از چای گلاسه تا شربت های سحرآمیز و نوشیدنی شب بخیر!

از دیرباز تاكنون توجه به خواص سحرآمیز گیاهان از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده و به همین خاطر استفاده از نوشیدنی های آرامبخش با رویكرد به طبیعت به عنوان بخشی از طب گیاه درمانی مدنظر قرار داشته است. چای یكی از این نوشیدنی ها است اما شما تا چه حد با انواع چای و طرز تهیه آنها آشنایی دارید و از خواص آنها چه می دانید؟ در این شماره موارد استفاده از چند نوع چای را می خوانید كه امید است مورد توجه واقع شود.
● چای گلاسه
عده ای عادت دارند، چای را به صورت گلاسه میل كنند؛ بنابراین آن را سرد می كنند و یا فنجان خود را در كنار یخ قرار می دهند. اما صرف چای به این طریق خوب نیست و طعم و مزه خوبی هم ندارد. در مقابل با روش پیشنهادی زیر می توان چای گلاسه مطبوع تری تهیه كرد.
● طرز تهیه چای گلاسه
برای تهیه چای گلاسه بهتر است لیوان بزرگی را انتخاب كرده و چند تكه كوچك یخ در ته آن بیندازید و سپس چای را بر روی آن ریخته و چند قطره آب لیموی ترش تازه به آن اضافه كنید. چای گلاسه خوش طعم آماده است؛ می توانید آن را با قند میل كنید!
● چای سفید
این چای، نوع دیگری از خانواده چای و به رنگ سفید است كه به علت گران بودن قیمت و ناشناخته بودن، خواص درمانی آن برای عموم، چندان مورد استقبال قرار نگرفته است. برگ های این چای، سفیدرنگ و دارای مزه و طعم خاص است كه اگر به آن عادت پیدا كنید، چایی بسیار گوارا و خوشمزه است.
● خواص چای سفید
چای سفید، یك آرامبخش قوی و مؤثر برای اعصاب (به ویژه در موارد پرخاشگری) است. همچنین تا حدودی قابض بوده و به همین دلیل مصرف آن در هنگام اسهال كودكان، می تواند علاوه بر جبران كم آبی بدن نقش درمانی را نیز ایفا كند.
● طریقه مصرف چای سفید
چای سفید می تواند جانشین چای روزانه شود؛ از این رو می توان یك یا ۲ نوبت از مصرف چای روزانه را به آن اختصاص داد. طرز تهیه چای سفید همانند دیگر چای هاست و در هنگام شروع بیماری اسهال در كودكان، اگر همراه با استفراغ نباشد می توان از آن استفاده كرد.
● چای قرمز یا چای ترش
در میان گیاهانی كه نام چای را به خود گرفته اند، چای قرمز یا چای ترش كه به آن چای مكه هم می گویند، به علت رنگ، طعم و خاصیت ویژه ای كه دارد، جایگاه بس عظیم و مهمی را به خود اختصاص داده است.
گلبرگ های این گیاه، همان طور كه از نامش برمی آید، دارای رنگی قرمز و طعمی ترش مزه هستند.
● خواص چای قرمز
چای قرمز، خون را تصفیه و رقیق می كند و دارای خواص ویژه ای در كاهش قند، چربی و به ویژه فشار خون بالا است. از این رو در پیشگیری از سكته های قلبی و مغزی نقش مؤثری را ایفا می كند.
● طریقه مصرف چای قرمز
افرادی كه دارای قند، چربی و فشار خون بالا هستند، می توانند یك تا دو نوبت از چای روزانه خود را به چای قرمز اختصاص دهند و برای هر بار مصرف، ۵ گرم از گلبرگ های چای قرمز را در داخل یك فنجان ریخته و آب جوش بر روی آن بریزند. سپس سرپوشی بر روی آن گذاشته و ۱۰ دقیقه صبر كنند تا دم بكشد، سپس آن را صاف كرده و میل نمایند.
● چای فرانسه دارویی عالی برای آرامش
بادرنجبویه (MELISSE) در میان ادویه های معطر موقعیتی عالی دارد. در كتاب های داروشناسی قدیم یونانی از آن، این گونه یاد كرده اند:
«ملیس، مفرح قلب است؛ به هضم غذا كمك می كند، راه تغذیه مغز را می گشاید و قلب را تقویت می كند. در ناراحتی های شبانه و بی خوابی ها، افكار ناهنجار به خصوص غمزدگی ها را از مغز بیرون می راند».
