آتشکده آذرگشنسب

● آتشکده آذرگشنسب
تا ز میخانه و می نام و نشان خواهد بود
سر ما خاک ره پیر مغان خواهد بود
حلقه پیر مغانم ز ازل در گوش است
ما همانیم که بودیم و همان خواهد بود
( حافظ )
● سحر زرتشت
در سال ۱۹۹۸ بنگاه نشر Walter de Gruyter ( آلمان ) دو جلد کتاب در هزار صفحه بنام „ سحر زرتشت “ انتشار داد. این دو جلد کتاب بزبان آلمانی با نام Faszination Zarathushtra انتشار یافته و نویسنده آن پروفسور Stausberg ، استاد علوم ادیان در دانشگاه Tübingen (آلمان)، است . نویسنده سنت پژوهشی در مورد زرتشت را که بیشتر در باره علت پدایش این دین ، به زندگینامه زرتشت و یا در باره کتاب مقدس اوستا می پردازد دنبال نکرده است. تاثیر افکار زرتشت بر محققان، فلاسفه و هنرمندان بیزانسی و اروپایی و هم چنین درک این محققان از زرتشت مبحث مورد بررسی نویسنده است. کتاب با فلسفه دان بیزانسی بنام Georgios Gemistas معروف به Plethon قرن (۱۴۵۴- ۱۳۵۵ ) شروع و با Anquetil Duperron که مابین سال های ۱۷۳۱تا ۱۸۰۵ می زیسته و برای اولین بار کتاب اوستا را در اروپا بزبان فرانسوی ترجمه کرد خاتمه می یابد. بطور مثال نویسنده این سوال را مطرح می کند که چرا ولتر دین زرتشت را بر یهودیت ترجیح داده است و چرا او از نام زرتشت برای تبلیغ از ایده های خود استفاده کرده است. همچنین چرا Mozart در اپرای ” نی جادو ” از اسم Sarastro که در واقع زرتشت است نام برده است و یا اینکه چرا نیچه زرتشت را با “ ستاره طلایی ” مقایسه کرده است.
نویسنده اضافه می کند که محققان دوره رنسانس در اروپا و در بیزانس اطلاعات خود در مورد زرتشت را از اسناد و مدارک دوران باستان که بزبان یونانی و یا لاتین نوشته شده بودند بدست می آوردند. تاریخ نویس یونانی قرن ۵ قبل از میلاد Xanthos نام زرتشت رابصورت Zoroster یاد کرده است. این اسم در زبان یونانی از دو بخش تشکیل شده است، از ” آتش ” و ” ستاره ” و شاید به همین دلیل Plutarsch تاریخ نویس یونانی قرن یکم بعد از میلاد از زرتشت بعنوان ستاره شناس نام می برد. این منشاء اطلاعاتی یونانی بود که افکار و درک پژوهشگران بیزانس و اروپا را تحت تاثیر خود قرار داد و نه منشاء ایرانی از زرتشت. بدین معنا که این محققان زرتشت را تحت نام Zoroster می شناختند و نه با نام ایرانی آن Zarathushtra .
در تمام دوره قرون وسطی اسناد و مدارک فراوانی در باره زرتشت در بیزانس وجود داشتند، اما شدت گرفتن تحقیقات پیرامون زرتشت در اوائل قرن ۱۵ میلادی به علت این مدارک نبودند ، بلکه وجود یک سند تاریخی دیگر بنام پیشگویی کلدانی: “ The chaldean oracle ”
محتوی قسمت های از The chaldean oracle که بعنوان آخرین نوشته مقدس دوران باستان از آن یاد شده است مطابقت دارد با نظریه های فلسفی افلاطون. نویسنده مسیحی Anrobius ( قرن سوم بعد از میلاد) و فیلسوف یونانی Proklos ( قرن ۵ بعد از میلاد ) از آن بعنوان پیشگویی کلدانی یاد می کنند. فیلسوف بیزانسی Plethon این سند را به زرتشت نسبت می دهد. تاثیر نوشته های Plethon بر افکار اندیشمندان قرن ۱۵ زیاد نبوده است، اما Plethon با نسبت دادن پیشگویی کلدانی به زرتشت کنجکاوی و علاقه محققان اروپایی را باین سند بر انگیخت. از Plethon سی و هفت کتاب بجا مانده است و او در سه نوشته خود ( کتاب قانون ، مقاله ای بنام آموزش زرتشت و افلاطون و در یک نقد از پیشگویی کلدان) به زرتشت اشاره کرده است.
پیشگویی کلدان در یک محیط فرهنگی که تحت تاثیر افکارافلاطون قرار داشته به تحریر در آمده است. محققی بنام Michael Psellos ( قرن ۱۱) متن این پیشگویی را جمع آوری نموده و بعقیده او نویسنده این پیشگویی شخصی است بنام Julianos که در زمان امپراتور Trajan ( قرن ۲ بعد از میلاد ) از بابل به رم سفر کرده بود. Julianos به ساحر نیز شهرت یافته بود و طبق روایتی او قادر بوده در یک حالت خلسه با خدایان ارتباط بر قرار کند. این پیشگویی شامل ۲۲۶ بخش است که مجموعه ای از مباحثی در مورد الهیات، علم کهکشان در کلدان و مقوله روح. این پیشگویی برای پیروان آن مقدس بوده و از قرار معلوم انجمنی نیز باین نام وجود داشته است. محقق آلمانی
Wilhelm Kroll در رساله دکترا خود (۱۹۷۲) به اهمیت آتش در این پیشگویی اشاره می کند و حتی بر این عقیده است که پایه فلسفی این پیشگویی کیش آتش و مبدا آن ایرانی است. اصل این پیشگویی در دست نیست، اما قسمت های از آن در نوشته های Proklos
موجودند. همانطور که اشاره شد Plethon این پیشگویی را تفسیر کرد. او توضیح می دهد که آسمان از یک بخش نورانی و یک بخش تاریک تشکیل شده است و اگر روح خدمت خوبی به تن کرده باشد به بخش نورانی عزیمت می کند که این تفسیر با فلسفه افلاطون مطابقت دارد. افلاطون در کتاب های Timaios و Phaidon باین پدیده اشاره کرده است. Plethon ادامه میدهد که اصل این پیشگویی در کلدان بوجود آمده و در همین مکان نیز زرتشت متولد شده است. بدین ترتیب پیشگویی کلدان نظریات زرتشت را بیان می کند و فیثاغورث در سفر آسیا از شاگردان زرتشت این پیشگویی را فرا گرفته و آنرا در یونان منتشر نموده است. بدین ترتیب مقوله روح در فلسفه افلاطون از افکار زرتشت اقتباس شده است.
در آخر Plethon اضافه می کند که فقط با آموزش زرتشت بشر بخوشبختی دست می یابد. آخرین چاپ از پیشگوِیی کلدان در سال ۱۹۹۲ توسط Bruno Lucentio در رم بنام Oracoli Caldaici انتشار یافت.

منبع : فلسفه تاریخ