۳۱ خرداد ـ ۲۱ ژوئن ـ خلع ید از انگلستان در نفت ایران سر آغاز یک مبارزه جهانی بر ضد استعمار شد

در این روز در سال ۱۹۵۱،سه ماه پس از ملی شدن صنعت نفت ایران كه از آغاز قرن بیستم توسط شركت نفت انگلستان (بریتیش پترولیوم – BP) عملا به یغما می رفت , پالایشگاه آبادان به دست مالك اصلی آن، ملت ایران، افتاد و یكی از دیوارهای استعمار غرب فروریخت. انجام «خلع ید» از پالایشگاه آبادان كه بزرگترین نوع خود در جهان بود انجام شده بود و گزارش آن آخر وقت سی ام خرداد ۱۳۳۰ (بیستم ژوئن۱۹۵۱) به تصویب مجلس ایران رسیده بود كه در عین حال رای اعتماد مجدد به دولت ملی دكتر محمد مصدق تلقی شد. اداره پالایشگاه آبادان از ۳۱ خرداد در دست شركت ملی جدید التاسیس نفت ایران (امروز: وزارت نفت) قرار گرفت. دادگاه بین المللی لاهه پنجم ژوئیه (دو هفته بعد) بر ضد ایران كه از انگلیسی ها خلع ید كرده بود رای داد! شش روز بعد، ترومن رئیس جمهوری وقت آمریكا دیپلمات سیار این كشور «آورل هریمن» را به تهران فرستاد تا برای مسئله نفت، راه حل مسالمت آمیز و مرضی الطرفین پیدا كند. در این میان، در تهران و سایر شهرها به حمایت از دولت دكتر مصدق تظاهرات خیابانی روزانه و متعدد روی می داد.
ششم اوت (۱۵ مرداد) همین سال انگلستان كه موفق نشده بود اراده ملت ایران را درهم شكند به حیله، راه مذاكره را پذیرفت. ولی اول اكتبر (۹ مهر ۱۳۳۰) شورای امنیت سازمان ملل كه در آن پنج دولت فاتح جنگ جهانی دوم حق رد (Veto) دارند به این بهانه كه مسئله نفت ایران می تواند صلح جهان را به مخاطره اندازد تمایل خود را به بررسی مسئله اعلام داشت.
هشتم اوت سال ۱۹۵۲ (مرداد ۱۳۳۱) دولت دكتر مصدق ورق تازه ای را برزمین زد و از انگلستان بابت همه زیانهایی كه به ایران وارد آورده بود غرامت خواست و سی ام اوت (هشتم شهریور) همین سال، دكتر مصدق پیشنهاد آمریكا برای حل مسئله نفت با انگلستان را رد كرد و ۵۲ روز بعد یعنی ۲۲ اكتبر (سی ام مهر ماه) هم مناسبات سیاسی ایران با انگلستان را قطع كرد و به این ترتیب پس از قرنها طلسم بزرگی در جهان اصطلاحا سوم شكسته شد كه سرآغازی برای قیام سایر ملل استعمار زده قرار گرفت و ....

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز