نیروی بیکران

به‌طور کلی هر فردی دارای نیروی خلاق، راه‌گشا و کارآمدی است که می‌تواند. با شناسائی و ارتباط با آن، خود را از بند سانسکارها نجات دهد. این نیروی لایزال در وجود هر فردی به ودیعت نهاده شده، نه تنها انحصاری و ذاتی نیست، بلکه اکتسابی هم هست. این نیرو در تمامی تعالیم درونی بشر به نام‌های مختلفی به چشم می‌خورد. برخی آن را ذات کیهان، مسیحیان آن را روح‌القدس، برخی آگاهی ماهانتا، و در تعالیم اسلام از آن با نام کلام‌الحی یا پیامبر درون یاد شده است. حافظ در خصوص استاد درون می‌فرماید:
در اندرون من خسته دل ندانم کیست
که من خموشم و او در فغان و در غوغاست
استاد درون یک شخصیت نیست. استاد درون، ندائی است از اعماق قلب ما. وضعیتی پاک و بی‌آلایش است که آغشته به تأثیرات سانسکارا و عادت‌های ما نیست و اصولاً با گفتگوی ذهنی ارتباطی ندارد. گاهاً همچون یک اشاره و دریافت کوچک عمل می‌کند و در اینجا است که ما به‌طور ناگهانی، بدون آنکه به چیزی فکر کرده باشیم راه‌حلی را از درون، به‌دست می‌آوریم.
مادام بلاواتسکی بنیانگذار عرفان در اروپا آن را آوای کوچک یا آوای سکوت نامید و عرفا نام‌های زیادی بر این دریافت نهاده‌اند: اشراق، الهام و یا یک دریافت مستقیم بدون واسطه.
شادروان علامه استاد تقی جعفری به یک ادب درونی معتقد بود و این ادب درونی نشانهٔ حضور استاد درون، در وجود تمامی مخلوقات است. با توجه به هر خطا و اشتباهی، بالأخره آن فرد به ادب درونی خود باز می‌گردد و این امر اشاره به این بیت مولانا دارد که می‌فرماید:
هر کسی کاو دور ماند از اصل خویش
باز جوید روزگار وصل خویش
استاد درون منشاء خردمندی و عشق لایزال خداوندی است. به‌طور کلی او از تمامی مخلوقات خداوند محافظت می‌کند. عملکرد استاد درون به‌شرح زیر است:
۱) او ارتباط دهنده است. در زندگی وقایعی پیش می‌آید که ما احساس می‌کنیم نیاز به یک مشاور یا یک روانشناس یا یک وکیل داریم تفاوتی نمی‌کند که نیاز ما به کدامیک باشد، استاد درون این ارتباط را برقرار می‌سازد، مسیر زندگی ما به‌سوی رفع نیازهای سالم سوق داده می‌شود و گوئی نوعی نیروی خارق‌العاده ما را هدایت می‌کند، این نیروی ارتباط‌‌دهنده در واقع همان استاد درون است.
۲) هر نوع احساس پاک و بی‌آلایشی که بر قلب و ذهن ما می‌نشیند لمسی از استاد درون است به‌طور مثال طبع یک شاعر، مشاوره با یک مجتهد، احساس مطالعه و خواندن نماز یا قرآن و یا یک حرکت و عملکرد که بخشش و رأفت بدون توقعی را به دنبال دارد. او به زبان خود یا ما سخن می‌گوید، این زبان می‌تواند نگاه و عشق همسر، تبسم گرم فرزند، با یک اتفاق خوب و مناسب در زندگی ما باشد. استاد درون، زوج‌های که مناسب هم هستند به یکدیگر نزدیک می‌نماید یا افراد را به نیازهای لازم اعتقادی پیوند می‌دهد. زبان طبیعت یکی از زبان‌های استاد درون است که از آن طریق ما را در نزدگی، کار، تحصیل، ازدواج و ... راهنمائی می‌کند.
۳) ندای درون که ما آن را همان استاد درون می‌نامیم می‌تواند همچون یک تیغ جراحی، عفونت‌های ذهنی و فکری، و صدمات عاطفی و احساسی ما را ترمیم کند. کافی است تنها به او اجازه دهیم که ما را یاری دهد تا به‌صورت آگاهانه‌تر با او زندگی کنیم. با ورود این نیرو به زندگی‌مان، تغییرات زیادی در ما به‌وجود می‌آید و اصولاً هر نوع تغییری اعم از آگاهانه یا ناآگاهانه متأثر از این نیروی درونی است.
سانسکارا چیست و چگونه با آن مبارزه کنیم؟
این کلمات را از زندگی خود حذف کنید:
نمی‌توانم....
نمی‌شود...
می‌ترسم....
ندارم....
ذهن خود را تحت کنترل درآورید.
فرمولی ساده برای کنترل ذهن:
عدم توجه به مورد ناخوشایند + توجه به موضوع دلخواه = کنترل ذهن
● سانسکارا (افکار مزاحم)
سانسکارا افکار و عادت‌های مزاحم و بیگانه‌ای هستند که بر طبق خاطرات، الگوهای گذشته و وقایع ناخوشایند شکل می‌گیرند، همچنین تأثیرپذیری از عادات و رفتارهای سایرین، مولد به‌وجود آمدن این افکار می‌شوند و بسیاری از عادت‌های منفی را در ذهن به‌وجود می‌آورند. این عادت‌ها طرز تفکر، اخلاق و رفتار ما را تحت تأثیر قرار می‌دهند و آموزه‌های غیراخلاقی و تنش‌های اجتماعی و فردی را به ظهور می‌رسانند که دارای فرآیندهای نامطلوبی است.
