افزایش سودآوری کشتیرانی با «هیدروگرافی»

هیدروگرافی به مجموعه فعالیتهایی از جمع آوری داده های عمق آب گرفته تا تهیه نقشه های دریایی (Nautical Chart) و پشتیبانی و روزآمد نمودن آنها و نیز انتشار اطلاعات مورد نیاز برای دریانوردان و سایر اهداف دریایی، اطلاق می شود.
در تاریخ ۲۹ نوامبر سال ۲۰۰۵ میلادی، سازمان ملل متحد قطعنامه شماره A/۶۰/۳۰ را به تصویب رساند. در این قطعنامه که توسط سازمان بین المللی هیدروگرافی به مجمع سازمان ملل ارائه شده بود مقرر شد تا روز ۲۱ ژوئن (۳۱خرداد) روز جهانی هیدروگرافی نامگذاری شود. هدف از نامگذاری روز جهانی هیدروگرافی این بود تا فعالیتهای هیدروگرافی در همه سطوح در سراسر دنیا بطور مناسبی برای افکار عمومی معرفی شوند تا با آگاه سازی پوشش اطلاعات هیدروگرافی و اهمیت آن در سطح جهانی، افزایش داده شود. از کشورهای عضو سازمان بین المللی هیدروگرافی نیز درخواست شده است برای ارتقای ایمنی دریانوردی، به ویژه در مناطقی که ناوبری بین المللی در آنها جریان دارد، بنادر و مکانهای دریایی که امکان آسیب پذیری یا محافظت شده هستند با یکدیگر همکاری نزدیک داشته باشند.
امسال برای نخستین بار در ایران نیز همانند سایر کشورها، به مناسبت روز جهانی هیدروگرافی، جشنواره ای از سوی سازمان بنادر و دریانوردی برگزار می شود.
همانگونه که می دانیم، کشور ایران یک کشور دریایی محسوب می شود و بیش از ۹۰ درصد حمل و نقل کالا از طریق دریا، جابه جا می شود. افزایش چشمگیر دریانوردی در آبهای تحت حاکمیت کشور و لزوم تأمین ایمنی دریانوردی ایجاب می نماید تا نسبت به امور هیدروگرافی حساس باشیم.
اهمیت و پیشرفت سریع صنعت کشتیرانی و روح بین المللی بودن آن همواره کشورهای جهان را برآن داشته که به موازات این صنعت گامهای مؤثری بردارند، مطالعات نشان می دهد هرچه آبراه های کشور ایمن تر باشد رونق و در نتیجه سودآوری صنعت کشتیرانی نیز افزایش خواهد یافت.
در این راستا سازمانهای بین المللی متعددی تعهداتی را برای هرکدام از کشورهای عضو خود ایجاد نموده اند. در حیطه فعالیتهای هیدروگرافی وظایف و تعهداتی از سوی سازمان ملل متحد، سازمان بین المللی دریانوردی و سازمان بین المللی هیدروگرافی برعهده کشورمان گذاشته اند. این مسئولیت ها در ایران برعهده سازمان بنادر و دریانوردی به عنوان مرجع مسئول ایمنی دریانوردی و امور مرتبط به هیدروگرافی واگذار شده است. این فعالیت ها شامل انجام امورهیدروگرافی، تهیه نقشه های دریایی، جمع آوری اطلاعات جزر و مدی، روزآمدسازی اطلاعات مربوطه و مدیریت امور هیدروگرافی در آبهای تحت حاکمیت خودش می باشد.
سازمان بنادر و کشتیرانی مسئولیت قانونی ایمنی دریانوردی، حفاظت از محیط زیست دریایی و امنیت دریانوردی را برعهده دارد که داشتن نقشه های دریایی روزآمد بدیهی ترین و مطمئن ترین وسیله برای تأمین موارد مذکور می باشد. تهیه و ارائه خدمات هیدروگرافی و تهیه نقشه های دریایی از اهمیت خاصی برخوردار می باشد و چنانچه بگوییم انجام کارهای هیدروگرافی و نتیجه حاصله از آن مهمترین شرط لازم در کلیه برنامه های توسعه دریایی بویژه فرایند تأمین ایمنی ناوبری و نگهداری بنادر و سواحل می باشد، اغراق نگفته ایم.
جمع آوری اطلاعات مربوط به اعماق، پردازش و ترسیم دقیق آنها بر روی نقشه از اهم فعالیت های هیدروگرافی محسوب می شوند.
