یادداشت علمی

ظاهراً باگذشت بیش از یك قرن هنوز هیچ چیز تغییر نكرده است.
هنگامی كه با خلقت باوران بحث می كنیم، حتی یك واقعیت به نفع خلقت ارائه نمی كنند و در عوض از من می خواهند «فقط یك سنگواره حدواسط» نشان شان دهم كه تكامل را ثابت كند. هنگامی كه شواهد موجود را در اختیارشان قرار می دهم (و برای مثال از Ambulocetus natans نام می برم كه سنگواره حدواسط میان پستانداران خشكی زی باستانی و نهنگ های امروزی است)، پاسخ می دهند كه اكنون دو جای خالی در شواهد سنگواره ای وجود دارد. (یكی میان پستانداران خشكی زی و آن سنگواره حدواسط و دیگری میان آن و نهنگ های امروزی _ م).
این در بحث پاسخ دندان شكن زیركانه ای است، اما در عین حال خطایی بنیادی را آشكار می سازد كه من آن را «مغالطه حلقه مفقوده» می نامم: اعتقاد به اینكه یك «سنگواره تنها»، یعنی یك بیت اطلاعات، دلیلی برای اثبات فرایندی متنوع و زنجیره ای تاریخی فراهم می آورد. در واقع، اثبات از طریق همگرایی شواهد به دست آمده از رشته های پژوهشی متعدد حاصل می شود- استقرائات مستقل و چندگانه ای كه همگی به یك نتیجه حتمی اشاره دارند.ما نه به خاطر سنگواره های حدواسط نظیر natans.A بلكه به واسطه همگرایی شواهد حاصل از رشته هایی بسیار گوناگون همچون زمین شناسی، دیرین شناسی، جغرافیای زیستی، فیزیولوژی و آناتومی مقایسه ای، زیست شناسی مولكولی، ژنتیك و بسیاری دیگر، می دانیم كه تكامل رخ داده است. هیچ كشف واحدی از هیچ كدام از این رشته ها نشان دهنده اثبات قطعی تكامل نیست، بلكه روی هم رفته آشكار می سازند كه حیات به ترتیبی خاص و طی فرایندی ویژه تكامل یافته است.از زمان انتشار كتاب «اصل انواع» داروین تاكنون، یكی از عالی ترین مجموعه هایی كه داده ها و نظریه های تكاملی را در خودش گرد آورده، شاهكار ریچارد داوكینز، «داستان نیاكان: زیارت طلیعه تكامل» (۲۰۰۴) است _ ۶۸۸ صفحه داده های علمی همگرا كه به بیانی زیبا و آراسته شرح داده شده اند. داوكینز سنگواره های حد واسط (كه او آنها را concestor یا «همنیا» یعنی آخرین نیای مشترك مجموعه ای از گونه ها می نامد) بی شماری را از Homo sapiens تا چهار میلیارد سال پیش از آن تا زمان پیدایش وراثت و ظهور تكامل ردیابی می كند. هیچ همنیایی به تنهایی وقوع تكامل را اثبات نمی كند، اما همگی با هم خبر از داستانی شكوهمند در طول زمان می دهند.
داستان سگ را در نظر بگیرید. با این همه نژاد سگ كه طی چندین هزار سال رایج بوده اند، گمان می رود انبوهی از سنگواره های حدواسط وجود داشته باشند كه داده های فراوانی برای بازسازی تبار تكاملی شان در اختیار دیرین شناسان قرار دهند. در واقع، به گفته جنیفر لئونارد (J.Leonard) زیست شناسی تكاملی كه قبلاً در موزه ملی تاریخ طبیعی انستیتو اسمیت سونین حضور داشت، «شواهد سنگواره ای مربوط به دوران گذار از گرگ به سگ خیلی پراكنده و ناچیز است.» پس از كجا می دانیم سگ ها از چه تكامل یافته اند؟ لئونارد و همكارانش در شماره ۲۲ نوامبر سال ۲۰۰۲ مجله ساینس گزارش كردند كه داده های حاصل از بررسی DNA میتوكندریایی بقایای سگ های نخستین «این فرضیه را به شدت تائید می كنند كه سگ های اهلی باستانی آمریكا و اوراسیا مشتركاً از گرگ های خاكستری دنیای قدیم منشأ گرفته اند.»
پیتر ساولینن (Savolainen.P) زیست شناس مولكولی انستیتو تكنولوژی سلطنتی در استكهلم و همكارانش، در همین شماره نوشته اند كه حتی با وجود مسئله دار بودن شواهد سنگواره ای، بررسی های آنها از تغییرات توالی DNA میتوكندریایی در میان ۶۵۴ سگ اهلی از سرتاسر جهان نشان می دهد كه سگ اهلی در حدود ۱۵ هزار سال پیش از یك خزانه ژنی واحد از گرگ ها در شرق آسیا منشأ گرفته است.
سرانجام برایان هیر (B.Hare)، انسان شناس دانشگاه هاروارد و همكارانش، در همین شماره به توصیف نتایج یك بررسی می پردازند كه نشان می دهد سگ های اهلی در استفاده از علائم انسانی برای تعیین موقعیت مخفیگاه غذا از گرگ ها ماهرترند. آنها می نویسند با این حال «عملكرد سگ ها و گرگ ها در فعالیت های مربوط به حافظه غیراجتماعی متفاوت نیست و این احتمال عملكرد بهتر سگ ها نسبت به گرگ ها در تمام فعالیت های به راهنمایی انسان را منتفی می كند.» بنابراین «مهارت های ارتباط اجتماعی سگ ها با انسان طی فرایند اهلی سازی كسب شده است.»
هیچ سنگواره ای به تنهایی اثبات نمی كند كه سگ از گرگ پدید آمده است، بلكه «سنگواره های» باستان شناختی، ریخت شناختی، ژنتیكی و رفتاری به هم می گرایند تا نشان دهند كه همنیای تمام سگ ها، گرگ شرق آسیا است. داستان تكامل انسان نیز همچون تمام همنیاهای تاریخ حیات، به شیوه مشابهی معلوم می شود (گرچه در این مورد خاص انبوهی از سنگواره در اختیار داریم). ما می دانیم كه تكامل رخ داده است زیرا بیت های بی شماری از اطلاعات از رشته های علمی گوناگون به هم می پیوندند تا تصویری باشكوه از سفر زیارتی حیات ترسیم كنند.

منبع : باشگاه اندیشه