ظهور و سقوط بابل

حدود ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد دولت شهرهای سومری به ویژه دولت شهر اور فروپاشیدند و راه را برای ایجاد کشورهای کوچک پادشاهی گشودند.
یکی از این کشورها در پیرامون شهر بابل تاسیس شد. شهر بابل در ۱۰۰ کیلومتری جنوب شهر بغداد امروزی واقع شده بود و قلمروی آن را کشور سابق اکد تشکیل می داد.
ساکنان بابل به زبان اکدی (یا کلدانی) سخن می گفتند که مانند تمام زبان های خانواده زبان سامی ریشه ال یا بال در آن وجود داشت. واژه بابل در زبان سامی آن دوره به مفهوم «دروازه خدایان» بود.
بابل در دوران سلطنت طولانی حمورابی از ۱۷۹۲ تا ۱۷۵۰ قبل از میلاد به اوج شکوه خود رسید.
حمورابی فتح سرزمین های سومر و اکد را تکمیل کرده و پادشاهی ماری در سوریه کنونی را نابود کرد.
حمورابی یک قانون گذار بزرگ بود. او قانون مشهور حمورابی را در ۲۸۲ ماده تدوین کرد که یک نسخه آن که بر سطح یک لوح از جنس سنگ بازالت حک شده است ، در موزه لوور پاریس نگهداری می شود.
با تدوین این قانون حمورابی تمایل خود برای برتری قانون در امپراتوری وسیعش را نشان می دهد. او تمام خدایان محلی را تحت فرمان یک خدای برتر ، مردوخ ، خدای بابل درآورد.
نخستین امپراتوری بابل در حدود سال ۱۵۹۵ قبل از میلاد توسط هیتی ها و پادشاه آنها مورسیلی ویران شد.
هیتی های تازه وارد به خاورمیانه قومی از ریشه هند و اروپایی بودند که در مرکز ترکیه کنونی یک کشور به نام پادشاهی هیتی را تاسیس کرده بودند و پایتخت آنها هاتوسا نام داشت.
علت برتری آنها بر اقوام و کشورهای همسایه آگاهی این قوم از ذوب فلز آهن بود ، بنابراین سلاح های آنها بر سلاح های برنزی و مسی اقوام همجوار برتری داشت.
مدتی بعد بابل به اشغال آشوریان درآمد. آشوریان دارای فرهنگ مشابه بابل بودند و مانند قوم بابل به زبان اکدی که یک ریشه زبان سامی بود ، سخن می گفتند.
آشوریان با پادشاه خود سالمانازار اول حدود سال ۱۲۷۴ قبل از میلاد کشور گشایی های خود را آغاز کرده و اندک اندک سراسر خاورمیانه را تصرف کردند.
در زمان سلطنت آشور بانیپال که در سال ۶۶۸ قبل از میلاد آغاز شده بود ، قلمروی آشوریان تا مصر گسترش یافت اما تقریبا ۲۰ سال پس از مرگ او در سال ۶۳۰ قبل از میلاد ، امپراتوری آشور توسط هووخشتره پادشاه مادها که با بابل متحد شده بود ، منقرض گردید.
بابل بار دیگر توانست شکوه گذشته خود را بازیابد. نابوپولاسار که توسط آشوریان حاکم بابل شده بود پس از اتحاد با هوخشتره پادشاه مادها و منقرض کردن سلسله آشوریان ، به عنوان پادشاه بر تخت سلطنت بابل نشست و این کشور استقلال خود را دوباره بازیافت.
پس از او پسرش بخت النصر یا نبوکد نصر در سال ۶۰۵ قبل از میلاد پادشاه بابل شد.
بخت النصر ابتدا مصریان را در خارکمیش شکست داد و آنها را از خاورمیانه بیرون راند.
مدتی بعد ، کشور یهودیه را تحت تسلط خود درآورد و شهر تیر (صور در لبنان کنونی) در فنیقیه را تصرف کرد. بخت النصر به توسعه شهر بابل پایتخت خود پرداخت.
او حصاری به طول ۱۸ کیلومتر را در پیرامون شهر ایجاد کرد که ورودی اصلی شهر دروازه ایشتار بود.
از دروازه ایشتار راهی سنگفرش شده به معبد خدای مردوخ منتهی می شد. بخت النصر دستور بازسازی زیگورات بابل را داد که اساس احداث برج مشهور بابل شد. احداث باغهای معلق بابل به بخت النصر نسبت داده شده است.
با مرگ بخت النصر در ۵۶۲ قبل از میلاد و اندکی بعد یک فرد سوءاستفاده جو و فرصت طلب به نام نبوکنید تخت سلطنت بابل را تصاحب کرد. پس از او پسرش بالتازار در سال ۵۴۸ قبل از میلاد پادشاه بابل شد.
در سال ۵۳۹ قبل از میلاد ، کورش پادشاه بزرگ هخامنشی سراسر بین النهرین را تصرف کرده و شهر بابل را نیز اشغال کرد.
امپراتوری بابل منقرض شد و بابل به یک شهر کوچک مبدل گردید و دیگر هرگز امپراتوری بابل تجدید نشد.

بهرام افتخاری

منبع : روزنامه جام‌جم