جنگ سرد جدید در آمریکای لاتین

با توجه به بحران سیاسی و اخراج سفرای آمریکا از بولیوی و ونزوئلا و حمایت برخی کشورهای منطقه آمریکای لاتین از جمله نیکاراگوا، هندوراس از این اقدام، حاکی از دوران جدید در روابط آمریکای لاتین با ایالات متحده است.
ایوو مورالس، «رئیس جمهور بولیوی «فیلیپ گلدبرگ» سفیر آمریکا در لاپاز را مسوول توطئه چینی علیه دولت بولیوی دانست و وی را عنصر نامطلوب خوانده و از کشورش اخراج کرد. رئیس جمهور بولیوی در سخنانی از ارتباط سفیر آمریکا در لاپاز با سران و عوامل آشوب و ناآرامی در ایالت های جدایی طلب سانتا کروز، تاریخا، بنی، پاندو و چوکیساکا خبر داد.
هوگو چاوز رئیس جمهور ونزوئلا نیز «پاتریک دودی»، سفیر آمریکا در ونزوئلا را اخراج کرده و گفت تا زمانی که دولتی در کاخ سفید روی کار بیاید که به مردم آمریکای لاتین احترام بگذارد به سفیر آمریکا اجازه بازگشت به کاراکاس داده نخواهد شد. چاوز همچنین تاکید کرد روابط دیپلماتیک میان دو کشور تا زمانی که جورج دبلیو بوش رئیس جمهوری آمریکا کاخ سفید را ترک نکند، به طور کامل احیا نخواهد شد.
رئیس جمهور ونزوئلا در ادامه تصریح کرد در صورتی که آمریکا به ونزوئلا حمله کند هرگز برای مردم آمریکا نفت نمی فرستیم.
● بازتاب ها و واکنش ها
تحرکات و اقدامات دولت های چپگرا در آمریکای لاتین، واکنش هایی را چه در سطح منطقه آمریکای لاتین، ایالات متحده و سطح جهانی در برداشته است. کانال وی تی وی ونزوئلا، با اشاره به کشف اخیر طرح کودتا علیه دولت ونزوئلا خاطرنشان کرد که هوگو چاوز امپریالیسم ناامید و دست نشاندگان آن را عامل شکل گیری چنین طرح هایی می داند.
کشف طرح کودتا در ونزوئلا دقیقا در روزهایی صورت گرفت که این کشور در صدد اجرای مانور نظامی مشترک با روسیه بر آمده و دو فروند بمب افکن روسی در ونزوئلا فرود آمده اند. این در حالی است که فرناندو لوگو رئیس جمهور جدید پاراگوئه هم روز سوم سپتامبر در حالی که فقط ۱۸ روز از آغاز حکومتش سپری شده بود از طرح کودتا علیه خود توسط سران سابق و راستگرا که روابط نزدیکی با آمریکا دارند خبر داد. چند روز بعد آلوارو کولوم رئیس جمهور گواتمالا نیز اعلام کرد که شبکه ای از ادوات جاسوسی در مقر ریاست جمهوری و سالن نشست های کابینه کشف شده است.
بولیوی نیز هم اینک صحنه درگیری های خشونت باری است که اوو مورالس آشکارا دولت آمریکا را عامل تحریک آنها می داند و در این ارتباط اقدام به اخراج سفیر این کشور از لاپاز نمود دولت آرژانتین به شدت از رفتار آمریکا در مناسبات دوجانبه انتقاد کرده و خواستار تغییر رویه کاخ سفید شد. دولت های برزیل و پاراگوئه حمایت خود از اوو مورالس رئیس جمهور بولیوی در مواجهه با تلاش های کودتاگرانه مخالفان را بیان کردند.
سران کشورهای عضو اتحادیه ملت های آمریکای جنوبی موسوم به «اوناسور» برای بررسی اوضاع بولیوی در ۱۵ سپتامبر اجلاس فوق العاده تشکیل دادند.
شون مک کورمک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، کشورش را دارای برتری نظامی در نیمکره غربی دانست و با نشان دادن تصاویری از بمب افکن های روسی که برای برگزاری مانور مشترک نظامی به ونزوئلا آمده اند گفت: ما از نزدیک همکاری مسکو و کاراکاس را زیر نظر داریم.
