تغذیه و افزایش وزن

همگان سلامتی را دوست دارند، اما كمتر از آن مراقبت می كنند.وزن طبیعی كودك در هنگام تولد، باید دست كم ۵/۲ كیلوگرم باشد، مگر آنكه كودك زودتر از وقت طبیعی به دنیا آمده باشد كه در این صورت وزن نوزاد كمتر خواهد بود.
وزن انسان از دوران كودكی تا سن ۳۰ تا ۳۵سالگی ممكن است كمی بالاتر از سطح مطلوب و دلخواه باشد.اینها همه متناسب با ساختار جسمانی و اسكلت شخص است (جثه) و در هر فردی نسبت به فرد دیگر اختلاف دارد. اگر فردی هنگام تولد وزن طبیعی داشته باشد و همراه با رشد و افزایش سن، پیوسته وزنش افزایش یابد، سالم می ماند.لاغری حالتی است كه در آن فرد سبك وزن است؛ در واقع بدن انسان به مقدار زیادی انرژی برای فعالیت روزمره نیازمند است. دو سوم این انرژی دریافتی صرف دستگاه ها و فعالیت های غیرارادی بدن می شود و یك سوم باقی مانده صرف فعالیت های خارجی روزمره می شود. خوردن غذا یعنی گرفتن انرژی؛ اگر كالری دریافتی كمتر از نیاز بدن باشد، بدن برای تامین انرژی لازم از ذخایر چربی بدن یا از دیگر بافت ها استفاده می كند و باعث لاغری می شود، ولی اگر انرژی دریافتی متناسب با نیاز باشد، فرد خوش اندام می شود.
دراین كاهش وزن چه فرد به طور ناگهانی وزن كم كند و چه به صورت تدریجی، بیماری های تب دار مثل تیفوئید (حصبه)، سرخك یا دیگر بیماری ها موجب كاهش وزن و لاغری در فرد می شود. در چنین مواردی به محض كامل شدن درمان و رفع بیماری، وزن شخص به شرایط عادی بازمی گردد. با بازگشت به خوراك عادی و فعالیت طبیعی، وزن به حالت اول برمی گردد.
● ۳ گروه از افراد هستند كه بسیار لاغرند
۱ - آنهایی كه خوب می خورند و لاغر می مانند.
۲ - آنهایی كه نمی توانند هر آنچه را كه می خورند هضم كنند و بر اثر وجود بیماری و نارسایی لاغر مانده اند.
۳ - آنهایی كه كمتر می خورند و بیشتر كار می كنند.
● گروه اول :
در رابطه با گروه اول می توان این عوامل را در نظر گرفت (اول به بررسی افرادی كه خودشان می گویند خوب می خوریم و چاق نمی شویم، می پردازیم):
۱ - كلمه زیاد می خوریم یك عبارت نسبی است كه در نظر این شخص لاغر، زیاد به حساب می آید، ولی در حقیقت خیلی كم حساب می شود.
۲ - احتمال می رود غذاهایی كه مصرف می كنند از غذاهای پرحجم و كم كالری باشد.
۳ - شاید دچار هایپرتیروئیدیسم (پركاری غده تیروئید) باشند.
۴ - فقط در وعده های سه گانه غذا می خورند، ولی بین وعده ها چیزی نمی خورند. ناگفته نماند بیشتر اضافه وزن چاق ها به دلیل غذاهای متفرقه ای است كه بین وعده ها مصرف می كنند (ریزه خواری).در رابطه با نوع دوم این گروه كه واقعا خوب می خورند:قسمتی از این موضوع به خصوصیات ژنتیكی مربوط می شود كه به بالا بودن متابولیسم (سوخت و ساز) در بدن آنها منجر می شود.اگر كودك اشتهای خوبی داشته باشد، فعال و پرتحرك باشد و با وجود پرخوری، سالم و لاغر بماند، در این حالت هر چه صرف كند به انرژی تبدیل می شود و این به دلیل فعالیت بیش از حد كودكان است. این گروه از كودكان، لاغر اما سالم می مانند، بنابراین جای هیچ گونه نگرانی برای این گروه نیست. بسیار دیده شده كه دختران و پسران با وجود قد كشیدن، ۴-۳ سال وزنشان ثابت بوده است.
● گروه دوم :
گاهی اوقات كمبودهای شدید ویتامینی مثل كمبود ویتامین D یا ویتامین های ب- كمپلكس وجود دارد. آنها گاهی اوقات به دلیل برخی بیماری های پیش رونده جسمی و روانی، دائما بستری می شوند و مدام وزن كم می كنند و هیچ داروی تقویتی یا غذایی، وزن آنها را ترمیم نمی كند.
مقاومت پایین بدن، باعث بیماری، لاغری و رنجوری می شود. بعضی ها بر اثر ابتلا به بیماری های مزمن یا پیش رونده، به رغم داشتن استراحت كافی و تغذیه مناسب، لاغر می شوند.
در بزرگسالان، انگل های خاصی مثل كرم قلابدار، فرد را دچار كم خونی شدید و لاغری می كند. در چنین شرایطی، بدون دفع كرم ها هر تلاشی برای افزایش وزن بیهوده خواهد بود. در مورد كودكان انگل دار هم وضع به همین صورت است. تغییر رژیم غذایی به روش های طبیعی، موجب درمان كامل و بهبود شرایط عمومی بیمار می شود و وزن به طور تدریجی و آهسته افزایش می یابد.
