میانجیگری عراق میان سوریه و امریکا

یکی از مهمترین دستاوردهای سیاست خارجی عراق جدید، بهبود روابط با سوریه است. عراق و سوریه در طول حکومت صدام، رابطه چندانی با یکدیگر نداشته و اکثر روابط ایشان، خصمانه و علیه یکدیگر دنبال می شد.
پس از سقوط دیکتاتور و روی کار آمدن دولت جدید، دیپلماسی عراق نیز تغییرات فراوانی یافت که از شواهد آن، نزدیکی بیشتر این کشور با همسایگانش بود. در نوامبر سال گذشته میلادی، عراق و سوریه رسماً روابط دیپلماتیک خود را از سر گرفتند. با سفر وزیر خارجه سوریه به عراق، طرفین با امضای توافقنامه یی، پایبندی خود را جهت گسترش ارتباطات در همه زمینه ها اعلام کردند. بعد از گذشت مدتی، سفارتخانه های دو کشور در خاک طرفین بازگشایی و به این ترتیب، نخستین اقدامات عملی برای از میان برداشتن موانع ارتباطی، به مرحله اجرا درآمد. بی شک نقطه عطف روابط عراق و سوریه، سفر جلال طالبانی رئیس جمهور عراق به کشور سوریه بود. طالبانی در اواسط ژانویه سال کنونی میلادی وارد دمشق شد که این سفر، نخستین بازدید یک مقام بلندپایه عراقی از سوریه پس از برقراری مجدد روابط دیپلماتیک بود. «بشار اسد» رئیس جمهور سوریه با اعلام حمایت کشورش از فرآیند سیاسی جاری در عراق، بر آمادگی سوریه برای کمک به عراق به منظور دستیابی به آشتی ملی در این کشور تاکید کرد. اما جالب ترین اتفاقات این سفر، حاشیه های آن بود.
طالبانی پس از بازگشت از سوریه، در مصاحبه با روزنامه «الحیات» گفت؛ به عنوان میانجی میان امریکا و سوریه، به این کشور سفر کرده است. به راستی چه دلیلی برای میانجیگری عراق مابین دمشق و واشنگتن وجود دارد؟ حقیقت آن است که عراق و سوریه، هر دو از بهبود روابط میان امریکا و سوریه سود فراوانی خواهند برد. دلایل احتمالی این میانجیگری از این قرار است.
۱) نفع سوریه
پس از ترور «رفیق حریری» نخست وزیر سابق لبنان در زمستان ۲۰۰۵ میلادی سیاست خارجی سوریه به شدت دچار بحران شد و این کشور در انزوای بین المللی قرار گرفت. پس از این ترور، ایالات متحده امریکا و غربی ها، سوریه را متهم به قتل حریری کرده و فشارهای جهانی علیه دولت دمشق افزایش یافت. دلیل اتهامات امریکا و متحدانش، نفوذ فوق العاده سوریه در لبنان و مخالفت حریری با افزایش این نفوذ و نیز ایستادگی او در برابر سوری ها عنوان شد. هر چند بشار اسد (رئیس جمهور) و دیگر مقامات سوری بارها این اتهامات را رد کردند، اما فشارهای سنگین رسانه های غربی علیه این کشور عربی همچنان ادامه داشت.
ایالات متحده و هم پیمانانش ترور رفیق حریری را به موضوعی بین المللی تبدیل کرده و خواستار برخورد جامعه جهانی با سوریه (به عنوان مسبب اصلی) شدند. بر این اساس، شورای امنیت سازمان ملل متحد برای بررسی موضوع وارد عمل شد و قطعنامه ۱۵۵۹ صادر شد.
مطابق این قطعنامه، تمامی نیروهای نظامی خارجی حاضر در لبنان مجبور به ترک این کشور شدند. مقصود و هدف اصلی قطعنامه ۱۵۵۹ سوریه بود، که از سال ها قبل نظامیانی در خاک لبنان داشت. همچنین براساس این قطعنامه، گروهی برای بررسی و تحقیق درباره قتل حریری تشکیل و مسوول کشف حقایق ترور شد. این گروه تحقیق نیز با هدف قرار دادن مسوولان سوری و بازجویی از ایشان، فشار مضاعفی بر بشار اسد و دولتمردانش وارد ساخت.
می توان گفت تمامی حوادث پس از ترور حریری، علیه سوریه اتفاق افتاده و موجبات انزوای این کشور را فراهم آورده است. افزایش فشارهای ایالات متحده امریکا علیه دولت بشار اسد نیز خسارات فراوانی برای این کشور به دنبال داشته است. اکنون که جلال طالبانی به عنوان میانجی دخالت کرده، فرصت مناسبی برای سوریه جهت خارج شدن از انزوای سیاسی و غلبه بر فشارهای فرساینده جهانی است.
۲) نفع عراق
سرزمین عراق در ماه های اخیر بسیار ناامن شده است. انفجارهای تروریستی در عراق هر روز باعث کشته و زخمی شدن ده ها نفر می شود. می توان گفت با گذشت ۴ سال از اشغال عراق، نه تنها امنیتی برای مردم به وجود نیامده، بلکه زندگی عادی آنها نیز مختل شده است. اکنون دیگر کشته های عراق، بعثی ها نیستند، بلکه مردم عادی در بمب گذاری های مختلف قربانی می شوند. از سوی دیگر، مواد مورد استفاده تروریست ها در عراق مورد سوال است. اشغالگران بر این باورند که سوریه با حمایت و تجهیز تروریست های عراق، به دنبال ایجاد ناامنی در این کشور به منظور دستیابی به موازنه یی دیپلماتیک است.
از طرفی ناامنی در عراق علاوه بر بروز مشکل برای مردم، ناتوانی نیروهای امریکایی و انگلیسی را نیز در کنترل اوضاع این کشور نشان می دهد. حتی برخی گسترش ناامنی را شکست ایالات متحده در عراق می دانند و این موضوع فشارهای بسیاری را به جرج بوش و دولتش وارد ساخته است. برای نمونه، می توان به گزارش گروه مطالعه عراق اشاره کرد.
این گروه به سرپرستی دو دیپلمات ارشد ایالات متحده، «جیمز بیکر» و «لی همیلتون»، پس از ماه ها تحقیق گزارش خود را در اواخر سال گذشته میلادی تقدیم رئیس جمهور امریکا کرد. در گزارش تاکید شده بود برای خروج از بن بست عراق، دولت امریکا می بایست با سوریه و ایران وارد مذاکره شود. اکنون دلیل میانجیگری جلال طالبانی بهتر درک می شود. او به عنوان رئیس جمهور عراق، مسوول تامین امنیت کشور است.
هر قدر ناامنی های عراق گسترش یابد، ناتوانی رئیس جمهور در اداره امور را به اثبات می رساند. بر همین اساس، آشکار است که طالبانی با میانجیگری میان سوریه و امریکا در واقع به دنبال تامین منافع عراق است. با این توصیفات، میانجیگری رئیس جمهور عراق میان امریکا و سوریه را می بایست خدمتی برای هر دو طرف دانست؛ هم سوریه و هم عراق.

هادی جرقوئیان

منبع : روزنامه اعتماد