وی همچنین در واکنش به اخراج سفرای این کشور از ونزوئلا و بولیوی مدعی شد که این تصمیمات بر اساس ضعف روسای جمهوری آنها هوگو چاوز و اوو مورالس در مواجهه با موقعیت داخلی بسیار مشکل خود اتخاذ شده اند.
مک کورمک بویژه بر نگرانی آمریکا در قبال رئیس جمهور بولیوی تاکید کرد و گفت: او ومورالس تصمیمات بدی اتخاذ کرده است. وی همچنین اظهار داشت: ما برنامه مثبتی برای نیمکره غربی داریم و با کسانی که با ارزش های ما همراه باشند همکاری خواهیم کرد.
نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نیز با انتشار بیانیه هایی اخراج سفرای این کشور از ونزوئلا و بولیوی را تحریک آمیز خواندند و از رفتار هوگو چاوز و اوو مورالس به شدت انتقاد کردند. باراک اوباما ادعا کرد که اخراج پاتریک دودی و فیلیپ گلدبرگ سفرای آمریکا در کاراکاس و لا پاز رویارویی ایجاد شده از سوی هوگو چاوز رئیس جمهور ونزوئلا است.
اوباما همچنین گفت: هوگو چاوز در صدد انحراف افکار عمومی از ناتوانی خود در پاسخگویی به نیازهای اساسی مردم ونزوئلا و مخالف معیارهای بنیادین دموکراسی است. اوباما به علاوه مدعی شد رئیس جمهور ونزوئلا اجازه قاچاق مواد مخدر در این کشور را می دهد. وندی موریگی سخنگوی امور امنیت ملی اوباما نیز به نام سناتور ایلینویز از اوو مورالس رئیس جمهور بولیوی خواست تا به صلاح این کشور، مردم آن و آینده مناسبات با آمریکا مسیر فعلی خود را مورد ارزیابی قرار دهد. در همین حال جان مک کین رقیب جمهوریخواه اوباما نیز از دولت ونزوئلا به عنوان رژیمی استبدادی یاد کرد که سعی در خرید حمایت بولیوی و دیگر کشورها دارد.
مک کین به علاوه دولت هوگو چاوز را به حمایت از تروریست هایی متهم کرد که در صدد بی ثبات کردن همسایه دموکراتیک خود یعنی کلمبیا هستند. مک کین همچنین با ابراز مخالفت خود با همکاری نظامی ونزوئلا و روسیه مقامات کاراکاس را به مشارکت در قاچاق مواد مخدر متهم کرد.
کریستین ساینز مانیتور با اشاره به اعزام یک ناو روسی به آبهای دریای کارائیب که جهت پیوستن به مانور مشترک با یک کشور ضد آمریکایی ونزوئلا روی داد نوشت این در حالی است که جنگ سرد جدیدی شکل گرفته است.
این در حالیست که برای اولین بار پس از پایان جنگ سرد بار دیگر بمب افکن های استراتژیک (راهبردی) روسیه بر فراز دریای کارائیب در حیاط خلوت آمریکا به پرواز درآمدند و مجله تایم نیز از آن به عنوان جنگ سرد جدید یاد کرده است.
روزنامه آلمانی «دی ولت» در تحلیلی در این باره به قلم «سندرا وایس» نوشت: قدرت های بزرگ آمریکا و روسیه آمریکای لاتین را بار دیگر به عنوان مکانی برای جنگ سرد کشف کرده اند. در حالی که روسیه به ونزوئلا سلاح می فروشد و تصمیم به برگزاری مانورهای نظامی مشترک با این کشور را دارد بولیوی سفیر آمریکا را به دلیل تحریک جنگ های شهروندی در این کشور اخراج می کند.
بی بی سی گزارش داد که با ادامه تنش سیاسی بین کشورهای آمریکای لاتین و ایالات متحده،در کنار اعلام حمایت نیکاراگوئه از موضع لاپاز، بولیوی و ونزوئلا سفیر آمریکا را اخراج و هندوراس سفیر جدید این کشور را نپذیرفت و با ایستادگی چهار کشورآمریکای لاتین در برابر آمریکا، واشنگتن در حیاط خلوت خود تنها ماند.
