توسعه و تنوع بخشی سامانه های انرژی

سال های آینده دورانی مهم برای سیاست انرژی هم درسطح جهان و هم درسطح اروپا خواهد بود كه از تغییر بازارها ناشی خواهد شد؛ بنابراین برما لازم است كه چند تصمیم مهم درباره سامانه های انرژی خود بگیریم. ما خواستار آن هستیم كه عرضه انرژی خود را توسعه و تنوع ببخشیم و برای این منظور ضروری است كه كارآیی سامانه های انرژی، كارآیی عرضه و توزیع انرژی وكارآیی مصرف نهایی انرژی را افزایش دهیم.برای آن كه بتوانیم با چالش های موجود روبه رو شویم، باید هدف ها و ابزارسیاست های انرژی خود را به گونه ای نظام مند دوباره ارزیابی كنیم. پس از آن باید اطمینان یابیم كه تمام ابزارهای موجود، بیشترین كمك را به راهبردكلی انرژی ما ارائه خواهند داد. توسعه پایدار، امنیت عرضه انرژی و رقابت پذیری هدف های اتحادیه اروپا را در زمینه انرژی تشكیل می دهند. مسائلی كه در این مجمع بررسی شد(انرژی های تجدیدپذیر وكارآیی انرژی) با این هدف ها ارتباط تنگاتنگ دارند. آنچه دردو روز گذشته در این مجمع بررسی شده است، از چارچوب جهانی كه در بالا ترسیم شده است، پیروی می كند.نخستین نشست «مجمع آستردام» بسیارمهم تلقی می شود، زیرا اولین نشست مشورتی درنوع خود محسوب می شودكه درآن كشورهای عضو، پارلمان اروپا وسهامداران نفتی گردیكدیگرجمع شده اند.كمیسیون اروپا از نتایج این نشست و سایر مشاوره هایی كه درچارچوب «سند سبز كارآیی انرژی» صورت می گیرد، استفاده خواهد كرد. این سند در ژوئن ۲۰۰۵ به تصویب رسیده است. مشاوره های عمومی در این زمینه تا پایان ماه مارس ادامه خواهدیافت، اما امروز نقطه عطفی در این فرآیند مشاوره است. به موازات این فرآیند و با درنظر داشتن پیشنهادهای ارائه شده، كمیسیون اروپا یك طرح كاری به همراه تدابیر ملموس به كارخواهد بست تا برنامه صرفه جویی درمصرف انرژی در اروپا را تقویت كند.
برنامه كاری اروپا
بالا بودن بهای نفت در بازارهای جهانی كه در روزهای اخیر شاهد آن هستیم،كمیسیون اروپا را به كار بست یك طرح كاری پنج مرحله ای سوق داده است. هدف از به كارگیری این طرح كاری پنج مرحله ای، پرداختن به مشكلاتی است كه درنتیجه وضعیت كنونی بازار نفت به وجودآمده است. انرژی های تجدیدپذیر، افزایش كارآیی مصرف انرژی و مدیریت تقاضا برای انرژی عناصر مهم این طرح كاری پنج مرحله ای هستند. این عناصر سه مزیت مشترك دارند:
- این عناصر به اروپا كمك می كنند در بخش هایی كه برتری دارند یا می تواند برتری داشته باشند، اشتغال آفرینی كند؛
- این عناصر كمك شایان توجهی به مقابله با تغییرات آب و هوا و كاهش انتشار گازهای گلخانه ای می كنند؛
- این عناصر وابستگی ما را به انرژی وارداتی كاهش می دهند.
