پژوهش در مدارس، روحیه کندوکاو در کودکان را نهادینه می کند

از آنجا که جهان با سرعتی وصف‌ناشدنی به سوی پیشرفت و تکنولوژی گام برمی‌دارد و در حرکتی چندسویه، هم به سوی پیچیدگی و هم به سوی گستردگی علم پیش می‌رود، لزوم وجود پژوهش و پژوهش‌گر بیش از پیش احساس می‌شود.اجرای برنامه‌های پژوهشی در مدارس می‌تواند کودکان را به نگاهی دوباره و تفکری دیگر دعوت و روحیه کندوکاو را در آنان نهادینه کند.
اگر آموزش چگونه پژوهیدن به درستی برای کودکان تعریف شود و به آنها طعم تفکر از راه شنیدن و دیدن دقیق اطراف خود را بچشاند، می‌تواند اتفاق بزرگی را در آنها به وجود آورد که حس پژوهشگری در آنان متولد شود.
اهمیت یک پژوهش بیش از حاصل آن در چگونگی روند آن است. وقتی که کودک موضوع پژوهش خود را بر حسب نیاز و دید واقعی خود به اطراف به دست آورد، آنگاه چیدمان مراحل بعدی آن نیز از یک حقیقت اتفاق افتاده در درون او شکل خواهد گرفت و این به یک نمایش صرف بدل نخواهد شد.
شاید راه به دست آوردن یک پژوهش درست و یک پژوهش‌گر موفق و راستین تنها در ایجاد زمینه‌های درست تفکر در افراد باشد.
مراحل یک تفکر که می‌تواند به پژوهشی زاییده از درون منجر شود، به شرح زیر است:
▪ درست دیدن
▪ ایجاد سوال
▪ جمع‌آوری اطلاعات از پیرامون آن مقوله
▪ شکل گرفتن یک فرضیه
▪ پیدا کردن راه‌حل‌های موجود برای بسط و آزمایش آن و...
● موانع تحقیق
پژوهش یک فعالیت منظم و منسجم با روش سنجیده‌ای در جهت رسیدن به هدف است و هدف کشف حقیقت است. هدف از تحقیق، پاسخگویی به سوالات با کمک روش‌های نظام‌مند علمی است.
اگر بخواهیم در پی توسعه و بسط و گسترش تحقیقات باشیم، ابتدا باید ببینیم مسائل کدامند و چگونه باید آنها را درک و استخراج کرد و سپس با استفاده از فنون و روش‌های تحقیق در حدود شناخت و حل آنها برآییم.
یک مسئله مهم این است که اصولاً طرح مسئله در میان معلمان مرسوم نیست. همین موضوع یعنی اطلاعات خود را کافی دانستن، سبب شده است که روند تحقیق و پژوهش در آموزش و پرورش پیشرفت نکند. عامل دیگر عدم اطلاع از روش‌های تحقیق است. مورد سوم، کمبود نهادهای تحقیقاتی است در کشورهای پیشرفته این مسئله با حمایت جدی از بخش‌های تحقیقی و مراکز تولیدی و تأمین رفاه معلم تا حدود زیادی حل شده است.
مسئله چگونگی نهادینه کردن امر تحقیق در آموزش و پرورش خود موضوع مهم دیگری است. به نظر می‌رسد که اولین شرط گسترش تحقیقات، اعتقاد به تحقیق است. یعنی قبول این اصل که اصلاح، بهبود و پیشرفت اجرای نظام آموزش کشور منوط به تحقیقات آموزشی و پرورشی و به‌کارگیری نتایج و یافته‌های آن است.
به نظر می‌رسد که باید از طریق بازآموزی و کارآموزی و نشر جزوه‌ها، هم دانش‌آموزان و هم دبیران را با روش‌های عملی تحقیق آشنا و افراد مستعد و علاقه‌مند را به نحو شایسته به این کار تشویق کنیم.
انواع تحقیق علمی براساس هدف شامل موارد زیر می‌شود:
۱) تحقیق بنیادی یا پایه‌ای
۲) تحقیق کاربردی
۳) تحقیق عملی یا اقدام پژوهی
و اما انواع تحقیق علمی براساس نحوه گردآوری داده‌ها به شرح زیر است:
۱) تحقیق تاریخی
۲) تحقیق توصیفی
۳) تحقیق آزمایشی
● پژوهش در عمل
پژوهش در عمل، نوعی از مطالعه و بررسی است که افراد به تنهایی یا به صورت گروهی و مشارکتی به پژوهش می‌پردازند تا درباره مسائل پیش آمده مطالعه و سرانجام به یک عمل اصلاح شده دست یابند.
مراحل پژوهش در عمل به شرح زیر است:
۱) تشخیص مسئله و بیان روشن آن
۲) گردآوری اطلاعات
۳) یافتن یک راه‌حل مناسب برای مسئله
۴) تجربه کردن یا اجرای عمل انتخاب شده
۵) ارزیابی نتایج به دست آمده
۶) واکنش نسبت به راه جدید

رقیه رستمی

منبع : روزنامه اطلاعات