«ابن سینا» نیز بر این موارد تأكید كرده و در موارد فوق از آن استفاده می كرده است. گیاه شناسان، ملیس را شفای اغلب دردها می دانند و معتقدند كه عصاره ملیس قوت و سلامتی را به بیماران و افراد خسته باز می گرداند.
«لمری»، گیاه شناس معروف گفته است: نام این گیاه از نام عسل گرفته شده است. یعنی گلی كه زنبور عسل به آن راغب است. ملیس یا بادرنجبویه طبی را فلفلِ زنبور عسل یا چای فرانسه نیز نامیده اند.
● اثرات درمانی بادرنجبویه
این گیاه بخصوص آرام كننده، ضدفشارهای عصبی، ضدخستگی و كمبودهای بدنی است، و به عنوان یك آرامبخش، در ناراحتی عصبی، سرگیجه، سنكوپ، برونشیت، تشنج و قولنج كاربرد دارد.
افرادی كه ناراحتی های گوارشی با منشأ عصبی دارند، می توانند از بادرنجبویه به عنوان یك تقویت كننده، به ویژه برای تقویت معده، استفراغ های عصبی و دلپیچه ها، استفاده نمایند. ملیس معرق (عرق آور) بوده و لذا سموم بدن را خارج كرده و خون را صاف می كند.
ملیس را داروی شفابخش هیستری (hysterian) نیز خوانده اند. اشخاص عصبی، زودرنج و حساس، در آب ملیس دارویی عالی برای آرامش خود خواهند یافت. همچنین، ملیس را داروی تقویت قلبی به ویژه در موارد (آریتمی، هیجان، تشنج و...) دانسته اند.
● طریقه مصرف بادرنجبویه
طریقه مصرف این گیاه، همانند چای است و می توان آن را مانند چای دم كرده استفاده و روزی ۳-۲ فنجان از آن را جایگزین چای نمود. مصرف طولانی مدت این گیاه، هیچ گونه سمیتی نداشته و می تواند تأثیر خوبی روی سلامتی و شادابی داشته باشد. برای این منظور، می توان هر بار ۵ گرم از سرشاخه های ملیس كه به آن بادرنجبویه هم می گویند، با برگ ملیس مخلوط نموده و با یك فنجان آب جوش آن را به مدت ۲۰ دقیقه دم كرده، سپس صاف نموده و استفاده كرد.
عرق بادرنجبویه (آب ملیس)
آب ملیس واقعی از تبخیر این گیاه (گیاه تازه) تهیه می شود و مقدار مصرف روزانه آن بدین قرار است:
یك فنجان از عرق گیاه را با یك لیوان آب سرد مخلوط كرده و دو قسمت می نماییم و روزی ۲ بار و هر بار نیمی از مخلوط فوق را مصرف می كنیم.
● شربت های سحرآمیز و شفابخش با ورون
این گیاه را به علت كمك به خروج سنگ از مثانه «ورون» نامیده اند. علاوه بر آن، ورون را علف مقدس یا علف جادوگر نیز نامگذاری كرده اند. زیرا كه جادوگران با آن، روغن ها و شربت های سحرآمیز و شفابخش می ساختند. اصل ورون متعلق به آمریكای جنوبی است و از آنجا به جنوب فرانسه و آفریقا آورده شده است.
«ورون» یا «شاسترن» ، انواع مختلفی دارد. اما نوع معطر آن كه عطر لیمویی دارد و به همین جهت نیز به آن «به لیمو» هم می گویند، موردنظر است. ورون معطر به چای عربی نیز معروف است. این گیاه در قدیم «ونوس» نامیده می شده است. زیرا معتقد بودند كه این گیاه دارای خاصیت تقویت كنندگی و محرك بوده و موجب توالد و تناسل است.
ورون نیروی جوانی را به انسان باز می گرداند
● خواص ورون:
ورون گیاهی است؛ آرام كننده دردهای عصبی از جمله سردردهای میگرنی، ضدتشنج و خستگی های روحی، تقویت كننده قلب و دستگاه گوارش، تب بر و قابض و دافع سنگ های مثانه. علاوه بر این ها ورون چایی است مفرح و نشاط انگیز كه شور و نشاط و انرژی های جوانی را به انسان باز می گرداند.
● طریقه مصرف چای ورون
این چای در آفریقای شمالی مصرفی بسیار معمولی دارد و برای تهیه آن، ۲۰-۱۵ گرم از برگ آن را در ۴ لیوان آب جوش ریخته و دم می كنند و مانند چای، بعد از غذا مصرف می نمایند. مصرف چای ورون بعد از غذا، برخلاف چای معمولی، اختلالی در جذب آهن به وجود نمی آورد.
