آمار روزنامه ها درآمد

كاركرد خبری مطبوعات در جامعه كنونی، اهمیت انكارناپذیری یافته است. شرایط خاص ملی، منطقه ای و جهانی و پیچیدگی اوضاع سیاسی بر اهمیت این كاركرد نیز افزوده است. برخی روزنامه ها به دلیل وابستگی های ایدئولوژیك و حزبی خود از زوایای فكری مختلفی به تحولات جامعه می نگرند و در انعكاس و برجسته سازی این تحولات و رویدادها به شیوه های مختلف عمل می كنند. برخی دیدگاه های انتقادی، فعالیت خبری رسانه ها را بخشی از فعالیت های ایدئولوژیك احزاب تلقی كرده و خبر را محصول مصنوع ایدئولوژی می دانند و برخی دیگر نیز انعكاس رویدادها در رسانه های خبری را فرایند بازسازی رویدادها تلقی كرده و تولید و انتشار اخبار را با عنوان «بازنمایی» یا بازنمود و به معنای ارائه رویدادها از نگاه خاص و در واقع بازسازی رویدادها قلمداد می كنند. علاوه بر این محتوای خبری روزنامه ها را از حیث ثبت و ضبط رویدادها، می توان به نوعی «تاریخ نگاری» نیز تلقی كرد. روزنامه ها از آنجایی كه رسانه ای مكتوب محسوب می شوند، با درج اخبار در واقع به ثبت رویدادها در تاریخ كمك می كنند. همچنین، امروزه مطبوعات یكی از منابع مطالعات تاریخی نیز محسوب می شوند و از این حیث یك سند تاریخی به شمار می آیند. بدین ترتیب، مطالعه مطبوعات و روزنامه ها در رسیدن به دو هدف به طور همزمان كمك می كند. تحلیل محتوای روزنامه ها از یك سو كمك می كند تا وقایع و رخدادهای یك دوره زمانی خاص شناخته شود و از سوی دیگر برای درك دیدگاه های ایدئولوژیكی موجود نسبت به رویدادهای هر دوره نیز مفید است. از طرفی، مطالب درج شده در یك روزنامه دارای وزن یكسانی نیستند و روزنامه ها نیز در همه مطالب خود به جهت گیری ایدئولوژیك نمی پردازند. در هر روزنامه برخی قالب های ارائه خبر و مطلب مهم تر از بقیه بوده و روزنامه ها و خوانندگان آنها نیز به این قالب ها اهمیت بیشتری می دهند. مهمترین قالب های ارائه خبر و مطلب در هر روزنامه شامل: تیترهای اصلی صفحه اول، سرمقالات و یادداشت ها، ستون های ویژه و تیترهای اصلی صفحات اختصاصی است. در این گزارش تحقیقی باتحلیل محتوای مهمترین قالب های خبری و تفسیری در بیست روزنامه سراسری در تابستان سال جاری ضمن شناخت مهمترین رویدادهای هر دوره زمانی، به شناختی كلی نسبت به دیدگاه های روزنامه ها در قبال این وقایع نیز پی خواهیم برد. لازم به توضیح است دراین دوره زمانی روزنامه ایران تعطیل بود و دراین گزارش مورد ارزیابی قرار نگرفته است.
۱) موضوع تیترهای اصلی صفحه اول
نتایج حاصله درباره موضوع تیترهای اصلی صفحه اول روزنامه ها نشان می دهد مسائل و موضوعات خارجی (۱۹‎/۷%)، مسائل سیاسی داخلی (۱۷‎/۵%)، موضوع های اقتصادی (۱۴%) و مسائل هسته ای ایران (۱۲%) بیشتر از سایر موضوع ها در مهمترین تیترهای صفحه اول روزنامه ها برجسته سازی شده اند.
