نقش حجاب در ایمن سازی جامعه

زن از دیدگاه اسلام دارای شخصیت شایسته و موقعیتی الهی است که می تواند مدارج کمال را طی کرده و به مراتب عالی انسانیت راه یابد. وجود زن زینت بخش آفرینش انسان است و افق روح او تجلی گاه رحمت. دامن زن مدرسه بشریت است و کمال مرد بدون او ممکن نیست. زن مظهر ظرافت و وجودش جمال آفرینش است. اصلاح جامعه در گرو تقوای زن و محیط خانواده کلاس درس اوست. جایگاه الهی و والای این گوهر آفرینش اقتضا دارد که در صدف حجاب قرار گیرد تا ارزش های او حفظ شود. یکی از مهم ترین علل حجاب برای زنان حفظ ارزش والای آنهاست. آنچه در این مقاله به اختصار به بحث پیرامون آن می پردازیم، نقش حجاب در ایمن سازی جامعه است که البته این ایمن سازی ممکن است در اشکال مختلف ذیل به ظهور رسد:
● استحکام پیوند خانواده
بدون شک جامعه ای از سلامت کامل برخوردار است که خانواده به عنوان جزء کوچک جامعه از سلامت و استحکام کامل و کافی برخوردار باشد. از این رو، اگر خواهان سلامت و تقویت بنیان جامعه هستیم، باید همه نیروهای خود را در جهت استحکام و تقویت پیوندهای خانوادگی بسیج کنیم.
آنچه موجب تحکیم پیوند خانوادگی و سبب صمیمیت رابطه زوجین شود، برای تقویت کانون خانواده مفید است و در ایجاد آن باید حداکثر تلاش و کوشش را مبذول داشت و برعکس هر چیزی که موجبات سستی روابط زوجین و دلسردی آنان را فراهم می کند و برای زندگی خانوادگی آنها زیانبار است، باید با آن مبارزه کرد.(۱)
قرآن مجید از زنان می خواهد که زینت های خویش را مگر برای شوهر و کسانی که با آنها محرم اند، آشکار نسازند.(۲)
بدیهی است رعایت حجاب صحیح عامل مؤثری در حفظ زینت های زنان از نامحرمان و عامل مهمی در تقویت بنیان های خانواده است. اختصاص لذت های جنسی به محیط خانوادگی و در چارچوب ازدواج مشروع، پیوند زناشویی را محکم می سازد و موجب اتصال بیشتر زوجین می گردد. حجاب و پوشش برای زنان، محیط جامعه را از بی بند و باری و آزادی های جنسی حفظ می نماید و جلوی جلوه نمایی های زنان و دختران گرفته می شود و ارضای نیازهای جنسی را در همان محیط خانواده محدود می نماید. آری! با بی حجابی روابط آزاد و نامشروع جنسی جامعه را فرامی گیرد و به همان نسبت کانون خانواده ها سست شده و آمار ازدواج کاهش می یابد و ازدواج های گذشته هم به جدایی و طلاق منجر می شود. بنابراین وجود خانواده سالم و مستحکم در گرو گسترش فرهنگ حجاب خواهد بود.
● حضور سازنده و سالم زنان در جامعه
از یک سو، ظاهر زن بویژه اگر به ارائه ها و پیرایه هایی آراسته گردد، جذاب و هوس انگیز است، از سوی دیگر بخش عظیمی از نیروی انسانی یک جامعه که می توانند به رشد و تعالی آن جامعه کمک کنند و در ابعاد مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی نقش آفرینی نمایند، زنان هستند. اسلام با طرح پوشش و حجاب در حقیقت جواز حضور زنان در اجتماع را به صورتی سازنده و سالم صادر نموده است و با دستورهای حکیمانه و راهگشا از یک سو این نیروی عظیم را از تباه شدن نجات داده و از سوی دیگر جلوی فسادگستری و ناهنجاری های ناشی از اختلاط زن و مرد را گرفته است.
وجوب حجاب، خود بهترین و محکم ترین دلیل حضور سالم زن در اجتماع است؛ زیرا می دانیم حجاب و لزوم پوشش زن در مقابل نامحرم، در ارتباط با اجنبی است و روشن است که اگر زن می بایست در گوشه ای به دور از انظار، نگاه داشته شود و حضور در عینیت جامعه نداشته باشد، لزوم پوشش و حساسیت فراوان در این باره مفهومی نداشت.