برای مصرف فردی، می توان مقدار ۵ گرم از برگ ورون را در یك لیوان آب جوش ریخته و پس از دم كشیدن و صاف كردن با نبات میل نمایید. در سال های اخیر، برخی از شركت های سازنده داروهای گیاهی، اقدام به تهیه و بسته بندی چای ورون به صورت كیسه ای و در بسته های ۲۰تایی نموده اند كه این گونه مصرف چای ورون، هم از نظر بهداشتی و هم به جهت سهولت مصرف، مناسب تر است و همانند چای می توان یك كیسه از چای ورون را در یك لیوان آب جوش قرار داد و ۵ دقیقه بعد آن را شیرین كرده و مصرف نمود.
● طرز تهیه شربت ورون:
شربت ورون همانند چای گلاسه است. كافی است یك لیوان از چای آماده شده ورون را با كمی شكر و چند قطعه یخ مخلوط نموده و پس از سرد شدن نوش جان كنید.
● عطر كوهستان در یك نوشیدنی آرامبخش!!
امروزه هزاران نفر از كسانی كه چای و قهوه را به دلایلی ترك كرده اند، از جوشانده ها و دم كرده های گیاهی به عنوان چای روزانه و یا چای رژیمی استفاده می كنند. در هر حال طرز استفاده از گیاهان دارویی به عنوان چای چندان مشكل نیست و از نظر كاربرد و نیاز استفاده كنندگان، روش های تهیه و مصرف متفاوتی دارند. تنوع گیاهان دارویی و مشابهت كاربردی آنها همانند گوناگون سبزی ها و میوه ها با خواصی مشابه است. حال این خود ما هستیم كه می توانیم چای مورد علاقه و نیاز خود را از میان این همه، انتخاب كنیم. چه از گلدان خانه و چه از پهنه كوهستان.
چای كوهی كه به آن توكلیجه نیز می گویند، از تیره گیاهان معطر و آرامبخش اعصاب است. گل این گیاه كه به صورت سنبله ای از گل های ریز صورتی مایل به سرخ است، در میان كاسبرگ هایی با رنگ سبز روشن نقره ای و پشمالو قرار دارد. از این رو در زبان آذری به آن توكلیجه یا پشمالو گفته می شود.
● خواص و نوع مصرف چای كوهی:
چای كوهی یك تونیك (تقویت كننده) قوی برای اعصاب است. این گیاه مفرح، نشاط انگیز و شادی آور بوده و دارای خاصیت ضددرد به ویژه دردهای مفصلی، رماتیسمی، سردرد، سرگیجه و دردهای عصبی است. مصرف این گیاه خستگی ذهنی را برطرف می سازد و به علت انرژی زایی و نشاط انگیزی می تواند برای رفع خستگی و بی حوصلگی در افراد افسرده مورد استفاده قرار گیرد. علاوه بر این ها چای كوهی اشتهاآور و مدر ملایم است. همچنین در تنظیم اعمال گوارشی و تقویت كبد به ویژه كمك به هضم غذا كاربرد دارد. این گیاه در درمان بیماری های معده و روده با منشأ روانی و بیماری های اسهال توأم با تحریكات عصبی، نقش مؤثر و آرامبخشی دارد.● میزان مصرف و طرز تهیه چای كوهی
یك قاشق مرباخوری پر از چای كوهی را در یك لیوان آب جوش ریخته و با قاشق خوب به هم بزنید. آنگاه، روی آن را با یك نعلبكی بپوشانید و بگذارید مدت ۲۰ دقیقه بماند تا دم بكشد. سپس آن را صاف كرده و با شكر سرخ میل كنید. این چای، یك نوشیدنی خوش رنگ، خوش مزه و دلچسب است كه در شب های سرد پس از یك روز كار و تلاش، با ایجاد آرامش و رفع خستگی، انرژی از دست رفته را به شما بازمی گرداند.
● نعنا، آرام كننده سیستم عصبی
نعنا گیاهی است علفی با گل هایی به رنگ آبی كه انواع وحشی آن به فراوانی در طبیعت یافت می شوند. مصرف این گیاه قدمت چندین هزار ساله دارد و قدیمی ترین نسخه درمانی این گیاه در دیوار معبد ادفو است و درباره طرز تهیه بخورها و عطریات مختلفی، نگاشته شده كه در مراسم مذهبی از آنها استفاده می شده است.