اولین اقدامی كه باید انجام دهیم، صرفه جویی درمصرف انرژی به منظور كاستن از تقاضا برای انرژی است. من از هنگامی كه درسمت كمیسر انرژی اتحادیه اروپا انجام وظیفه می كنم، تلاش كرده ام صرفه جویی درمصرف انرژی را اولویت كاری اول خود قراردهم. همان طور كه پیش تر اشاره شد، كمیسیون اروپا در ژوئن ۲۰۰۵ «سند سبزكارآیی انرژی» را به تصویب رساند.براساس این سند اروپا می تواند با به كارگیری شیوه های مناسب درجهت افزایش كارآیی انرژی و صرفه جویی درمصرف، تاحدود۲۰ درصد هزینه های خود در زمینه انرژی را كاهش دهد. اگر قوانین موجود در زمینه صرفه جویی در مصرف انرژی به شكل كامل اجرا شوند، امكان كاهش۱۰ درصدی مصرف انرژی در اتحادیه اروپا وجود دارد.
منابع انرژی تجدیدپذیر
اروپا باید منابع انرژی جانشین خود را متنوع تر سازد. دربحث های دیروز به این مسئله توجه شد. منطقی ترین واكنش در برابر افزایش بهای نفت دربازارهای جهانی این است كه به منابع انرژی جانشین، بهتر و سازگارتر با محیط زیست روی آوریم. برای مثال، كشورهای عضو اتحادیه اروپا ظرفیت و توانمندی بالایی در استفاده از انرژی بیوماس دارند و ضروری است در زمینه استفاده از این منبع انرژی سرمایه گذاری كنند.كمیسیون اروپا به زودی «طرح كاری بیوماس» را تصویب خواهد كرد. در این طرح كاری، هم سوخت های زیستی كه در حمل ونقل ازآنها استفاده می شود و هم بیوماسی كه در تولید برق كاربرد دارد، لحاظ می شوند. اتحادیه اروپا درنظر دارد تا سال۲۰۱۰ سهم سوخت های زیستی از كل مصرف انرژی خود را به ۷۵/۵ درصد برساند. با توجه به بالا بودن بهای نفت دربازارهای جهانی،كمیسیون اروپا درسال۲۰۰۶ سیاست های جدیدی درباره استفاده از سوخت های زیستی دركشورهای اتحادیه اروپا به كارخواهد بست.همچنین ضروری است، به تحقیقات و پژوهش در زمینه انرژی باد، انرژی امواج دریا، انرژی خورشیدی، انرژی هیدروژن(به ویژه در بخش حمل ونقل)، انرژی آب های روان و... توجه داشته باشیم. در این نشست برضرورت حمایت از انرژی های تجدیدپذیر تأكید شد كه جای قدردانی دارد.من نیز به عنوان كمیسر انرژی اتحادیه اروپا به این مسئله اهمیت می دهم و آن را یكی از اولویت های مهم خود می دانم. كمیسیون اروپا خواستار آن است كه از دیدگاه های شما درباره تأمین بودجه لازم برای استفاده از انرژی تجدیدپذیرآگاه شود، زیرا قرار است این كمیسیون درهفته های آینده بیانیه ای در این باره منتشر كند. همان گونه كه دربحث های مطرح شده در این مجمع تصریح شده است، نحوه اجرای برنامه های حمایتی را باید از ابعاد مختلف تحلیل كرد. در این باره باید به كارآیی عرضه انرژی، قیمت انرژی تجدیدپذیر، توسعه فناوری، ابعاد مختلف بازارداخلی و... توجه شود. قطعنامه اخیر پارلمان اروپا بر این تنوع تأكید دارد و نشان می دهد تحلیل مناسب شرایط كنونی اروپا ضروری است.