استاد جوادی آملی می نویسد: «بنابر آیه ۱۹ سوره نساء، قرآن ما را متوجه یک مطلب مهم می کند و می فرماید: با زن ها معاشرت نیک داشته باشید و زن را چون مرد در مجامعتان راه دهید و اگر خوشایندتان نیست که آنها را در مجامعتان شرکت کنند، این کار ناخوشایند را بکنید؛ چرا که ممکن است خیر فراوانی در آن باشد و شما نمی دانید.»(۳)
همه آحاد جامعه در مقابل سلامتی جامعه مسئول اند و مسئولیت مهم تر در این باره بر دوش خانم هاست. آنها با رعایت پوشش اسلامی نه تنها جامعه را از آلودگی و بی بند و باری جنسی و هوس بازی حفظ می نمایند، بلکه خود به عنوان نیرویی کار آمد و اثر بخش در جامعه حضوری سالم، سازنده و مفید خواهند داشت که اگر اینگونه شود، مسیر ترقی و رشد برای آن جامعه روز به روز فراهم خواهد شد.
● ایجاد آرامش روانی
جامعه ای دارای امنیت و آرامش کامل است که امنیت را در ابعاد مختلف برای همه افراد آن جامعه فراهم نماید. می دانیم بخش عمده ای از این مهم به عهده زنان است که با حفظ پوشش صحیح به این امر جامه عمل بپوشانند.
اگر این حریم بین زن و مرد در جامعه از بین برود، آزادی معاشرت ها، بی بند و باری، هیجان ها و التهاب های جنسی افزایش یافته، به صورت یک عطش اشباع نشدنی در می آید. آری! اگر این حریم دریده شود، ضمانتی برای سلامتی شخص وجود ندارد. زن چون از صدف حجاب در آید، در معرض ضربات دیده های آلوده و قلوب منحرف قرار می گیرد و آرامش و آسایش خود را از دست داده و در نتیجه امنیت و آسایش افراد دیگر جامعه را نیز از بین می برد. در سایه رعایت عفاف، زن با شهامت هر چه تمام تر به وظیفه خود مشغول می گردد و خطری از ناحیه اجتماع متوجه وی نمی شود و او هم به آسایش و آرامش روانی جامعه آسیبی نخواهد رساند. قرآن مجید در خطاب به رسول گرامی اسلام(صلی الله علیه وآله) می فرمایند: «ای پیامبر! به همسران و دخترانت و به زنان مؤمنین بگو که مقنعه های خویش را به خود نزدیک سازند که این پوشش نزدیک تر است که زنان به حیا و عفاف شناخته شوند و مورد اذیت نااهلان واقع نشوند.»(۴)
بدین سان با قاطعیت تمام می توان گفت: حجاب در امنیت و آرامش روانی جامعه نقش بسزایی دارد. و زنان در حریم حجاب می توانند با خیالی آسوده در جامعه حضور یابند و به فعالیت های اجتماعی مفید بپردازند.
● کاهش مفاسد و رشد فضایل اخلاقی
از عواملی که موجب تقویت بنیان جامعه و رشد و پویایی آن می شود، تلاش در جهت کاهش مفاسد و به همان نسبت رشد و توسعه ارزش ها و فضایل اخلاقی در بین افراد جامعه است. جامعه ای که فساد و تباهی در آن رو به گسترش باشد، محکوم به نابودی و انحطاط است و زندگی افراد در آن از سعادت و خوشبختی به شقاوت و پستی کشیده خواهد شد. در این میان حجاب زن در جامعه که خودنمایی و جلوه گری آنان را محدود می کند عامل مهمی در کاهش مفاسد اجتماعی و به همان نسبت رشد فضایل اخلاقی خواهد بود.
میل به خودنمایی و جلوه گری در سرشت زن نهفته است که باید در مسیر درست و هدفی والا به کار گرفته شود. بی گمان این گرایش در وجود زن اگر همچون سایر میل ها به درستی به کار گرفته شود، ثمرات مطلوبی خواهد داشت و در جهت کمال او کارآمد خواهد بود. اما اگر این گرایش، بدون حد و مرز باشد و خودنمایی و جلوه گری همواره و درهمه جا نمود داشته باشد، قطعاً فسادآفرین خواهد بود و در ایجاد زمینه های ناهنجاری در جامعه تأثیر خواهد گذاشت. زیبایی زن برای او سرمایه است، اما باید بجا و درست مصرف شود و زکات جمال زن همان حفظ پوشش و رعایت حجاب است. همان گونه که امیرمؤمنان می فرمایند: «زکات الجمال، العفافُ؛ زکات زیبایی، عفاف است.»(۵)
به طور کلی جواز کشف حجاب در مقابل محارم از جمله شوهر، این غریزه را جهت می دهد که خود آرایی و جلوه گری زن مختص به شوهر باشد و منع آن در برابر نامحرم، این غریزه را کنترل می سازد و از مرزشکنی جلوگیری می نماید.