● خواص نعنا
پیشینیان بالاترین خاصیت را در گروه داروهای گیاهی به عنوان ضدتشنجات عصبی و محرك برای نعنا قائل شده اند. طب گیاهی امروزی نیز خواصی را كه در گذشته به نعنا نسبت داده اند تأكید كرده و نیز تأكید می كند كه آن را به صورت تونیك و مقوی معده، ضدتشنج، بادشكن، و ضداسهال به كار برند. نعنا، سموم را از بدن می راند، صافی را به خون بازمی گرداند و این ها، همه از خواص ضدمیكروبی و ضدعفونی این گیاه است. نعنا، محركی است قوی كه اثر آرام كننده ای بر سیستم عصبی دارد. علاوه بر اینها دم كرده نعنا برای كسانی كه از عصبانیت، به هم خوردگی سیستم سمپاتیك، صرع، سكسكه، استفراغ های عصبی، خستگی و به هم ریختگی عمومی رنج می برند، توصیه می شود.
● میزان مصرف: چای نعنا را می توان روزی ۲ الی ۳ بار مصرف كرد. برای تهیه این چای می توان در هر بار، یك مشت نعنا تازه و یا یك قاشق مرباخوری پر از پودر برگ های خشك شده نعنا را در یك لیوان آب جوش ریخته و مانند چای به مدت ۱۰ دقیقه دم كرده، صاف نموده و میل كرد. همچنین برای تعدیل طعم تلخ آن می توان چند قطره آبلیموی تازه در آن چكانده و با كمی عسل مخلوط كرده، نوش جان كرد!
● چای پونه كوهی، آرامبخش سردردهای سینوزیتی
پونه یكی از گیاهان معطر خانواده «مانت» است كه همانند نعنا، علاوه بر مصرف خوراكی، كاربرد دارویی نیز دارد. این گیاه، یك آنتی بیوتیك قوی است و در درمان ناراحتی های دستگاه تنفسی نقش مؤثری دارد.
پونه، خاصیت ضد سم، ضد درد، ضد تهوع و ضد اسهال دارد و در آرام ساختن دردهای معده و روده ناشی از مسمومیت، مورد استفاده قرار می گیرد. مصرف چای پونه كوهی در سردردهای ناشی از سرماخوردگی به ویژه سینوزیت اثر آرام كننده دارد.
● طریقه مصرف و طرز تهیه چای پونه:
برای رفع سردرد و دیگر ناراحتی ها، می توان روزانه ۴-۳ فنجان از چای پونه را مصرف كرد. برای هر فنجان، مقدار یك قاشق مرباخوری از پودر برگ های این گیاه را در آب جوش ریخته، به مدت ۱۵ دقیقه، سپس با كمی نبات یا شكر قرمز میل كنید.
●● آرامبخش های گیاهی برای سردردهای عصبی و میگرنی
● چای برگ بو:
برگ بو، درختی است به ارتفاع ۶-۲ متر كه گاهی ارتفاع آن تا ۱۰ متر هم می رسد. گل های آن به صورت خوشه ای و به رنگ زرد مایل به سبز است. این گیاه دارای برگ های سبز تیره رنگ و بسیار معطر است كه علاوه بر مصرف غذایی، دارای كاربرد دارویی در درمان بی اشتهایی، آنژین، برونشیت، دردهای روماتیسمی، درد معده، تنظیم عادت ماهیانه خانم ها و زایمان بی درد، است.
همچنین این گیاه داروی مؤثری در درمان دردها و ناراحتی های عصبی و تسكین سردردها به ویژه سردردهای میگرنی است.
● میزان مصرف و طریقه استفاده چای برگ بو:
برای تهیه چای برگ بو، می توان برای هر فنجان آن، ۵ گرم برگ بو را به مدت ۱۵ دقیقه در آب جوش دم كرده و روزانه بعد از هر غذا با عسل آمیخته و نوشید.
● چای بابونه، بهترین آرامبخش دستگاه گوارش
بابونه، گیاهی است با گل های سفید، زرد و ارغوانی كه در روزگاران قدیم به عنوان بهترین آرامبخش تشنجات معده و ناراحتی های هضمی به كار می رفته است. این گیاه، علاوه بر جنبه دارویی، كاربرد غذایی نیز داشته و همراه با سبزیجات دیگر مورد استفاده قرار گرفته است.
● موارد مصرف:
این گیاه داروی خوبی برای مصارف متعدد است. از این گیاه در درمان انواع ناراحتی های دستگاه گوارش، اعم از معده و روده مانند اسهال، استفراغ و دل دردها می توان استفاده كرد. بابونه، اشتهاآور و تصفیه كننده است، به علاوه خاصیت ضدانگلی دارد. همچنین در درمان ضعف ها و خستگی های عمومی، آسم، تب های متناوب، كولیت و سنگ های مجاری ادراری كاربرد دارد.
