فریب شهرت را نمی خورم

از سال ۷۲ حضور در عرصه تئاتر و نمایش را با گروه‌های نمایشی دانشگاه آزاد آغاز کرد و در ادامه آثاری چون سفر به ریشه‌ها را به‌عنوان اولین تجربه تصویری خود پشت‌سر گذاشت.
سال ۸۰ با حضور در کلاس‌های آزاد بازیگری، استاد سمندریان مسیر کاری خود را تغییر داد. در حین آموزش و طی اتودهای کلامی از طرف مهدی فخیم‌زاده برای مجموعه «خواب و بیدار» دعوت به کار شد. هرچند در این مجموعه نقش کوتاهی را پذیرفت ولی همین حضور کوتاه و البته موثر باعث شد در آثار بعدی فخیم‌زاده حضور پررنگ‌تر و قوی‌تری داشته باشد. مدتی است سریال «بی‌صدا فریاد کن» از او در حال پخش است. به همین بهانه گفت‌وگویی با او انجام داده‌ایم:
▪ آشنایی شما با مهدی فخیم زاده و در ادامه، همکاری‌تان با وی در کلاس‌های بازیگری استاد سمندریان شکل گرفت؟
ـ دقیقا، آقای فخیم‌زاده در این کلاس‌ها به‌عنوان استاد بازیگری در سینما بودند، طی اتودهایی که برای کلاس آماده کرده بودم، از نوع کارم راضی بودند، تا اینکه مرا برای نقش همایون در سریال «خواب و بیدار» انتخاب کردند.
▪ نقش همایون در کلیت داستان و مجموعه جزو نقش‌های کوتاه به‌حساب می‌آید. این مورد باعث نشد تا کمی عقب بکشید و به‌عنوان اولین تجربه همکاری با ایشان مردد شوید؟
ـ قبل از اینکه وارد کلاس‌های استاد سمندریان شوم، از سال ۷۲ در حوزه تئاتر فعالیت می‌کردم. همین موضوع باعث شده بود تا نسبت به مقوله هنر و به‌‌خصوص بازیگری شناخت کامل‌تری داشته باشم و با‌لطبع نگاه به نقش، نگاهی متری برایم نخواهد بود. بیشتر به‌دنبال این هستم که یک نقش چه امکاناتی را برایم فراهم خواهد کرد تا به‌واسطه آن امکانات و جزئیات، به شخصیت مورد نظر نزدیک‌تر شوم اما اتفاق خوشایندی که در اولین تجربه‌ام با آقای فخیم‌زاده رخ داد، این بود که به میزان همان نقش و حضوری که داشتم، ایشان فیلمنامه اثر را در اختیارم گذاشتند و من تک‌تک سکانس‌هایی را که قرار بود نقش ایفا کنم مطالعه کردم. پس با خود ایشان صحبت‌هایی انجام دادیم، برای من کلیت نقش همایون را توضیح دادند. این اتفاق برای من بسیار ارزشمند بود، بدین جهت که در بسیاری از آثار بازیگر را به صرف ارائه یک طرح فرامی‌خوانند یا اینکه هنوز فیلمنامه آماده نیست اما نگاه حرفه‌ای ایشان نسبت به من که اولین تجربه خود را پشت‌سر می‌گذاشتم، قابل احترام بود، چراکه آقای فخیم‌زاده برای تک‌تک بازیگران خود، احترام و وقت کافی می‌گذارد.
▪ پس از حضور در سریال «خواب و بیدار» در فیلم سینمایی «هم‌نفس» بازی کردید، اینکه بعد از اولین تجربه به عرصه سینما هم پای گذاشتید، این تجربه تا چه حد در نگاهتان نسبت به انتخاب آثار بعدی تغییر ایجاد کرد؟
ـ اساسا به مقوله بازیگری به این شکل نگاه نمی‌کنم که قرار است در کدام عرصه فعالیت کنم. سینما، تلویزیون و تئاتر، همگی در یک بستر خلاصه می‌شوند و آن هم متن و پس از آن نقش و شخصیت‌پردازی است. ممکن است نقشی پیشنهاد شود ولی از شخصیت‌پردازی قابل‌قبولی برخوردار نباشد، طبعا آن را قبول نخواهم کرد. برای من، خود نقش و میزان پرداختی که در آن صورت گرفته، عامل انتخابم خواهد بود.
