید.» همه حاضران در دفترخانه از این خیرخواهی شگفت زده می شوند.»
● تسهیلات نوسازی خانه های روستایی
تأمین مسکن از اولویت و نیازهای اولیه بشر بوده و خواهد بود. کمیته امداد، جدای ایجاد تسهیلات و پرداخت وام تهیه مسکن افراد تحت حمایت و نیز وام برای ودیعه مسکن خانواده های بدون سرپناه- که این مورد اخیر خانواده هایی را که تحت پوشش کمیته نیستند، در برمی گیرد- در اقدامی معطوف به طرح نوسازی و بهسازی واحدهای مسکونی روستایی تسهیلاتی برای ایمنی حیاتی هموطنان روستانشین به وجود آورده است.
خانه هایی در روستاها هستند که به دلیل فرسودگی و عدم مقاومت سازی، در برابر حوادث طبیعی، چندان استحکام لازم را ندارند، کمیته امداد با ایجاد تسهیلات وام بانکی طولانی مدت و برخورداری از مساعدت های یارانه ای دولتی، و مشارکت مؤسسات خیریه وخیرین، زمینه نوسازی و مقاوم سازی خانه های روستایی را فراهم کرده است. براساس آمارهای ارائه شده اداره مسکن وساختمان کمیته امداد استان تهران، از آغاز اجرای طرح موصوف تا پایان تیرماه سال جاری، ۲۰۴ متقاضی به بانک ها معرفی شده اند. طی مدت زمان مذکور همچنین عملیات نوسازی ۲۱۵ و بهسازی ۱۷ واحد در شهرهای مزبور صورت گرفته است.
● رویکرد هدفمند برای آموزش نیازمندان
«کمک ها و حمایت های افراد خیر و نیکوکار و دستگاه های اداری مسئول این گونه امور به گونه ای باید صورت گیرد که آنان در شرایطی با کمال حفظ آبرو و شخصیت خانوادگی و اجتماعی شان از کمک های خیران، بهره مند شوند.»
«رضا نباتی» کارشناس ارشد تعلیم و تربیت اسلامی، در ادامه صحبت های پیشین خود، با اشاره به این که طبق آیات قرآن و روایات معصومان، صدقه باعث رفع بلایای ناگهانی و فقر انسان می شود، اقدامات کمیته امداد امام خمینی«ره»، بهزیستی و سایر مؤسسات خیریه وایتام در تحت پوشش قرار دادن نیازمندان، تأمین جهیزیه، مخارج تحصیل دانش آموزان ودانشجویان را مؤثر می خواند. وی همچنین استقبال مردم خیر از کمک به طرح اکرام برای مشارکت در حمایت از ایتام در نمایشگاه بین المللی قرآن را درخور توجه قلمداد می کند.
آموزش توانمندسازی نیروی انسانی در عرصه های مختلف جامعه در ذات خود، سرمایه هر فرد محسوب می شود. فرآیندهای متعارف آن، اشتغال، تولید، تحول اقتصادی، نوآوری، اعتماد به نفس و... و در نهایت امر، خودکفایی در موقعیت زندگی فرد وخانواده، جامعه وکشور خواهد بود. رویکرد ضروری و البته پایه ای کمیته امداد در آموزش یاری جویان وخانواده های تحت پوشش به انواع حرف صناعی وفنون تولیدی در ورای صرف کمک های گذران روزمرگی و معیشتی- اگرچه همواره مؤثر واقع شده است- یک اقدام ضروری و حیاتی است که می توان گفت زودتر از این ها می باید در متن و اولویت برنامه های حمایتی موصوف به میدان عمل می آمد.
● اشتغال مددجویان در چرخه اقتصاد تولیدی کشور
«محسن حسن پور» مدیر بازارچه جشن رمضان و عضو شورای کمیته استان تهران، با اشاره به آمارهای اشتغال کمیته امداد تا پایان تیرماه سال جاری تعداد طرح های ایجاد اشتغال برای مدجویان تحت حمایت در استان تهران را ۱۳هزار و ۱۶۷ عنوان اعلام می کند، در عین حال از فراگیری خانواده های زیر پوشش کمیته امداد در بخش های صنعتی و تولیدی خبر می دهد. به گفته وی آموزش خانواده های تحت پوشش با برخورداری از وام در بخش های صنفی، صنعتی، خدماتی، کشاورزی و دامپروری در استان تهران تا تیر ماه امسال، ۱۲هزار و ۴۶۴ مورد بوده است. این خانواده ها دوره های آموزشی خود را با کمک و همکاری وزارت آموزش و پرورش و سازمان فنی و حرفه ای گذرانده اند و ۶هزار و ۲۷۸ نفر در شرکت ها، کارخانجات و شهرداری مشغول کار شده اند.
وی همچنین می گوید که تاکنون ۴۴۹ نفر با ارائه تسهیلات وام و معرفی به سازمان تأمین اجتماعی بیمه شده اند که هزینه بیمه- درمانی- آنان را کمیته امداد تا پایان اجرای طرح مربوطه، می پردازد.

حسن آقایی

منبع : روزنامه کیهان