این گیاه دارای خاصیت ضدفشردگی عصبی است و به عنوان آرامبخش در سردردهای عصبی و میگرنی شناخته شده است. حمام بابونه شهرت دارد كه موها را زیبا كرده و از سیاه شدن موهای بور جلوگیری می كند.
● طریقه مصرف چای بابونه
همانند دیگر آرامبخش ها، همچون تهیه چای است و می توان روزانه تا ۳ فنجان از آن را در موارد لزوم تهیه و استفاده كرد. مقدار آن برای هر فنجان یك قاشق غذاخوری از گل بابونه است كه باید در آب جوش ریخته و مدت ۱۵ دقیقه صبر كرد تا دم بكشد و بعد از هر غذا و یا قبل از خواب با كمی عسل آمیخته و مصرف كرد.
قابل ذكر است كه در سال اخیر، بسیاری از چای های گیاهی را، برخی از شركت های سازنده داروهای گیاهی در بسته بندی های بهداشتی و كیسه ای تهیه كرده اند كه در صورت لزوم می توان برای هر بار مصرف، یك كیسه كوچك از چای گیاهی موردنظر را در یك لیوان آب جوش انداخته و مانند چای های كیسه ای مورد استفاده، قرار داد.
● چای تیول، آرامبخش قلب و سردردهای میگرنی و عصبی:
تیول درخت زیبایی است با سایه ای بس فرحبخش و لطیف كه در باغ ها، پارك ها و جنگل ها وجود دارد و برای این مكان ها نوعی تزئین محسوب می شود. دم كرده گل، برگ و دانه این گیاه، یكی از رایج ترین دم كرده ها در طب گیاهی قدیم و جدید است.
● خواص و موارد مصرف تیول
در مكتب گیاه درمانی قدیم برای تیول، خاصیت آرام كننده اعصاب و قلب و برطرف كننده تشنج قائل بودند و آن را، آرام كننده سردرد، سرگیجه و به ویژه سردردهای میگرنی و فلج می دانسته اند.
تحقیقات اخیر نیز اثر پایین آورندگی فشار خون و ضدفشار خون بودن آن، همچنین آرامبخش اعصاب، تقویت قلب و نیز قدرت صفراآوری و تصفیه كنندگی آن را مورد تأیید و تأكید قرار داده است. در درمان های مختلف گیاهی از قسمت های این گیاه اعم از چوب، تنه، ساقه، برگ و گل آن استفاده می كنند.
اما، دم كرده تیول (گل و برگ آن) بیشتر در مواردی كه به آرامش اعصاب و حتی خوابی ملایم احتیاج است، مانند سردردهای عصبی و میگرنی و ناراحتی های عصبی مختلف، حالات تهوع عصبی، بی خوابی ها و به هم خوردگی نظم خواب، درد قلب، خستگی های عضوی و دردهای سیاتیكی كاربرد دارد.
● طرز تهیه چای تیول:
در موارد سردردهای عصبی و میگرنی باید به دفعاتی حتی روزانه ۵-۴ مرتبه از این گیاه را دم كرده و نوشید. اما برای رفع خستگی، روزی ۲-۱ بار می توان آن را مصرف كرد. برای تهیه یك فنجان چای تیول، بسته به شدت ناراحتی، می توان یك قاشق چایخوری و یا یك قاشق مرباخوری از پودر برگ، گل و دانه این گیاه را در یك فنجان آب جوش ریخته و به مدت ۱۵ دقیقه دم كرد، سپس صاف نموده و با كمی عسل و یا شكر سرخ، نوشید. این نوشیدنی با ایجاد آرامش و رفع درد و خستگی، خواب خوش را به همراه خود می آورد.
شیر داغ پاستوریزه و ملاس سیاه
برای احساس آرامش، خوابی خوش و عمیق و رفع خستگی، نوشیدن یك فنجان شیر داغ (خیلی داغ) قبل از خواب توصیه می شود.
● طرز تهیه نوشیدنی شب به خیر:
در یك فنجان، محتوی شیر خیلی داغ، دو قاشق قهوه خوری ملاس بریزید و به هم بزنید و آهسته آهسته آن را بخورید و بخوابید. (شستن دندان ها را فراموش نكنید!) با نوشیدن این آشامیدنی گرم، احساس آرامش كرده و خیلی زود به خواب عمیقی فرورفته و خواب های خوشی خواهید دید. شب به خیر!

دكتر معصومه رفیقی مرند ـ پژوهشگر

منبع : روزنامه ایران