سانسکارا عامل ترس، فساد اخلاقی، شک، کینه و نفسانیات است و کانون خانوادگی را متزلزل می‌سازد و روابط اجتماعی را به قهقرا می‌کشاند، عامل اصلی گناه و تخریب‌های ذهنی و به‌وجودآورنده افسردگی و استرس است و حقیقتاً عملکردی مانند سرطان دارد که تمامی ذهن و اندیشه فرد را می‌بلعد. سانسکارا عامل اصلی ناهنجاری‌ها و موارد ناخوشایند است و پدیده‌هائی چون خودکشی، اعتیاد، طلاق و سایر معضلات زندگی خانوادگی و اجتماعی می‌آفریند و فرد را به گوشه‌نشینی و افسردگی وا می‌دارد و چون یک قربانی او را به انجماد فکری و در نهایت به تباهی و تاریکی می‌کشاند.
● شناسائی سانسکارا
ابتدائی‌ترین رفتار و تصور منفی خود را نسبت به خود و سایرین شناسائی کنید. به دنبال علت‌ها باشید و از خود سؤال کنید: چرا و به چه علت من نمی‌توانم با آقای X یا خانم Y ارتباط برقرار کنم؟ چرا نمی‌توانم در کارم پیشرفت مناسبی داشته باشم؟ چرا رفتار مناسبی با خانواده‌ام ندارم؟ چرا خانواده و دوستانم به من بی‌توجه‌اند؟
همیشه این سه اصل را به خاطر بسپارید:
۱) ابراز هر ایده و نظری از جانب دیگران نسبت به ما تنها نشان‌دهنده وضعیت درونی خود آنها است. به این معنا که اگر شخصی شما را نادیده می‌گیرد و به شما توجهی نمی‌کند مشکل اصلی از خود او است نه شما، بنابراین از او تأثیر نگیرید و بر علیه وی اقدامی نکنید. تصورات منفی دیگران را (با رفتارتان) به خودشان انعکاس ندهید. چون اگر چنین کنید در واقع خودتان را در تأثیرات منفی دیگران شرکت کرده‌اید.
۲) علت دوم بی‌توجهی دیگران نسبت به شما، ناشی از بی‌توجهی شما، نسبت به آنها است. باید در نظر بگیرید که شما دارای یک مدار شخصی و فردی کامل هستید و خانواده، کار، تحصیل و اقتصاد در این مدار با شما همراهند پس فردیت خود را حفظ کنید و طبعی سازگار در مقابل ناملایمات داشته باشید، آنها را مورد بررسی قرار دهید و توجه لازم را مبذول دارید.
۳) بعد از اینکه علت رفتارهای ناخوشایند یا تصورات منفی را شناسائی کردید. باید بر مبنای این دو اصل، آن را کنترل کنید. از خود بپرسید: آیا من به آنها بی‌توجه بوده‌ام؟ یا دیگران نسبت به من بی‌توجه بوده‌اند؟ بعد از شناسائی علت‌ها، شما با سانسکارای ذهنی خود آشنا می‌شوید و درمی‌یابید که آنها (زودرنجی، عدم اعتماد، شک، خشم، نفسانیات و ...) ریشه در گذشته دارند.
● قوانین فکر و سانسکارا
(افکار مزاحم)
▪ اولین قانون:
شما به هر چیزی فکر کنید تأثیرات آن را به‌وجود خود راه می‌دهید.
▪ دومین قانون:
شما به هر مکانی که فکر کنید در آنجا حضور می‌یابید.
▪ سومین قانون:
در زمان انجام هر کاری فقط به همان کار فکر کنید و در محل کار تنها به محیط کاری و مسئولیتی که بر عهده دارید فکر کنید.
در خانه تنها به همسر، فرزند، والدین و امورات مربوط به آنها توجه داشته باشید.
در مهمانی تنها به لحظات خوش و مهمان‌ها توجه کنید. در مسافرت، در تحصیل، در خرید و ...
▪ چهارمین قانون
هرگاه افکارتان آشفته شد توجه و حواستان را به‌سوی یک علاقه‌مندی با یک حس خوب متمرکز کنید و در کل:
- فیلم مورد علاقه‌ات را نگاه کن
- ورزش مناسبی را که دوست داری انجام بده
- با دوست و همدمی صحبت کن
- به آنچه علاقه داری بپرداز.
به‌طور کلی ما انسان‌ها دارای نکات مثبت و جنبه‌های منفی و ضعف هستیم. وجود این ضعف‌ها باعث بیداری سانسکارا می‌شود و ما را به‌سوی یک حرکت یا اقدام نامناسب سوق می‌دهند. هر زمان این تصورات در ذهن ما فعال شدند باید سریعاً از اثرات و تأثیرات آن یا هر نوع احساس ناخوشایندی که خاطرات منفی را احیاء می‌کند باخبر شویم و به‌طور مقطعی سکوت اختیار کنیم سپس تمامی تصورات منفی را از ذهن خود خارج کرده و علاقه‌مندی و نوآوری را جایگزین آن نمائیم و در کل نوعی تغییرات مثبتی را در زندگی خود ایجاد نمائیم.

کمال الماسی / محقق و پژوهشگر

منبع : ماهنامه طمطراق