دانیل شویملر، خبرنگار بی بی سی در آمریکای لاتین معتقد است انتخاب رهبران چپگرا در آمریکای لاتین به انزوای بیشتر ایالات متحده در این منطقه منجر شده و با حضور قدرتمند چاوز و کشور نفت خیز ونزوئلا آنها دیگر به کمک های واشنگتن نیاز نخواهند داشت.
شورای روابط خارجی آمریکا در گزارشی در ۷ جولای با اشاره به منافع ایالات متحده در منطقه آمریکای لاتین، راهکارهایی را برای گسترش روابط آمریکا با کشورهای این منطقه ارائه داده و در عین حال اعتراف کرده است که دوران نفوذ واشنگتن در این منطقه به سر آمده است.
شورای روابط خارجی آمریکا نوشت منطقه آمریکای لاتین بزرگترین تهیه کننده خارجی نفت برای آمریکا و یک شریک محکم و قدرتمند در توسعه سوخت های جایگزین است. این منطقه سریع ترین شریک تجاری در حال رشد آمریکا و همچنین بزرگترین تهیه کننده داروهای غیرقانونی است.در ادامه این گزارش آمده است آمریکای لاتین همچنین بزرگترین منبع مهاجران آمریکایی است. همه این موارد، روابط عمیق- راهبردی اقتصادی و فرهنگی - آمریکا با این منطقه را تقویت می کند، اما همچنین نگرانیهای عمیق را تقویت می کند. دوره آمریکا به عنوان نفوذ برتر در آمریکای لاتین به سر آمده است. شورای روابط خارجی افزوده است کشورهای این منطقه نه تنها قوی تر شده اند، بلکه روابط خود را با کشورهای دیگر از جمله هند و چین گسترش داده اند. توجه آمریکا هم طی سالهای اخیر به جاهای دیگر معطوف شده است، به ویژه در چالش های خاورمیانه.
نتیجه این امر شکل گیری آینده منطقه ای است که با شکل گیری گذشته آن بسیار فاصله دارد.در بخش دیگری از این مطلب آمده است: همچنین، آمریکای لاتین پیشرفت قابل توجهی ایجاد کرده است که با چالش های پیوسته ای هم روبروست. دموکراسی افزایش یافته و اقتصادها باز شده اند. بسیاری از کشورها برای کاهش فقر و نابرابری و همچنین تامین امنیت عمومی تلاش کرده اند.
شورای روابط خارجی آمریکا توصیه کرده است که سیاست آمریکا در چهار زمینه مهم - فقر و نابرابری، امنیت عمومی، مهاجرت و امنیت انرژی - بار دیگر شکل داده شود، زیرا این موارد نگرانی های اصلی دولت ها و شهروندان آمریکای لاتین است. تلاش های آمریکا برای پرداختن به این چالش ها باید هماهنگ با موسسات چند جانبه، سازمان های جامعه مدنی، دولتها و رهبران محلی انجام شود.
در پایان گزارش شورای روابط خارجی آمده است از طریق تمرکز بر بخش های نگران کننده دوجانبه، آمریکا و کشورهای آمریکای لاتین می توانند مشارکاتی را توسعه دهند که از ابتکار عمل های منطقه ای و پیشرفت خود کشورها حمایت می کند. چنین مشارکتی همچنین اهداف آمریکا در افزایش ثبات، موفقیت و دموکراسی در این منطقه را توسعه خواهد داد.
بوش با نزدیک شدن به زمان پایان دوره ریاست جمهوری اش، در اندیشه تعمیر حصارهای حیاط خلوت خود است. استفن جانسون بر این عقیده است که سیاست خارجی آمریکا در آمریکای لاتین باید بر سه اصل زیر استوار باشد:
۱) تقویت دموکراسی ها
۲) ایجاد مشارکت همکاری دفاعی
۳) گسترش پیشرفت منطقه ای از طریق تجارت آزاد و اصلاحات اقتصادی.
میگوئل آنخلو سنته نو، استاد دانشگاه پرینستون براین باور است که باید یک تغییری در سیاست ایالات متحده در قبال آمریکای لاتین روی بدهد و آن اینکه آمریکای لاتین نقش محوری را در منافع بلند مدت ایالت متحده ایفا بکند و دیگر اینکه ایالات متحده نقشش را به عنوان یک امپراتور جهانی به صورت جدی و سازنده تری انجام بدهد.
