به دندانپزشک خود اعتماد کنید

پس از خوردن غذا یک لایه میکروبی «پلاک» روی سطوح دندان ها تشکیل می شود. با گذشت زمان، میکروب های موجود در این لایه، مواد قندی را به اسید تبدیل می کنند. این اسید مینای دندان را به مرور حل کرده و پوسیدگی ایجاد می شود که اغلب با تغییر رنگ همراه است. با ادامه پوسیدگی به داخل عاج، دندان به سرما و گرما و شیرینی حساس می شود. گاهی دردهای کوتاه مدت و شدید ایجاد می شود. در این مراحل با ترمیم دندان (پر کردن آن) مشکل به طور دائمی از بین خواهد رفت.
▪ پر کردن؛ از دو نوع ماده برای پر کردن دندان استفاده می شود. یکی از این مواد آمالگام نام دارد که قدیمی تر است. این ماده استحکام بسیار بالایی در برابر فشار دارد و عمر آن نیز طولانی است. ولی رنگ تیره آن انجام کارهای ترمیمی در دندان های جلو را زشت می کند. ماده دیگر کامپوزیت نام دارد که همرنگ دندان است. البته استحکام کششی بالایی دارد و اندکی گران تر از آمالگام است. بهترین کار آن است که مشکل دندان در همین مرحله حل شود.
اگر در مرحله پیشین درمان انجام نشود، در نهایت پوسیدگی به مغز دندان می رسد. این حالت معمولاً با دردهای شبانه شدید، مداوم و خود به خود و حساسیت شدید به غذا و نوشیدنی گرم همراه است که می تواند با ایجاد تورم روی لثه یا صورت همراه باشد. (آبسه دندانی) در این مرحله دندان نیاز به عصب کشی (روت کانال) دارد.
▪ عصب کشی؛ نیاز به خارج کردن اعصاب و عروق از داخل ریشه هست. عصب کشی به تعداد کانال های هر دندان انجام می گیرد. دندان های جلویی به طور معمول یک یا دو و دندان های عقبی سه یا چهار کانال دارند. دندان عصب کشی شده از لحاظ ظاهری تفاوتی با دندان زنده ندارد اما به مرور زمان دچار تغییر رنگ شده و احتمال شکستن دیواره پس از چند سال وجود دارد.
با تعویق درمان، مرگ کامل مغز دندان رخ خواهد داد. چنین دندانی به عنوان کانون عفونت در بدن محسوب می شود که هر لحظه ممکن است باعث بروز مجدد عفونت شدید، تورم و آبسه حاد شود.
▪ روکش؛ دندانی که نسج زیادی از آن در اثر پوسیدگی از بین رفته باشد دیگر نمی توان با پر کردن آن را نگه داشت، به ویژه اگر عصب کشی نیز شده باشد. در این صورت با روکش پرسلن (چینی) به شکل دندان آن را بازسازی می کنیم. روکش ها بسته به موقعیت قرارگیری دندان، سلیقه و... انواع مختلفی از قبیل چینی قرار گرفته روی فلز (PFM) و تمام چینی (All Ceram) و... دارند. گاهی چون بافت زیادی از بین رفته، نیاز به قرار دادن Post & Core و نصب روکش خواهد بود.
▪ بریج؛ زمانی که یک (یا چند) دندان کشیده شده باشد، می توان با بریج (پل) زدن از دندان های کناری آن (آنها) را احیا کرد. این روش در صورتی امکانپذیر است که دندان های پایه در فاصله مناسب دندان های کشیده شده قرار گرفته باشند. قیمت مناسب این روش نسبت به روش های دیگر کاشت دندان، از مزایای آن است.
▪ جراحی؛ جهت خارج کردن ریشه های باقی مانده در دهان یا خارج کردن دندان های نهفته نیاز به جراحی هست که با شکافتن لثه، دندان یا ریشه دندان از استخوان فک جدا و لثه دوباره به هم دوخته می شود.
▪ کشیدن دندان؛ در حرفه دندانپزشکی، آخرین و بدترین راه به حساب می آید. (البته ممکن است لازم شود دندانی برای مرتب کردن دندان های دیگر کشیده شود یا گاهی در فک بیمار جایی برای رویش دندان عقل وجود ندارد و باید کشیده شود که این موارد جزء طرح درمان به حساب آمده و باعث تاسف نیستند.)
