پسایهودیسم و یهودیان تلاش گرا

پست صهیونیسم(Post _ Zionism) اعتراضی یهودی است كه بر پایه آن، برخی از یهودیان، صهیونیسم را از بُعد مذهبی و غیر مذهبی رد می‏كنند. كسانی كه صهیونیسم را از بُعد مذهبی و غیر مذهبی رد می‏كنند، به سه دسته تقسیم می‏شوند:
۱) برخی از یهودیان ارتدوكس، مانند گروه «نتوری كارتا»؛ این گروه این اشكال را به جنبش صهیونیسم وارد می‏كند كه صهیونیسم جنبشی غیر مذهبی است كه از یهود امتی نژاد پرست و غیر مذهبی می‏سازد و این موضوع با تعالیم مذهب یهود در تعارض است؛ در حالی كه ارتدوكس‏ها خواهان تشكیل و ایجاد امتی به تمام معنا مذهبی بوده كه هویت آن با اجرای اوامر و نواهی خداوند مرتبط باشد.
این یهودیان ارتدوكس، جنبش صهیونیسم را جنبش مشیحانی دروغین می‏دانند كه با اراده خداوند به ستیزه پرداخته است؛ به نظر آنها، صهیونیسم باید یهود را به صبر، انتظار و بردباری دعوت كند تا خداوند به آنها اجازه بازگشت دهد. در واقع، خداوند آن‏ها را به گرفتن زمام امور و بازگشت به فلسطین برای سكونت در آن دعوت نمی‏كند.(۱)
۲) اصلاح‏طلبان؛ این دسته بر این باورند كه صهیونیسم، یهود را از جنبه‏های مذهبی تهی كرده، تنها در پی بازگشت به گذشته پر شكوه یهودی است. بسیاری از اصلاح طلبان عقیده دارند كه دولت صهیونیسم در وجدان یهودیان، خداوند، وفاداری به آن، حمایت از آن و اقامه شعائر او را گرفته است. «الكساندر شندلر»، یكی از خاخام‏های اصلاح طلب می‏گوید: یهود در حال حاضر تصور می‏كند، اسرائیل معبد آنها و رئیس دولت آن بزرگ خاخام‏های آن‏هاست؛ هم‏چنین، یكی دیگر از خاخام‏ها صهیونیسم را چون گوساله‏ای طلایی توصیف كرده و می‏گوید: در حال حاضر، بت پرستی جای عبادت واقعی و حقیقی را گرفته است.
۳) كسانی كه از بعد غیر مذهبی با صهیونیسم به مخالفت برخاسته‏اند، یا لیبرال هستند و یا كمونیسم؛ آنها در این دیدگاه اشتراك نظر دارند كه می‏توان مشكل یهود را در جوامع غرب، یا از طریق افزایش لیبرالیسم در جامعه یا از طریق وضع قوانین اشتراكی و سوسیالیستی حل كرد. این گروه كه صهیونیسم را رد می‏كنند، در جوامع غرب در اقلیت قرار دارند، اما روز به روز رو به افزایش هستند.
پسا صهیونیسم در شكل دیگری هم ظهور كرده است؛ برخی از یهودیان بر این باورند كه مسئله صهیونیسم به آن‏ها مربوط نیست و به شهرك‏نشینان صهیونیسم یا برخی یهودیانی كه به دنبال وطن جدیدی برای خود هستند ارتباط دارد. پس می‏توان گفت كه عدم توجه به صهیونیسم، دیدگاه غالب یهودیان در جهان است و بسیاری از بزرگان با فرهنگ و تحصیل كرده یهود در جهان، به این دیدگاه باور دارند.(۲)
