قانون عصای سفید

در حدود چهل سال پیش، دو تن از نیک اندیشان آمریکایی به نامهای دکتر ناول پری، ریاضیدان عالیقدر کالیفرنیایی و دکتر هاکوبس تنبروک، شاگرد دکتر پری که خود وکیلی مجرب، نویسنده و استاد با تجربه در حقوق بود،‌ بیانیه ای در خصوص حمایت از حقوق نابینایان صادر کردند و روز ۱۵ اکتبر را که مطابق با ۲۳ مهرماه است،‌ به نام روز « بین المللی عصای سفید» نامگذاری کردند. این بیانیه،‌ در سال ۱۹۳۸ میلادی برابر با ۱۳۱۷ هجری شمسی از طرف فدراسیون جهانی نابینایان به رسمیت شناخته شد.
«عصای سفید» یک سمبل بین المللی است که طی رعایت و تدوین حقوق نابینایان به دولتها و کشورها و مؤسسات نابینایی جهان توصیه شده است. قدمت عصا حتی بیش از چرخ است؛ اختراع چرخ در حقیقت تحولی در زندگی نابینایان بوده است اما با این وصف استفاده از عصا در پوششی اسرار آمیز قرار گرفته است.
عصا در دوره های مختلف بنا به نوع استفاده آن سمبل چیزهای گوناگونی بوده است؛ مثلاً عصای موسی به مفهوم معجزه بوده و عصای سلطنتی به مفهوم امر به اطاعت بوده، چوب کمان به معنای پیروزی به کار میرفته، عصای یک متکدی سمبل درخواست بوده است و یا گاهی نشانه قدرت و تفاخر بوده است؛ اما عصای سفید نابینا نشانگر قدرت و بیانگر درخواست کمک وی برای راهنمایی است و سمبل حقوق نابینایان است. نابینایان میتوانند با استفاده از آن به جای چشم، محیط اطراف خود را مورد شناسائی قرار داده و با احساس امنیت به رفت و آمد بپردازند. عصا نشانه شناخت فرد نابینا به دیگران است تا با مراقبت، ایمنی آنان را تأمین کند.
قانون عصای سفید،‌ با ارائه امکانات بیشتر تصویری جدید از نابینایان در جامعه ترسیم میکند و از افراد نابینا میخواهد که به منظور حمایت از منافع خود از تمام مراحل این قانون مطلع بوده و آنرا به تأیید دولت خود برسانند. هم اکنون بسیاری از ملل مختلف مفاد این بیانیه را پذیرفته و بصورت قانون،‌ تمامی یا بخشی از آنرا به مورد اجرا گذارده اند. این قانون شامل ۷ ماده و ۹ تبصره است که برخی از مواد مهم آن عبارتند از:
۱) دولت موظف است که نابینایان و دیگر معلولان جسمی را تشویق کند تا درتمام امور اجتماعی و اقتصادی دولت شرکت کنند و در نتیجه به کار و اشتغال یابند.
۲) نابینایان و دیگر معلولان جسمی،‌ حق استفاده آزادانه از خیابانها و بزرگراهها، پیاده روها و سایر مکانهای همگانی و همینطور وسایل حمل و نقل، هتل و اماکن عمومی را دارند.
۳) رانندگانی که با وسایل نقلیه خود از خیابان میگذرند،‌ در صورت نزدیک شدن به نابینایی که از عصای سفید یا متالیک استفاده میکند، یا اینکه سگ راهنما به همراه دارد یا از بازوبند نابینایی استفاده میکند،‌ موظفند که احتیاط لازم را بعمل آورند تا صدمه ای به آن نابینا وارد نشود. البته نداشتن عصا یا سگ راهنما در چنین مراکز و اماکنی دلیل بر بیمبالاتی فرد نابینا نیز ممکن، است تلقی شود.
۴) هر شخص یا سازمانی که بخواهد بطور غیر مجاز در استفاده شخص نابینا و یا معلول از تسهیلات همگانی محدودیتی ایجاد کند،‌ یا اینکه حقوق نابینایان و دیگر معلولان عاقل و بالغ را نادیده بگیرد،‌ باید مجرم شناخته شود.
۵) هر سال، مسؤلین دولت باید روز ۱۵ اکتبر را بعنوان بزرگداشت عصای سفید به نحو شایسته ای ارج نهند و اهمیت قانون عصای سفید را مورد بحث قرار داده و از مردم بخواهند که رفتار معقولانه ای با معلولان داشته باشند و با همکاری صمیمانه قدمهای مؤثری برای آنها بردارند.
۶) دولت موظف است که افراد نابینا یا دیگر معلولان جسمی را در بخشهای دولتی و شعب آن و همینطور مدارس دولتی با شرایط مساوی، چون دیگر افراد اجتماع بپذیرند، مگر اینکه معلولیت خاص آنها مانع انجام کار در آن مراکز باشد.
۷) افراد نابینا و دیگر معلولان جسمی، همچون دیگر اعضای اجتماع حق دارند در کشور خود بر اساس شرایط و مقررات قابل اجرا برای همه از خانه های مسکونی آماده برای کرایه ماهانه یا اجاره سالانه استفاده کنند. البته کسی که مستغلاتش را به یک نابینا یا معلول کرایه میدهد،‌ مجبور نیست بدین منظور تغییراتی در خانه اش بدهد یا اینکه خود را موظف به مراقبت خاصی در مورد آن فرد بداند.
۸) نابینایان و دیگر معلولان حق تام و برابر دارند که از مکانها، مزایا، تسهیلات و امتیازات وسایل حمل و نقل همگانی چون هواپیما، وسایل موتوری، قطار، اتوبوس، اتومبیلها، کشتی و دیگر وسایل نقلیه و هتل، مسافرخانه، مکانهای عمومی و مراکز تفریحی و مذهبی دیگر محلهایی که عموم مردم بدانجا جمع میشوند، استفاده کنند و اگر در بعضی شرایط محدودیتی وجود داشته باشد این محدودیت باید قانونی و قابل اجرا برای همگان باشد.
۹) هر نابینا یا نیمه بینایی حق دارد در اماکنی که در قسمت ۸ آمده است، سگ راهنما را که برای این کار تعلیم دیده است بدون الزام پرداخت وجه اضافی همراه خود داشته باشد.

منبع : عصای سفید