▪ جرم گیری؛ چنانچه پلاک میکروبی توسط مسواک و نخ دندان از سطح دندان ها پاک نشود، به لایه یی سخت به رنگ زرد یا قهوه یی تبدیل می شود که جرم دندان نامیده می شود. جرم با مسواک پاک نمی شود. اگر این جرم توسط دستگاه جرم گیری و توسط دندانپزشک از روی دندان ها تمیز نشود، سبب بیماری لثه و تحلیل لثه و استخوان فک می شود. با گذشت زمان و به تدریج (بدون اینکه درد یا علائمی داشته باشد) دندان لق شده و خود به خود می افتد یا باید کشیده شود. پس با دیدن کوچک ترین التهاب و قرمزی یا خونریزی لثه باید به دندانپزشک مراجعه کرد و به وسیله جرم گیری و شست و شو با دهان شویه، آن را کاهش داد. برخی تصور می کنند جرم گیری به دندان ها آسیب می رساند، اما حقیقت این است که زمانی که بیماری لثه و جرم وجود داشته باشد، انجام جرم گیری لازم است.
▪ بروساژ؛ برای از بین بردن رنگدانه ها (Stain) روی دندان ناشی از سیگار یا چای و... استفاده می شود.
▪ اورتودنسی؛ درمان اورتودنسی درمان پیچیده یی است که شامل حرکت دندان ها به وسیله سیم های مخصوص و ردیف کردن آنها در فضای فک است. دو روش اورتودنسی متحرک و ثابت بنا به مقتضای سنی و چگونگی رویش دندان مورد استفاده قرار می گیرد. درمان اورتودنسی ثابت دو فک حدود دو تا سه سال طول می کشد و نیاز به مراجعه و رسیدگی مستمر و رعایت بسیار مناسب بهداشت دهان و دندان دارد.
▪ ایمپلنت؛ روش جدیدی است که دندان به وسیله یک پیچ که از طریق جراحی درون استخوان قرار می گیرد در داخل دهان کاشته می شود و روکش روی آن قرار می گیرد. با این روش می توان در بیمارانی که دندان های زیادی از دست داده اند، پایه هایی برای اجرای روش بریج ایجاد کرد. موفقیت روش ایمپلنت مستلزم دارا بودن استخوان کافی در محل و نداشتن مشکل تحلیل استخوان فک است. به عبارت دیگر بیمارانی که دندان های خود را بر اثر عوارض تحلیل لثه و فک و لق شدن دندان از دست داده اند، شانس کاشت دندان به روش ایمپلنت را ندارند. روش ایمپلنت، تلفیقی از جراحی جهت کاشت پایه و پروتز برای روکش دندان است.
▪ دندانپزشکی زیبایی؛ یکی از شاخه هایی که استقبال از آن به شدت رو به افزایش است و شامل روش های مختلفی برای زیباتر کردن لبخند، دندان و دهان است، روش هایی برای مرتب کردن دندان های نمایان و سفید کردن رنگ کلی دندان ها و نصب تزیینات روی دندان است. روش های نوینی برای شبیه کردن حالت دندان افراد به دندان های افراد معروف نیز ابداع شده است، البته طبقه بندی دقیق و مشخصی برای شاخه های مختلف دندانپزشکی نمی توان در نظر گرفت. برای نمونه ترمیم های کامپوزیتی علاوه بر اینکه درمان ترمیمی است، زیبایی نیز به حساب می آید.
▪ لمینیت؛ در برخی موارد برای مرتب کردن و از بین بردن فاصله میان دندان ها و رفع شکستگی و عیوب تقارن دندان از نوعی روکش نازک استفاده می شود. همچنین با توجه به زمانبر بودن پروسه درمان و سختی های اورتودنسی، در برخی موارد از این روش استفاده می شود.
▪ سفید کردن؛ رنگ دندان را می توان با استفاده از آب اکسیژنه و روش های خاص، اندکی روشن تر کرد.
▪ کاشت نگین؛ می توان قطعات طلا و جواهر و نگین را روی دندان نصب کرد. اگر تراش روی دندان انجام نگیرد و بهداشت دندان رعایت شود، انجام این کار آسیبی به دندان نمی رساند.
▪ پلاک پارسیل؛ در بیمارانی که تعداد زیادی از دندان های خود را از دست داده اند، استفاده می شود. همان طور که از نامش پیداست، بخشی از یک دست دندان کامل است. در شرایطی که بیمار دندان پایه برای بریج نداشته باشد و به دلیل پزشکی یا تمایل شخصی از روش ایمپلنت استفاده نکند، این روش برگزیده می شود.
▪ دست دندان؛ زمانی که بیمار دندان های خود را از دست داده باشد، از دست دندان (دندان مصنوعی) استفاده می کند که یکی از روش های قدیمی و پرکاربرد است. برای عادت کردن به دندان های مصنوعی، باید صبر داشت و مدام از دندان های مصنوعی استفاده کرد. باید در نظر داشت که بدن انسان به طور طبیعی نسبت به اشیای خارجی از خود مقاومت نشان می دهد.

دکتر یاشیل احدی مقدم
جراح و دندانپزشک

منبع : روزنامه اعتماد