توصیه های سیاسی«CATO» موسسه «کیتو» در مورد سیاست آمریکای لاتین به کنگره آمریکا اینست که:
۱) کنگره باید به صورت یکجانبه بازار ایالات متحده را به روی کالاهای کشورهای آمریکای لاتین بازکند
۲ ) از موافقتنامه تجارت آزاد با شیلی حمایت کند
۳) از منطقه تجارت آزاد قاره آمریکا(FTAA) حمایت کند
۴) دلاری کردن اقتصاد هر کشوری که خواهان استفاده از دلار بعنوان واحد پول ملی رایج می باشد، را تسهیل کند. هم اکنون زمان سیاست ایالات متحده در قبال آمریکای لاتین فرا رسیده است. ایالات متحده می تواند یک نقش استراتژیک را در گسترش آزادی، ثبات و رشد اقتصادی آمریکای لاتین ایفا کند.
سناتور جوزف بایدن که هم اکنون رئیس کمیته روابط خارجی سنا بوده و معاون باراک اوباما در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا است اعلام کرده، اخیرا بیان کرده است که آمریکایی لاتین اساسا توسط دولت رئیس جمهور بوش نادیده گرفته شده بود و کنگره تحت رهبری حزب دموکرات خواهان توجه بیشتر به آمریکای لاتین می باشد.
آبراهام اف. لوونتال(استاد دانشگاه کالیفرنیای جنوبی)، در سن دیه گو تریبیون هفت پیشنهاد را برای بهبود کیفیت توجه ایالات متحده به آمریکای لاتین و حوزه دریای کارائیب مطرح می کند:
۱) گروه بندی نکردن پیوسته آمریکای لاتین به زیر مناطق مشخص یک مساله مهم است بلکه آن باید به صورت متمایز و مشخصی گروه بندی بشود چون آمریکای لاتین و حوزه دریای کارائیب با هم فرق می کند و نباید برای کل منطقه یک نسخه واحد پیچید و آن را تعمیم داد.
۲) تغییر ذهنیت گذشته دوران جنگ سرد نسبت به کشورهای آمریکای لاتین.
۳) فهم و شناخت آمریکای لاتین امروز که بین اقتصاد سوسیالیستی و بازار و بین حکومت خودکامه و دموکراتیک نمی باشند.
۴) لحن شان را در مورد منطقه تجارت آزاد قاره آمریکا تغییر داده و بجای آن بر چشم اندازهای همکاری زیر منطقه ای بزرگتر در زمینه زیر ساختار و سرمایه گذاری متمرکز کنند.
۵) چشم انداز های همکاری دوجانبه و زیر منطقه ای را در زمینه انرژی، محیط زیست، بهداشت عمومی، مواد مخدر، بلایای طبیعی بررسی کنند.
۶) بر روی اینکه کشورهای آمریکای لاتین و حوزه دریای کارائیب چه کاری می توانند برای اجتناب از به دام افتادن در یک جهانی که نه فناوری شان و نه هزینه نیروی کارشان رقابتی می باشد، تمرکز کنند.
فهم موضع و لحن احترام به تنوع و منافع آمریکای لاتین در مشار کت در همکاری از سطح منطقه که منافع و علائق آمریکا را برای بهتر کردن شیوه تصور و تبلیغ تشدیدکند. داخلی کردن این سه پیشنهاد بدون شک و قطعا باعث بهبودی بیشتر روابط ایالات متحده با آمریکای لاتین خواهد شد.
با توجه به روند استمرار جریان چپگرایی در آمریکای لاتین و حضور و نفوذ فزاینده روسیه، چین، اتحادیه اروپایی و حتی ترکیه و جمهوری اسلامی ایران در این منطقه، آمریکای لاتین دیگر حیاط خلوت آمریکا نبوده و دوره ای جدید و متفاوت را در زندگی سیاسی خود تجربه می کند و بالطبع چالش هایی را برای منافع ایالات متحده در این منطقه رقم خواهد زد.

نویسنده : نادعلی بای
منابع در روزنامه موجود است

منبع : روزنامه مردم سالاری