● هیدروگرافی و تأثیر مهم آن در توسعه اقتصاد و تکنولوژی کشور
تأمین خدمات هیدروگرافی در آبهای ایران و اعلام و انتشار ارقام و نتایج بدست آمده و وارد نمودن آنها در نقشه ها و سایر انتشارات دریایی و همچنین ایجاد توانایی انجام هیدروگرافی درسطح کشور برای ارائه خدمات مختلف جهت تأمین ایمنی ناوبری و در جهت نگهداری یا توسعه بنادر و آبراه های کشور، بسیار حیاتی هستند.
● وضعیت موجود در نحوه تأمین اطلاعات هیدروگرافی در کشور
محدوده (مساحت) آبهای تحت حاکمیت کشور، شامل کانال های دسترسی به بنادر، دریای سرزمینی و آبهای منطقه انحصاری اقتصادی در خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر مجموعاً در حدود ،۱۹۰۰۰۰ کیلومتر مربع است.
طول سواحل جمهوری اسلامی در جنوب و شمال کشور بیش از ۲۷۰۰ کیلومتر است.
داده های نقشه های دریایی موجود بطور مطلوب و یکپارچه در اختیار بهره برداران قرار نمی گیرند.
● ضرورت و اهمیت انسجام در خدمات رسانی هیدروگرافی
به منظور دستیابی به آبراه ها و مسیرهای دریانوردی ایمن و حفظ محیط زیست دریایی، باید آبراه های قابل دریانوردی و محدوده لنگرگاه ها و بنادر، هیدروگرافی شده و در نهایت نقشه های دریایی منطبق با استانداردهایIHO تهیه و در اختیار دریانوردان قرار گیرد.
با توجه به این که بیشترین تردد شناورهای کشورهای منطقه خلیج فارس از منطقه جداسازی ترافیک واقع در آبهای تحت حاکمیت جمهوری اسلامی ایران صورت می پذیرد و با عنایت به وسعت منطقه انحصاری و اقتصادی کشور و همچنین کانال های دسترسی به بنادر کشور، ضروری است تا وضعیت هیدروگرافی در اعماق کمتر از ۵۰ متر، سریعتر بهبود بخشیده شود.
در ایران عمدتاً سه سازمان در زمینه امور هیدروگرافی فعالیت دارند این سازمان ها عبارتند از:
سازمان جغرافیایی کشور، سازمان نقشه برداری کشور و سازمان بنادر و دریانوردی.
با توجه به اهمیت هیدروگرافی و توضیحات ارائه شده، ضرورت یکپارچه سازی امور هیدروگرافی برای پاسخگویی به نیازهای جامعه دریایی داخلی و بین المللی و ایجاد اداره ملی خدمات هیدروگرافی در کشور، اجتناب ناپذیر است. تعیین سازمانی جهت ایجاد و توسعه خدمات ملی هیدروگرافی با در نظر گرفتن نوع کار و ذینفع بودن سازمان های دولتی در این امر، اداره ملی خدمات هیدروگرافی را نمی توان به بخش خصوصی واگذار نمود، ولی اجرای امور از مجاری بخش خصوصی می تواند صورت گیرد.
با ایجاد انسجام در فرایند جمع آوری وپردازش داده های هیدروگرافی به منظور تهیه نقشه های هیدروگرافی اعم از کاغذی و الکترونیکی، می توان بطور مناسب نسبت به تغییرات پیرامونی پاسخ داد. اهمیت ایمنی دریانوردی در دریا به حدی است که سازمانهای بین المللی را برآن داشته است تا راه های مناسبی را برای پیاده سازی آن پیدا کنند. در این باره با استانداردسازی و ارائه توصیه های لازم جهت تأمین ایمنی ایفای نقش می نمایند. در کشور ما با ایجاد روش منسجم و یکپارچه در فرایند تهیه و توزیع اطلاعات هیدروگرافی بسیاری از تعهدات ملی و بین المللی می تواند به نحو مطلوبی تأمین شود. لذا ایجاد اداره ملی خدمات هیدروگرافی می تواند نقش بسیار مهمی را در راستای ایفای تعهدات ملی و بین المللی، بازی کند. مسئولین ذیربط در کشور بایستی به این مهم اهمیت دهند و با اتخاذ سیاست مناسب به رفع مشکل برآیند.

علی مرادی‎
کارشناس سازمان بنادر و دریانوردی

منبع : روزنامه ایران