مسائل خارجی در روزنامه های كیهان، سیاست روز، رسالت و جمهوری اسلامی بیشتر از دیگر روزنامه ها به صورت برجسته مشاهده شد. مسائل سیاسی داخلی در روزنامه ابرار بیشتر از سایر روزنامه ها برجسته سازی شده اند. مطالب اقتصادی در تیترهای اصلی صفحه نخست روزنامه قدس بیش از دیگر روزنامه ها مشاهده شد. مسائل هسته ای ایران نیز بیش از همه در تیترهای اصلی روزنامه های اطلاعات، جمهوری اسلامی و آفتاب یزد برجسته سازی شده اند.
در اعتماد ملی بیشترین برجسته سازی مربوط به مسائل سیاسی داخلی و سپس مسائل هسته ای ایران، اقتصادی و مسائل خارجی می شود.
در جمهوری اسلامی، مسائل خارجی و مطالب مربوط به انرژی هسته ای برجسته سازی شده اند. در جمهوری اسلامی،مسائل خارجی و مطالب مربوط به انرژی هسته ای برجسته سازی شده اند. در كیهان مطالب خارجی بیشتر از سایر روزنامه ها به صورت برجسته منتشر شده اند. در روزنامه رسالت بیشتر مطالب برجسته شده در صفحه نخست روزنامه به مسائل خارجی مربوط می شوند.
۲) موضوع سرمقاله ها و یادداشت ها
براساس این گزارش در موضوع سرمقاله ها و یادداشت های روزنامه ها در دوره مورد بررسی را نشان می دهد. بیشتر سرمقاله ها و یادداشت ها به مسائل خارجی (۳۸%) و مسائل سیاسی داخلی (۲۳‎/۶%) مربوط می شوند.
مسائل خارجی در یادداشت های روزنامه های رسالت و سیاست روز بیشتر از دیگر روزنامه ها مشاهده شد. مسائل سیاسی داخلی در یادداشت های روزنامه های مردم سالاری، رسالت، اعتماد ملی و همبستگی بیشتر از سایر روزنامه ها درج شده اند.
در بین روزنامه های مختلف، یادداشت های روزنامه رسالت در دوره مورد بررسی بیشتر از سایر روزنامه ها بوده است. بیشتر یادداشت های این روزنامه به مسائل خارجی (۴۳%) مسائل سیاسی داخلی (۲۳%) و دین و ارزش ها (۲۹%) مربوط می شدند. در سیاست روز، بیشتر یادداشت ها به مسائل خارجی (۵۱‎/۶%) مربوط می شدند. همبستگی در یادداشت های خود عمدتاً به مسائل سیاسی داخلی (۳۷%) پرداخته است. در اعتماد ملی نیز ۳۹ درصد یادداشت ها به این مسائل مربوط می شدند. در همشهری بخش اعظم یادداشت ها به مسائل خارجی (۴۳%) و مسائل هسته ای ایران (۳۶%) مربوط بودند.
۳ ) موضوع اخبار ویژه
مطالب درج شده در ستون های اخبار ویژه روزنامه ها نشان می دهد كه بخش اعظم اخبار و مطالب درج شده در ستون های ویژه (۴۶%) به مسائل سیاسی مربوط می شوند.پس از آن، روابط سیاسی خارجی (۴%) و مسائل اجتماعی (۳%) در مراتب بعدی قرار می گیرند.مسائل سیاسی داخلی بیش از همه در ستون اخبار ویژه روزنامه همبستگی (۲۵‎/۵%) مشاهده شد.
روزنامه های اعتماد ملی، مردم سالاری و خراسان از این نظر در مراتب بعدی قرار می گیرند.
روزنامه همبستگی ۷۲ درصد از مطالب ستون ویژه را به مسائل سیاسی اختصاص داده است. تعداد این مطالب در روزنامه اعتماد ملی ۵۴ درصد، در مردم سالاری ۵۷ درصد و در خراسان ۴۱ درصد می باشد. در كیهان ۵۴ درصد و در رسالت ۸۶ درصد مطالب ستون اخبار ویژه به مسائل سیاسی داخلی مربوط می شوند.
۴ ) موضوع مطالب اقتصادی برجسته شده
موضوع اخبار و مطالب اقتصادی برجسته شده در روزنامه ها نشان می دهد كه قیمت ها و تورم (۱۴‎/۵%) مالیات، یارانه و امور مالی و ارزی (۱۲%)، نفت و انرژی (۱۱%)، و حقوق و بازنشستگی (۱۱%)، بیشتر از سایر موضوع ها و مطالب اقتصادی در روزنامه ها برجسته سازی شده اند.