قرآن مجید هم در موارد متعدد به زنان هشدار می دهد که از انجام کارهایی که سبب خودنمایی های مفسده انگیز می شود، جداً خودداری کنند: «وَ لاَ تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَهِلِیَّه الاُْولَی؛(۶) مانند جاهلیت نخستین، با خودنمایی و خودآرایی از خانه خارج نشوید.» زمخشری همچون برخی از مفسران می نویسد: «مراد از جاهلیت نخستین، جاهلیت زمان ابراهیم(علیه السلام) است؛ چرا که زن ها لباسی مزین به مروارید به تن کرده، در محل رفت و آمد مردان حاضر می شدند.»(۷)
علامه طباطبایی نیز در تفسیر المیزان پیرامون این آیه می نویسد: «خداوند در این آیه به زنانی هشدار می دهد که با خودآرایی و خودنمایی، خود را گرفتار جاهلیت دیگری می نمایند. سعی کنید در هر دوره ای با حفظ شئونات، عفت اجتماعی را پاس داشته و فضای جامعه را آلوده نسازید.»(۸)
آری! حفظ غریزه خودنمایی در زنان در همان چارچوبی که اسلام معین کرده است، می تواند گامی مؤثر در جهت مبارزه با مفاسد اخلاقی و خواهش های نفسانی در جامعه باشد و به همان نسبت مقدمات برای رشد و پرورش فضایل اخلاقی در جامعه فراهم شود. بنابراین حجاب عامل مؤثری در کنترل غریزه خودنمایی زنان است و در نتیجه وسیله مهمی در جهت کاهش مفاسد اخلاقی در جامعه به شمار می آید.
● حرمت بخشی به زنان
زن مسلمان، تجسّم حرمت و عفت در جامعه است و حفظ پوشش نوعی احترام گذاردن به زن و حفظ وی از نگاه های شهوانی است. کلام گهربار حضرت صدیقه طاهره(علیها السلام) نشانگر لزوم محافظت از جایگاه والای زن است که فرمودند: «خیر النساء أن لایَرینَ الرِجال و لایراهُنَّ الرجال؛ بهترین زنان، زنی است که مردی را نبیند و مردی هم او را نبیند.»(۹)
چنانچه زن، حدود را رعایت نکند، هر بیماردلی به او طمع می نماید و با نگاه آلوده اش حریم او را می شکند. زن شخصیتی است که باید سالم بماند و نسل سالم تربیت کند تا جامعه ای سالم داشته باشیم. اما چنانچه تحت تأثیر چشمان آلوده به گناه، به طرف شهوات سوق داده شود و در نتیجه هویت واقعی اش را فراموش کند و در چنگال بیماردلان و هوسبازان، گرفتار آید، از منش انسانی سقوط می کند و در این حالت او چگونه می تواند فرزندانی سالم به جامعه عرضه نماید؛ جامعه ای که سلامت و پویایی آن در گرو داشتن نسلی سالم است. بنابراین حجاب و پوشش عامل مؤثری در حرمت بخشی و تکریم زنان است و این حرمت بخشی موجب سلامت جامعه و نسل آینده خواهد شد.
● مبارزه با تهاجم فرهنگی غرب
در تهاجمات فرهنگی غرب و دشمنان اسلام که از سال ها پیش در جامعه اسلامی ما آغاز شده و روز به روز رو به افزایش است، یکی از ابزارهای مهم، به ابتذال کشیدن دختران و زنان است تا از این رهگذر مفاسد اخلاقی در جامعه افزایش یابد و بنیه های اعتقادی و فرهنگی و نیز پایبندی به ارزش های اخلاقی ضعیف تر شود. افزایش مدهای مختلف و نیز لباس های گوناگون در جامعه که از معیارهای اسلامی فاصله های بسیار دارد، گوشه ای از فعالیت های آنان است. از این رو رعایت حجاب اسلامی یکی از بزرگ ترین سد ها و موانع، در مسیر اهداف شوم دشمنان اسلام بویژه غرب است و بدین جهت پوشش اسلامی همواره هدف تیرهای زهرآگین آنها بوده است و اقرار کرده اند که اگر قلعه مستحکم حجاب زن مسلمان فتح شود راه بردگی جوامع اسلامی هموار می شود.(۱۰) پس زنان با رعایت حجاب اسلامی به عنوان نیروهای مسلح فرهنگی سدی محکم در برابر آنان به وجود می آورند؛ به گونه ای که می توان ادعا کرد که پوشش دینی پادزهر هجمه های فرهنگی غرب است.
«فرانتس فانون» جامعه شناس انقلابی الجزایر که به خوبی از عهده تجزیه و تحلیل انقلاب الجزایر برآمده، با آنکه مسلمان نیست، می گوید: «زنی که بیرون را می بیند و خود دیده نمی شود، خود به خود محرومیت را بر استعمار تحمیل می کند.»(۱۱)
● شکوفایی علمی و اقتصادی
بدون شک شکوفایی علمی و اقتصادی عامل مؤثری در پویایی و توسعه همه جانبه جامعه است و از آنجا که زنان نیمی از جمعیت جامعه را تشکیل می دهند، لذا می توانند نقش مؤثری در شکوفایی علمی و اقتصادی آن داشته باشند. از آن گذشته باید این حقیقت را پذیرفت که ابتذال و بی حجابی زنان نه تنها شرایط مناسب جامعه را برای رشد و شکوفایی علمی و اقتصادی مردان بر هم خواهد زد؛ بلکه تأثیر بسزایی در تضعیف روحیه علم جویی خود زنان و هدر رفتن منابع مالی آنان خواهد داشت. زنی که هر روز برای خودنمایی بیشتر و استفاده از مدهای جدید مبالغ هنگفتی هزینه می کند، دیگر نه تنها علاقه به فراگیری علم و بالابردن سطح معلومات خود ندارد، بلکه وقت و زمانی برای او باقی نخواهد ماند.(۱۲)
بنابراین، باید گفت رعایت حجاب و پوشش اسلامی که عامل مهمی در جلوگیری از خودنمایی زنان است، ۱- از ورود زنان به ورطه مد ها و پوشش های کاذب و غیر اسلامی جلوگیری می کند و موجب هزینه شدن درست منابع مالی آنها و در نتیجه تقویت بنیه اقتصادی کشور خواهد شد. ۲- زمینه های لازم را برای حضور سازنده زنان در عرصه های علمی و پژوهشی فراهم خواهد کرد که در نهایت منجر به رشد و شکوفایی علمی جامعه خواهد شد.
● سلامت نسل آینده جامعه
بدون شک جامعه ای سالم است که سلامت نسل آینده آن تأمین شده باشد و رعایت حجاب اسلامی نقش اساسی در حفظ نسل آینده و تأمین سلامت آنها دارد؛ چرا که زنان مربیان اصلی جامعه اند و انسان ها از دامن آنها به رشد و کمال می رسند. زنان با داشتن حجاب صحیح و کامل سعادت فرزندان آینده را تضمین می نمایند. همگان بر این مطلب اذعان دارند که بی بند و باری و رعایت نکردن حجاب، سبب افزایش روابط نامشروع در ابعاد گسترده خواهد شد و یکی از آثار آن همچنان که در مجامع غربی مشاهده می شود، افزایش فرزندان غیرقانونی و نامشروع و به طور کلی سقوط و انحطاط اخلاقی نسل آینده آن جوامع است.
در حدیثی که از امام صادق(علیه السلام) آمده است: «فرزند نامشروع به گناه و تحقیر کردن دین خدا و نیز بدرفتاری با مردم تمایل دارد.»(۱۳)
اگر بخواهیم نسل آینده جامعه ما از سلامت کامل برخوردار باشد، باید از به دنیا آمدن کودکان نامشروع و غیرقانونی جلوگیری کنیم و ناچاریم به امر حجاب بیش از پیش اهمیت دهیم؛ زیرا در سایه حجاب و پوشش اسلامی بانوان است که خودنمایی های مفسده انگیز و روابط نامشروع مردان و زنان تا حدود زیادی از بین خواهد رفت. امید است که زنان کشور اسلامی ما با رعایت هر چه بیشتر حجاب اسلامی گامی مؤثر در جهت رشد و تعالی جامعه بردارند و هرگز تحت تأثیر تحلیل ها و برداشت های نادرست و غیر اسلامی قرار نگیرند.

حمزه کریم خانی
منابع:
۱. مسأله حجاب، استاد مرتضی مطهری، ص ۸۹.
۲. نور‎/ ۳۱.
۳. زن در آئینه جلال و جمال، ص ۳۷۰.
۴. احزاب‎/ ۵۹.
۵. غرر الحکم و درر الکلم، ج ،۴ ص ۱۰۵.
۶. احزاب‎/ ۳۳.
۷. کشاف، ج ،۳ ص ۵۳۷.
۸. تفسیر المیزان، ج ،۱۶ ص ۳۰۹.
۹. وسائل الشیعه، ج ،۳ ص ۹.
۱۰. حجاب در عصر ما، محمد علی اکبری، ص ۹۳.
۱۱. پوشش در اسلام، محمد محمدی اشتهاردی، ص ۵۲.
۱۲. ر. ک: مسأله حجاب، استاد مطهری، ص ۹۴.
۱۳. سفینه البحار، ج ،۱ ص ۶۵ .

منبع : روزنامه ایران