▪ یعنی تمامی این مواردی که بدان اشاره می‌کنید را در شخصیت جمال «هم‌نفس» دیده بودید؟
ـ وقتی این نقش پیشنهاد شد، مطابق با همان معیارهایی بود که برای انتخاب نقش‌ها و آثارم برای خودم ترسیم کرده بودم.
▪ تا چه حد این امکان برای شما وجود داشت بتوانید روی نقش مطالعه و تحقیق داشته باشید؟
ـ در مورد «هم‌نفس» تقریبا حدود دو ماه قبل از اینکه مقابل دوربین بروم اطلاع داشتم که قرار است چه نقشی را ایفا کنم. یعنی فیلمنامه را در اختیار داشتم. این مدت برای من بسیار مناسب بود تا بهتر بتوانم خود را به نقش برسانم. حتی در این مدت به مراکزی که چنین افرادی بستری بودند سرکشی کردم و یا فیلم‌های سینمایی که در این مورد ساخته شده بود را می‌دیدم. به هر حال این مدتی را که در اختیار داشتم، برایم فرصت مناسبی بود تا به نقش و شخصیت جمال برسم.
▪ با توجه به اینکه اولین آثارتان با آقای فخیم‌زاده رقم خورده است، از حضور ایشان به عنوان کارگردان بگویید و نوع هدایت و راهنمایی که برای بازیگر دارند؟
ـ به طور کلی داشتن اخلاق حرفه‌ای در مقوله هنر مهم‌ترین عنصر است. آقای فخیم‌زاده به عنوان فردی که هم در زمینه‌های بازیگری، کارگردانی و نویسندگی فعالیت می‌کند چنین اخلاقی را دارا هستند. به همان میزان که انرژی برای بازیگران اصلی صرف می‌کند برای بازیگرانی که حتی نقش کوتاهی دارند هم وقت می‌گذارند. توضیح صحنه، حس و حال نقش، میزانسن‌ها و دیالوگ‌ها و تک تک اجزا و عناصر صحنه توسط ایشان به بازیگر انتقال پیدا می‌کند و فرقی نمی‌کند که شما بازیگر تازه‌کاری باشی یا بازیگری که چندین سال سابقه کار دارد. این انرژی توسط آقای فخیم‌زاده در قبال تک تک بازیگران که مقابل دوربین بازی می‌کنند صرف می‌شود. حال اینکه بازیگر تا چه حد این توانایی را دارد که نتیجه آن را به درستی مقابل دوربین نشان دهد به خود بازیگر بستگی دارد.
▪ حضور مهدی فخیم‌زاده به عنوان بازیگر مقابلتان تا چه حد کمک کننده است؟
ـ از آنجایی که آقای فخیم‌زاده خود بازیگر هستند به مقوله بازیگری اشراف کامل دارند و به بازیگر مقابلش بسیار کمک می‌کند. در حالی که در بسیاری از پروژه‌ها فردی هدایت بازیگر را در سمت بازیگردان انجام می‌دهد. آقای فخیم‌زاده در آثارش، خود این مسوولیت را برعهده دارد چرا که سالیان متمادی است که در این صحنه مشغول فعالیت است. به شخصه اعتقاد دارم که این مورد واقعا یک نقطه قوت محسوب می‌شود. واقعا دیده می‌شود برخی از کارگردانان زیاد با مقوله بازیگری و بازیگردانی آشنا نیستند و همین مورد باعث می‌شود که بازیگر در صحنه رها شود و بازی‌های یکدست و یکنواختی در کلیت یک اثر دیده نشود، اما آقای فخیم‌زاده با نکته‌سنجی و به خوبی هدایت بازیگر را در دست می‌گیرد.