البته با گسترش صهیونیسم و به دست گرفتن رهبری گروه‏های یهودی جهان، رهایی یا رد كردن آشكار آن مشكل است؛ به همین دلیل برخی از اعضای گروه‏های یهود، برای اسرائیل به جنگ رو آورده‏اند، اما عملاً كاری در خدمت به منافع صهیونیسم انجام نداده‏اند، و چه بسا صهیونیسم ملی ـ میهنی در هر نوع آن، تعبیری از این رهایی است. یكی از طرفداران این ایده، این نوع از صهیونیسم را به گروه‏های ارشاد نظامی تشبیه كرده كه سرود نظامی «به پیش، به پیش» را می‏خواند، اما از جای خود تكان نمی‏خورد.(۳)
به بیان دیگر، بسیاری از یهودیان جهان، دولت صهیونیستی را به عنوان حقیقتی موجود می‏پذیرند، اما گاهی اوقات روی به نقد ریشه‏ای جنبش و دولت صهیونیسم می‏آورند؛ مثلاً برخی ارتدوكس‏ها دولت صهیونیسم را دولتی غیرمذهبی می‏داند كه در آن لامذهبی منتشر شده، شعائر دینی در آن به پا داشته نمی‏شود.
برخی یهودیان سكولار اصلاح‏طلب و محافظه‏كار، آن را دولتی خشكه مذهب می‏دانند كه تعدد و تنوع درون خود را رد می‏كند و یهودیت ارتدوكس بر آن خیمه زده است. برخی از لیبرال‏ها هم آن را دولتی می‏یابند كه در بخش عمومی و دولتی، برخی از سمبل‏ها و اصول خشك كمونیسم تسلط دارد و دولت سیاست دولت‏های نژادی و نژادپرست را دنبال می‏كند. برخی چپی‏ها هم آن را دولتی فردگرا چون ایالات متحده می‏بینند كه حول محور اقتصاد سرمایه‏داری در حال گردش است، و یا رودرروی نظام فاشیستی جهان قرار دارد. همچنین بسیاری از یهودیان اعتقاد دارند كه مفهوم صهیونیسم در مركزیت اسرائیل و حیات دیاسپورای آن نقش نداشته، به جای آن مفهوم مركزیت دیاسپورا در حیات یهودیان مطرح است.(۴)
علاقه و عشق اعضای بسیاری از گروه‏های یهود به اسرائیل علاقه‏ای واقعی نیست، بلكه مملو از اختلاف نظرها است، اما اكثر یهودیان جهان پرچم صهیونیسم را بر می‏دارند و از آن دولت حمایت می‏كنند تا پرستیژ این كشور را بالا برده، دیدگاه‏ها و شناخت‏های سنتی را كه بر فرهنگ عامه حاكم است، از بین ببرند. دیدگاه و شناختی كه معتقد است، یهود حیواناتی خون‏خوار و ترسو بوده، رحم و شفقت در وجود آنها نیست.
بدین ترتیب، یهودیان سعی می‏كنند، به جای این نگرش، یهودی تلاش‏گرا را معرفی كنند كه صحرا را می‏كارد و از آنچه دارد، به ملل مستضعف جهان می‏بخشد. به همین دلیل از بین رفتن تصویر ارائه شده و زیبا از دولت صهیونیسم از جاذبیت آن برای سایر یهودیان جهان می‏كاهد و باز به همین دلیل، آنها تمام سعی خود را به كار می‏برند تا مسافت میان خود و این دولت را حفظ كنند و از آن دور بمانند و به هر ترتیب، پیوستن به آن را رد می‏كنند.(۵)

نویسنده: مرتضی شیرودی
پی نوشت‏ها:
۱. حمدان جمال، استراتژی استعمار و آزادی (قاهره: نشر الهلال، ۱۹۶۵)، ص ۱۰۵.
۲. حمدان جمال، یهود انترو بولوژی (قاهره: كتابخانه فرهنگی، ۱۹۶۷)، ص ۵۷.
۳. الخالدی ولید، مشكل فلسطین و جنگ اعراب ـ اسرائیل (بغداد: دانشگاه موصل، ۱۹۸۳)، ص ۱۵۱.
۴. المسیری عبدالوهاب، ایدئولوژی صهیونیسم (كویت: مجلس فرهنگ و ادب ملی، ۱۹۸۸)، ص ۲۰۰.
۵. هیأت موسوعه فلسطین، موسوعه فلسطین، ج ۴ (دمشق: الهلال، ۱۹۸۴)، ص ۱۸.

منبع : باشگاه اندیشه