وقتی عزیزدردانه رقیب پیدا می‌کند

وقتی به فرزند دوم می‌اندیشید بهتر است درباره داشتن ۲ فرزند و مسائل مربوط به آن فكر كنید. با این كه شما و همسرتان در این باره به توافق رسیده‌اید، ممكن است فرزند اول شما در مقابل رقیب واكنش‌های عجیبی نشان دهد.
بازگشت به بچگی
مهمترین واكنش و رفتار فرزند اول برابر تولد نوزاد پسر وی یعنی برگشت به حالت بچگی است بعضی كودكان، بر اثر پسروی، كارها و مهارت‌هایی را كه بتازگی آموخت‌اند، فراموش می‌كنند. كودكی كه می‌توانست خود به آسانی بخوابد حالا به قصه گفتن و لالایی پدر یا مادر نیاز پیدا می‌كند. مادر از یك سو با مشاهده ناتوانی او احساس دلسوزی می‌كند و از سوی دیگر از پسروی او عصبانی می‌شود.
بعضی كودكان با قدمهای بلندتری به عقب برمی‌گردند و با سرعت بیشتری رفتار بچگانه را از سر می‌گیرند. گاهی كودك شیوه حرف زدن خود را تغییر می‌دهد. مثل بچه ای كه تازه زبان باز كرده حرف می‌زند و گاهی هوس شیشه پستانك را از سر می‌گیرد. این پسروی سریع و رفتار بچگانه برای پدر و مادر ناراحت كننده است و هنگامی كه خود را با ۲ «نوزاد» روبه رو می‌بینند، گیج و عصبانی می‌شوند. در این شرایط عادی‌ترین واكنش آنها سرزنش كردن كودك و بازداشتن او از این رفتار است. در این باره بهتر است والدین، با پسروی كودك پس از شناسایی عوامل آن به طور مثبت برخورد كنند. اول باید دانست كه پسروی واكنشی عادی و رایج میان كودكانی است كه با تنش روبه رو می‌شوند. افراد بالغ نیز گاهی بر اثر تنش و هنگام عصبانیت، رفتار مشابهی از خود نشان می‌دهند. مثلا وقتی یك فرد بالغ دچار افسردگی می‌شود یك لیوان شیر گرم یا غذایی را كه در كودكی می‌خورده هوس می‌كند یا به رختخواب می‌خزد و لحاف را بر سر خود می‌كشد؛ بنابراین وقتی افراد بالغ در مقابله با ناگواری‌ها این رفتار را از خود نشان می‌دهند، مشاهده آن را از كودك زیر فشار عصبی چیز عجیبی نیست.
دوم این كه وقتی كودك، نوزاد را مركز توجه همه افراد خانواده می‌بیند، تصور می‌كند رفتار او برای والدین جالب و دوست داشتنی است و آن گاه رفتار بچگانه‌ای را كه مدتها ترك كرده است برای جلب توجه دیگران از سر می‌گیرد. كودك از مشاهده آنچه اطراف او می‌گذرد به رابطه بین علت و معلول پی می‌برد. وقتی می‌بیند نوزاد پوشك می‌پوشد، گریه می كند. پستانك می‌مكند و در عین حال نسبت به او رسیدگی زیاد می‌شود، رابطه‌ای بین رفتار بچگانه و جلب توجه پیدا می‌كند و خود نیز این رفتار را پیش می‌گیرد. بهترین راه جلوگیری از پسروی كودك، پذیرش احساساتی است كه به صورت رفتار بچگانه جلوه می‌كند. والدین باید به كودك یاد دهند كه او می‌تواند با رفتار بجا كه نشانه رشد اوست، بهتر توجه دیگران را به خود جلب كند.
احساسات كودكانه
گاهی كودك بزرگتر نسبت به نوزاد، احساس خشم و حسادت می‌كند و حتی این احساس به شكل رتفار خشونت آمیزی در می‌آید. این رفتار، طبیعی و قابل پیش‌بینی است، زیرا خشم و حسادت میان همه افراد و در همه سنین وجود دارد. كودك خشمگین ممكن است خشم خود را با كتك زدن، فریاد و گفتار زشت نشان دهد.
با مشاهده این رفتار ناپسند، والدین نباید ریشه مشكل را در وجود نوزاد جستجو كنند، بلكه كودك ممكن است بدون داشتن برادر یا خواهر كوچكتر هم رفتار مشابهی از خود بروز دهد. پدر و مادر نباد او را از نشان دادن این احساسات منع كنند.