● گروه سوم :
كم خوری یا خوردن غذاهای بی خاصیت به همراه فعالیت شدیدی كه خارج از توان فرد است، موجب لاغری می شود. این نوع لاغری در میان مردمان فقیر و كارگرانی كه مدت های طولانی كار طاقت فرسا می كنند دیده می شود. این افراد به طور طبیعی سرپرستان خانواده های پرجمعیت هستند، اما در مقابل مخارجشان درآمد مختصری دارند.چنانچه افراد لاغر بر اثر بیماری وزن كم كنند و سلامتی شان آسیب ببیند، دچار ضعف و خستگی می شوند و اشتهایشان كم می شود. دلشان می خواهد دراز بكشند یا بخوابند. این افراد ممكن است دچار بی خوابی، سردرد، سرگیجه و... شوند.در حقیقت هر فردی، ژن های رفتاری خاص خود را از نیاكان دریافت می كند و به ارث می برد. یكی از این ژن های رفتاری، ژن رفتار خوراكی است كه انسان را دربر می گیرد. در نتیجه، رفتار یك خانواده، رفتار پرخوری می شود كه باعث چاقی است و رفتار خانواده ای دیگر، رفتار معتدل در تغذیه می شود كه نتیجه آن اندام موزون است. گاه رفتار خانواده عدم تمایل به خوردن یا نفرت از غذاست كه باعث بروز لاغری می شود.امكان كنترل یا تذهیب رفتارهای خوراكی، با اراده ما وجود دارد. شاید روزهای اول، خوردن به شكل رنج نمود پیدا كند، ولی پس از مدتی این رفتار مهار شده و نفرت از غذا محو خواهد شد.مسئله دیگری كه در افراد لاغر به چشم می خورد، مسائل روانی است.
● مسائل روانی:
نمود عصبانیت در بعضی افراد به شكل عدم تمایل به مصرف غذاست. این موضوع در افرادی كه از لاغری رنج می برند بیشتر به چشم می خورد؛ یعنی بعد از یك دوره عصبانیت یا استرس برای مدت زمان طولانی چیزی نمی خورند و این خود دلیلی بر عدم چاق شدن آنهاست.
در اینجا بهتر است به توضیح این نكته بپردازیم كه در رابطه با رژیم درمانی افراد لاغر، اصل بر افزایش كالری مورد نیاز به اندازه ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ كالری در روز است كه بهتر است این افزایش كالری به شكل تدریجی صورت گیرد تا تحمل آن برای فرد رژیم گیرنده بالا رود( البته روند افزایش وزن نسبت به كاهش آن بسیار كندتر است).شما می توانید با عمل به توصیه های زیر از افزایش وزن مطلوب برخوردار گردید:
۱ - از استرس و عصبانیت دوری كنید، زیرا عامل بسیاری از لاغری ها وجود استرس و نگرانی است.
بهتر است قبل از غذا(۱۵دقیقه حدودا) در جایی دورتر از منبع غذا قرار گیرید و محلی را كه برای صرف غذا انتخاب می كنید بهتراست مكانی باشد كه هوا جریان داشته باشد، ساكت و آرام بوده و اگر از موزیكی ملایم استفاده كنید آرامش بیشتری خواهید یافت.
۲ - بهتر است دندان های خود را چك كنید؛ بسیاری از اوقات علت بی اشتهایی یا عدم تمایل به مصرف غذا را باید در دهانتان جست وجو كنید.
۳ - هر ۶۰گرم نان معادل ۲كف دست نان سنگك یا بربری است. توصیه ما به شما این است كه نان های سبوس دار را بیشتر در برنامه غذایی خود داشته باشید. میان وعده هایی از نان و كره و عسل یا نان و كره یا خامه و خرما یا ساندویچ های كوچك تهیه شده از نان های سبوس دار و تخم مرغ یا مرغ وكره بسیار سودمند است.
۴ - ورزش یكی از علل افزایش مقادیر سوخت و ساز بدن است. ورزش به خودی خود موجب مصرف كالری می شود ولی اگر مقدار كالری سوزانده شده را حساب كنیم و آن را با وعده پركالری و مغذی بعد از ورزش جبران كنیم، چاق كننده محسوب می شود، زیرا افزایش اشتها را به دنبال خواهد داشت، بنابراین با پیش شرط تحریك خوردن، لاغرها را به ورزش رهنمون می شویم.
۵ - سینه و باسن از محل های تجمع چربی در بدن هستند، بنابراین افرادی كه به متخصصان تغذیه برای افزایش وزن در نواحی خاصی مراجعه می كنند، باید بدانند كه با دریافت كالری اضافی و افزایش وزن، این كالری اضافی به شكل چربی در نواحی ذخیره ای تجمع می یابند كه همان افزایش وزن، افزایش در محل های تجمع چربی را به دنبال خواهد داشت.
● آنوركسیانروزا Anorexia nervosa
به این بیماری، بیماری مدل ها یا مانكن ها هم می گویند؛ در واقع این بیماری عبارت از یك بی اشتهایی عصبی است. در این بیماری، نگرانی دائمی مبنی بر افزایش وزن وجود دارد كه بیشتر در خانم های جوان شایع است. این افراد با وجود لاغری درصدد كاهش وزن برمی آیند و یك خود گرسنگی اجباری را متحمل می شوند كه این باعث كاهش حدود ۲۵ درصد یا بیشتر در وزن آنها می شود. در این اختلال در واقع فرد به قدری گرسنگی را بر خود تحمیل می كند كه لایه چربی زیرپوست به میزان خطرناكی، كاهش می یابد. از عوارض لاغری و كم بودن چربی در بدن و زیرپوست می توان به عصبانیت های شدید و دائم، ضعف، بی حالی، پوست خشك، مشكلات معدی و گوارشی، كم شدن مقاومت بدن در برابر بیماری ها و... اشاره كرد.

منبع : پایگاه اطلاع رسانی پزشکی ایران سلامت