قیمت ها و تورم در روزنامه های اعتمادملی، آفتاب یزد و قدس بیش از دیگر روزنامه ها برجسته سازی شده اند.
مالیات، یارانه و امور مالی و ارزی در روزنامه های خراسان، همشهری و رسالت بیشتر از روزنامه های دیگر به صورت برجسته درج شده اند. مطالب مربوط به نفت و انرژی در روزنامه جمهوری اسلامی و مطالب مربوط به حقوق و بازنشستگی در روزنامه جام جم بیشتر از سایر روزنامه ها برجسته سازی شده اند.
روزنامه اعتمادملی عمدتاً به برجسته سازی مطالب مربوط به حقوق و بازنشستگی پرداخته است. در جمهوری اسلامی نفت و انرژی بیشتر از سایر روزنامه ها برجسته سازی شده اند. كیهان بیش از همه به خصوصی سازی و اشتغال و رسالت عمدتاً به مالیات، یارانه و امور مالی و ارزی پرداخته اند.
۵) موضوع مهمترین اخبار و مطالب خارجی روزنامه ها
مهمترین اخبار و مطالب خارجی روزنامه ها نشان می دهد كه جنگ و امور نظامی (۶۶‎/۵%)، بخش اعظم اخبار و مطالب خارجی برجسته شده در روزنامه ها را شامل می شود.همچنین، مطالب مربوط به روابط سیاسی كشورها (۲۰‎/۵%)، نیز بیشتر از سایر موضوع ها در روزنامه ها برجسته سازی شده اند.
مطالب مربوط به جنگ، خشونت ها و امور نظامی بیش از همه درروزنامه های كیهان، جمهوری اسلامی، سیاست روز و رسالت برجسته سازی شده اند. مطالب مربوط به روابط سیاسی كشورها در روزنامه قدس بسیار بیشتر از سایر روزنامه ها برجسته سازی شده اند.همچنین می توان محتوای هر یك از روزنامه ها را به تفكیك موردبررسی قرارداد. اعتماد ملی در ۵۳ درصد مطالب خود به برجسته سازی موضوعات مربوط به جنگ پرداخته است. در جمهوری اسلامی ۶۹ درصد مطالب خارجی و در جام جم ۷۴ درصد، كیهان ۶۷ درصد و رسالت در ۷۴ درصد مطالب خارجی به برجسته سازی مسائل مربوط به جنگ و امور نظامی پرداخته اند.
۶) موضوع اخبار فرهنگی برجسته شده در روزنامه ها
نتایج به دست آمده درباره اخبار فرهنگی برجسته شده در روزنامه ها نشان می دهد كه روزنامه ها در دوره مورد بررسی در برجسته سازی مسائل و موضوع های فرهنگی، بیش از همه به دین و ارزش ها (۲۴%)، و سینما (۲۰%)، پرداخته اند.
مطالب مربوط به دین و ارزش ها در روزنامه رسالت و سپس جمهوری اسلامی و كیهان بیشتر از سایر روزنامه ها برجسته سازی شده اند. مطالب مربوط به سینما در روزنامه اعتماد و سپس خراسان، ابرار و مردم سالاری بیش از روزنامه های دیگر به شكل برجسته ارائه شده اند.
روزنامه اعتمادملی در برجسته سازی مطالب فرهنگی بیش از همه به مسائل مربوط به اینترنت و ماهواره پرداخته است. اطلاعات عمدتاً به صدا و سیما، جمهوری اسلامی، كیهان و رسالت نیز بیش از همه به دین و ارزش ها پرداخته اند.
۷) موضوع هایی كه با جهت گیری مثبت برجسته سازی شده اند
نتایج حاصل از این گزارش نشان می دهد روزنامه ها چه موضوع هایی را با جهت گیری مثبت برجسته سازی كرده اند.