باید به كودك آموخت كه احساس خشم و غصب طبیعی است ولی نباید تسلیم آن شد و بهتر است با كنترل آن از بدرفتاری خودداری كرد. وقتی كودك احساس بدی پیدا می‌كند، غالبا آن را به شكل بچگانه‌ای بروز می‌دهد. واكنش كودك در این حالت با گریه، فریاد یا پرتاب كردن اشیاء و كتك زدن و چنگ كشیدن به صورت بچه ها و نوزاد ظاهر می‌شود. این واكنش به كودك كمك می‌كند عصبانیت و خشم خود را فرونشاند، ولی از آنجا كه این واكنش به كودك كمك می كند عصبانیت و ناراحتی والدین و كودك پس از پایان مشاجره می‌شود.
وقتی كودك بر اثر عصبانت احساس خود را با رفتار و گفتار زشت نشان می‌دهد پدر و مادر باید به او كمك كنند تا او بتواند با حرف زدن، احساس واقعی خود را بیان كند. وقتی كودك مشغول بازی با عروسك یا اسباب بازی است، دوست ندارد كسی مزاحمش شود یا او را وادار به خوابیدن كند. اگر والدین بخواهند كودك را در این حالت بخوابانند، ممكن است با مخالفت او روبه رو شوند و در صورت پافشاری، كودك با عصبانیت و رفتار و گفتار نامناسب خود پدر و مادر را برنجاند. برای تربیت كودك و آرام كردنش بهتر است مقابل این رفتار خونسردی و متانت خود را حفظ كنید و با چشم پوشی از خطای او احساس وی پاسخ دهید. حفظ آرامش و متانت برابر كودكی كه كنترل رفتار و گفتار خود را از دست داده، كار دشواری است، ولی این شیوه تربیتی به او می‌فهماند كه دادزدن و كج خلقی روش خوبی برای ابراز عصبانیت نیست. اگر والدین هم در مقابل این برخورد آرامش خود را از دست بدهند، كودك هرگز نخواهد توانست به اعمال و رفتار خود مسلط شود. اگر بتوانید رفته رفته به كودك بیاموزید كه به جای تندی و خشونت، عصبانیت خود را به زبان آورد و آن را ابراز كند، پس از مدتی خواهد توانست احساس خود را بهتر بروز دهد و از پرخاشگری خودداری كند.
تقویت دوستی میان فرزندان
كودك به طور طبیعی برابر هر تغییری كه روند زندگی عادی را مختل كند، واكنش نشان می‌دهد. بویژه وقتی كودك احساس كند با تولد نوزاد مقداری از توجه و عشق والدین را از دست داده است. اگر كودك به خاطر این احساس از خود تندی و درشتی نشان می‌دهد والدین باید برابر این رفتار با مهربانی و نرمی برخورد كنند.
برخورد تند و سرزنش كردن كودك در این شرایط واكنش منفی او را از میان نمی‌برد، بلكه از ترس این كه عشق و توجه والدین را از دست بدهد، احساس خود را پنهان و در فرصت مناسب عصبانیت خود را بر سر نوزاد خالی می‌كند. در این شرایط باید احساس كودك را بپذیرد تا بتواند خود را آرام كند. بهتر است والدین، كودك را تشویق كنند تا احساس خود را به زبان آورد و بیان كند، حتی اگر از كلماتی استفاده كند كه شنیدن آنها خوشایند نباشد. اگر او نمی‌خواهد نوزاد در خانه بماند و این احساسات را به روشنی بیان می‌كند باید با متانت و خونسردی به حرف او توجه كنید. برابر این رفتار، با لحن آرام و مهربان با او راه بیایید و ضمن دلداری به او بگویید نوزاد برای شما نیز زحمت زیادی درست كرده و باعث شده است نتوانید وقت زیادی را با هم بگذرانید. به او اطمینان دهید او را دوست دارید. لازم نیست برای تولد نوزاد ابراز تاسف و پشیمانی كنید تا واكنش های كودك را كاهش دهید. اگر به راحتی احساسات او را بپذیرید و به او اطمینان دهید كه همیشه او را دوست دارید، از جانب شما احساس امنیت می‌كند و واكنش منفی كمتری نسبت به نوزادنشان خواهد داد.
به كارهای خوبی كه كودك برای نوزاد انجام می‌دهد دقت كنید و او را به خاطر مواظبت و رعایت سكوت هنگام خواب نوزاد تشویق كنید. از این كه هنگام دویدن در اتاق دقت می‌كند تا صدمه‌ای به نوزاد نرسد. او را تحسین كنید. این تشویق و تحسین به كودك اعتماد به نفس و دلگرمی می‌دهد و او را ترغیب می‌كند تا بیشتر مواظب خواهر یا بردار كوچكتر خود باشد . اسباب‌بازی‌هایش را در اختیار او بگذارد. كارهای خوب او را از هر روز یادآوری و به خاطر آنها ابراز رضایت كنید. با این شیوه كودك به شما اعتماد پیدا خواهد كرد و اگر روزی به علت كار اشتباهی از او انتقاد كنید، اشتباه خود را خواهد پذیرفت.

منبع : بنياد انديشه اسلامي