▪ چقدر روی حس‌هایتان تمرین می‌شد و اتفاق می‌افتاد که چندین بار یک پلان به همین دلیل تکرار شود؟
ـ این مورد طبیعت بازیگری و کار کردن در این حرفه است. چون باید آنقدر تمرین کرد تا به حس مورد نظر نزدیک شد. یادم می‌آید در مجموعه «حس سوم» یک پلان را نزدیک به ۲۰ مرتبه تکرار کردیم، فقط به این دلیل که یک جمله را با آکسان گذاری و حس مناسب ادا نمی‌کردم. آقای فخیم‌زاده با تیزبینی و وسواس من را به حس مناسب نزدیک کرد.
▪ وقتی نگاه کلی به کارنامه و نقش‌هایی که تا به حال ایفا کرده‌اید می‌اندازیم به این مورد پی می‌بریم که هر کدام از نقش‌هایتان متفاوت از نقش قبلی بوده است. گویا خیلی به متفاوت بودن نقش پایبند هستید؟ ـ این مورد نهایت خواسته یک بازیگر است. در همین راستا باید تفاوت را برای خود مشخص کنیم، مثلا در «خواب و بیدار» نقش یک آدمکش را بازی کردم سپس در سریال «بی صدا فریاد کن» یک نفر را کشتم ولی این دو نقش شبیه به هم نیستند. تفاوت در محتوا و زوایای یک نقش است که اتفاق می‌افتد. ممکن است یک بازیگر چندین مرتبه نقش دکتر را ایفا کند ولی هر کدام‌شان در یک موقعیت متفاوت شخصیت‌شان بروز پیدا می‌کند. این موارد برای من ملاک است که مختصات یک شخصیت متفاوت از یکدیگر باشد.
▪ تا چه حد وجود فیلمنامه کامل از ابتدای تولید یک اثر برایتان مهم است؟
ـ به نظر من یکی از اصول اولیه تولید یک اثر و مهم‌ترین عنصر برای بازی یک نقش برای بازیگر وجود متن کامل است، اما متاسفانه نبود فیلمنامه از ابتدای یک پروژه در حال حاضر به یک عرف تبدیل شده است آنقدر که اگر بازیگر این مقوله برایش مهم باشد و در صورت کامل نبودن فیلمنامه حاضر نشود بازی کند، او را بازیگر غیرحرفه‌ای خطاب می‌کنند. به‌نظرم این یکی از مشکلات این حرفه است.
▪ با توجه به این صحبت‌ها فکر می‌کنید تا به الان نتیجه مطلوب را دریافت کرده‌اید؟
ـ بله، تقریباً تا ۹۵ درصد مسیر را به درستی پیموده‌ام.
▪ این رضایت چگونه به دست آمده است؟
ـ عامل اول باور نقش است که از فیلمنامه‌ و متن قوی نشأت می‌گیرد، دوم زمان مناسب برای تولید یک اثر است یعنی هیچ‌گونه شتاب‌زدگی در مرحله ساخت وجود نداشته باشد، مورد دیگر اینکه کارگردان به دنبال این نباشد که طی زمان محدودی چندین سکانس را تکمیل کند.توانایی کارگردان و احاطه‌اش روی کار بازیگر و هدایت او از دیگر موارد است همچنین نباید حضور بازیگران آگاه و باتجربه در یک اثر را از یاد ببریم که از عناصر مهم محسوب می‌شود.
▪ پس از اینکه کارتان در یک اثر تمام می‌شود همچنان با نقشتان همراه هستید؟
ـ بازیگر از یک پروسه‌ای نقشی را باور می‌کند و موقعیت‌های مختلفش را همراه با احساساتش در می‌آورد پس دیگر نیازی به این نیست وقتی که کات داده شد همچنان نقش را در زندگی عادی خود حمل کند. این مورد در واقع در ذهن بازیگر بایگانی خواهد شد. این خصوصیات با بازیگر همراه است و هرگاه لازم باشد به بایگانی ذهن خود رجوع و از آن استفاده می‌کند.
▪ مشورت و بحث و نظر با بازیگران مقابلتان تا چه حد برایتان مهم است؟
ـ خیلی، در همین سریال «بی‌صدا فریاد کن» با آقای صادقی و همچنین آقای فخیم‌زاده بسیار بحث کردیم تا به یک حس مشترک برسیم. در نقطه مقابل هم اگر مسیر را به اشتباه رفته بودم آقای فخیم‌زاده طی همین مشورت‌ها حس درست را به من متذکر می‌شد. به هر حال این موارد و صحبت‌ها جزو موارد انکارناپذیر یک اثر هنری است اگر چنین بحث‌ها و مشورت‌هایی وجود داشته باشد به پیشبرد صحیح و درست کار کمک زیادی خواهد کرد.
▪ در سریال «بی‌صدا فریاد کن» سخت‌ترین سکانس که به لحاظ حسی و فیزیکی انرژی فراوانی از شما گرفت کدام صحنه بود؟
ـ یکی از سکانس‌های پایانی سریال است و همچنین صحنه‌ای که جنازه بهرام را از داخل خانه روی دوش خود قرار دادم و به داخل آسانسور و در نهایت به ماشین هدایت می‌کردم این صحنه نزدیک به سه‌بار تکرار شد که واقعاً به لحاظ جسمی انرژی زیادی از من گرفت.
▪ آیا بعد از این هم همچنان حضور در آثار فخیم‌زاده را ادامه خواهید داد؟
ـ اینکه به این روند ادامه دهم یا نه، دلیل بر این نیست که نمی‌خواهم آثار دیگری را با افراد دیگری تجربه کنم. گاهی مواقع نقشی پیشنهاد شده که مطابق با معیارهایم نبوده و یا کارگردان مربوط مرا نپذیرفته است.
▪ بیشتر به سینما فکر می‌کنید، یا تلویزیون کدامیک برایتان هدف است؟
ـ یک سری دسته‌بندی‌هایی ناخواسته شکل گرفته است در حال حاضر سینما این‌طور تعریف شده که جایگاه اندیشه و تفکر است و مخاطب خاص را برای خود دارد که البته در دهه اخیر به لحاظ افت کیفیت آثار سینما دیگر این اندیشه کمرنگ شده است در مقابل تلویزیون هم جایگاه مخاطب عام قلمداد می‌شود یعنی در ساختن یک سرگرمی برای مخاطب عمل شود، کافی است.
ولی همین سرگرمی معنی‌اش سطحی‌نگری نباید باشد که متاسفانه این مورد در تلویزیون در حال رواج پیدا کردن است. در مجموع بازی در یک نقش برای من در تلویزیون، تئاتر و سینما تفاوت چندانی ندارد. اگر نقش قابلیت آن را داشته باشد که مرا به کلنجار و مکاشفه بیندازد آن را می‌پذیرم و کار می‌کنم حال در هر مدیومی قرار داشته باشد.
▪ به شهرت هم فکر می‌کنید؟
ـ شهرت یکی از تبعات این کار است چه دوستش داشته باشم و چه نداشته باشم، بالاخره همراه با این کار خواهد بود و نمی‌توانم از آن فراری باشم ولی سعی‌ام بر این است که با آن کنار بیایم و به دنبال این هم نیستم که به آن پر و بال بدهم چرا که به توانایی‌ام در بازیگری کمک نخواهد کرد. اگر روزی متوجه شوم که به توانایی‌ام می‌افزاید حتماً به آن توجه بیشتری خواهم کرد هر چند که برخی با شهرت بازیگر می‌شوند نه اینکه با بازیگری به شهرت برسند.

سعید ابک

منبع : روزنامه تهران امروز