مطالب خارجی (۲۹%)، اقتصادی (۱۴%) و مسائل سیاسی داخلی (۱۳%)، بیشتر از دیگر مطالب و موضوع ها با جهت گیری مثبت درروزنامه ها برجسته سازی شده اند.
مطالب خارجی دارای جهت گیری مثبت عمدتاً در روزنامه های كیهان، رسالت و سیاست روز مشاهده شدند. مطالب اقتصادی دارای جهت گیری مثبت بیش از همه در روزنامه های قدس، كیهان و رسالت درج شده اند. مطالب سیاسی داخلی مثبت نیز بیش از همه در روزنامه های سیاست روز، رسالت و شرق مشاهده شدند.
در اعتمادملی بیشتر مطالب مثبت مربوط به مسائل سیاسی داخلی می شد.مردم سالاری، بیش از همه، دین و ارزش ها و مطالب خارجی را با جهت گیری مثبت منتشر كرده است.
در جمهوری اسلامی مطالب مربوط به دین و ارزش ها و كیهان و رسالت مطالب خارجی بیشتر از سایر مطالب با جهت گیری مثبت برجسته سازی شده اند.
۸) موضوع هایی كه با جهت گیری منفی برجسته سازی شده اند
نتایج حاصل از این گزارش نشان می دهد در دوره مورد بررسی روزنامه ها چه مسائل و موضوع هایی را با جهت گیری منفی برجسته سازی كرده اند. توضیح آنكه موضوع های با جهت گیری منفی و مثبت هر یك ذیل مطالب خودشان بررسی شده اند.
مطالب خارجی (۲۹%)، مطالب سیاسی داخلی (۲۰%) و مطالب اقتصادی (۱۸%)، بیشتر از دیگر مطالب و موضوع ها با جهت گیری منفی برجسته سازی شده اند.
مطالب خارجی دارای جهت گیری منفی عمدتاً در روزنامه های سیاست روز، جمهوری اسلامی و رسالت مشاهده شدند. مطالب سیاسی داخلی كه با جهت گیری منفی برجسته سازی شده اند بیش از همه در روزنامه های مردم سالاری، آفتاب یزد، اعتماد ملی و همبستگی درج و منتشر شده اند. مطالب اقتصادی منفی نیز بیش از همه در روزنامه های رسالت و اعتماد ملی برجسته سازی شده اند.
همچنین می توان محتوای هر یك از روزنامه ها را به تفكیك مورد بررسی و توصیف قرار داد. در اعتماد ملی بیشتر جهتگیری های منفی در مطالب سیاسی داخلی (۲۹درصد) و مطالب اقتصادی (۲۶ درصد) مشاهده شد.
همچنین ۴۵ درصد مطالب منفی آفتاب یزد مربوط به مسائل سیاسی داخلی بودند. در روزنامه جمهوری اسلامی ۵۰ درصد مطالب منفی به مطالب خارجی مربوط بودند. همچنین ۴۷ درصد مطالب منفی جام جم و ۴۸ درصد مطالب منفی سیاست روز، به مسائل خارجی مربوط بودند.
۹-) جهت گیری منفی
بخش اعظم مطالبی كه با جهتگیری منفی در روزنامه های مورد بررسی طرح شده اند مربوط به رئیس جمهور یا دولت (۵۲ درصد) هستند. پس از آن مطالب مربوط به وزرا و مسئولان اجرایی (۱۶ درصد) و شخصیت های خارجی (۱۵ درصد) بیش از دیگر نشانگاه ها با جهتگیری منفی منعكس و برجسته سازی شده اند.
مطالب منفی مربوط به دولت در روزنامه های همبستگی، اعتماد ملی، رسالت، ابرار و مردم سالاری بیشتر از روزنامه های دیگر مشاهده شد. مطالب منفی مربوط به وزرا و مسئولان اجرایی در روزنامه های اعتمادملی و جوان بیش از دیگر روزنامه ها بود. مطالب منفی مربوط به شخصیت های خارجی نیز در روزنامه جمهوری اسلامی بیش از سایر روزنامه ها بود.

نورالدین رضوی زاده - محمد نجفی

منبع : روزنامه ایران