پیروزی برموانع
روشن است كه به كارگیری تدابیر حمایتی مستقیم درآینده برای اطمینان یافتن از عرضه كافی انرژی برق(كه با سوخت های پاك تهیه شده باشد) در بازار و دست یابی به هدف ها تعیین شده، ضرورت دارد. همچنین كشورهای عضو اتحادیه اروپا باید به موانع موجود توجه كنند، زیرا برخی موانع اجرایی و شبكه ای وجود دارند كه مانع از توسعه و گسترش استفاده از انرژی های تجدیدپذیر می شوند. فرآیند پیچیده صدور مجوز و لحاظ نشدن انرژی های تجدیدپذیر در برنامه های محلی در اروپا همچنان مشكل آفرین است. به گمان من ارائه یك طرح حمایتی هماهنگ اروپایی در این مقطع زود است. برنامه های ملی رقیب می توانند تجربیات مهم اتحادیه اروپا درباره انرژی های تجدیدپذیر را به كار برند. این برنامه های ملی برای دوره انتقال سودمند هستند، اما دركوتاه مدت و میان مدت ما باید سامانه های موجود را درسطح اروپا هماهنگ كنیم.
دربحث هایی كه درسخنرانی دیروز این مجمع مطرح شد، به نظر می رسید كه درحال حاضر اكثر آنها از حفظ برنامه های حمایتی مختلف استقبال می كنند. حركت كردن به سوی یك سامانه حمایتی هماهنگ دراین مقطع بسیار زود است. ما باید از تجربیاتی كه كسب كرده ایم، بیشترین استفاده را ببریم و درهمین حال به موضوع ها و مسائلی بیندیشیم كه باید به آنها توجه كرد. این مسئله درباره انرژی های تجدیدپذیر مصداق دارد، زیرا سهم این انرژی ها و در تولید برق روبه فزونی است.كارآیی انرژی
همان گونه كه از عنوان این بحث مشخص است، افزایش كارآیی درمصرف انرژی، یكی از اولویت های مهم كمیسیون اروپا درسال۲۰۰۵ است. سندی كه در این باره تهیه شده است، هدف های بلند ما را نشان می دهد. در این سند پیش بینی شده است كه كشورهای عضو اتحادیه اروپا می توانند تا سال۲۰۲۰ حدود۲۰ درصد مصرف انرژی خود را كاهش دهند.از دهه۱۹۷۰ تاكنون، افزایش كارآیی مصرف انرژی، بیش از هرعامل دیگری توانسته است به توازن مصرف انرژی كمك كند؛ بنابراین ارزان ترین، مؤثرترین و ایمن ترین منبع انرژی برای اتحادیه اروپا همان انرژی های تجدیدپذیر است.ارتقای كارآیی انرژی به ماكمك خواهد كرد درآینده نگرانی زیادی درباره مشكلات موجود در عرضه انرژی نداشته باشیم و رقابت پذیری در این حوزه افزایش یابد. همچنین افزایش كارآیی مصرف انرژی به اتحادیه اروپا كمك خواهد كرد تولید گازكربنیك خود را براساس تعهدی كه درچارچوب پروتكل كیوتو پذیرفته است، به نصف كاهش دهد.درواقع، اگر كشورهای عضو اتحادیه اروپا به قوانین و مقرراتی كه درحال حاضر در زمینه صرفه جویی در مصرف انرژی وجود دارد به شكل كامل عمل كنند، خواهند توانست حدود۱۰ درصد از مصرف انرژی خود راكاهش دهند.این رقم معادل نیمی از۲۰ درصد صرفه جویی پیش بینی شده درمصرف سوخت در اروپاست، ۱۰ درصد بقیه نیز از طریق ارائه ابتكارهای جدیدی كه درسند سبز به برخی از آنها اشاره شده است، تحقق خواهدیافت.براساس سند یادشده، اروپا می تواند ازمحل صرفه جویی درمصرف انرژی سالانه۶۰ میلیارد یورو از هزینه های خود راكاهش دهد. البته این رقم با توجه به قیمت هربشكه نفت۳۰ دلار تعیین شده است و با توجه به بهای نفت دربازارهای جهانی، رقم یادشده تغییر می كند. به نظر می رسد دركوتاه مدت امكان رسیدن قیمت نفت به شبكه های۳۰ دلار وجود نداشته باشد و بنابراین میزان كاهش هزینه های مصرفی اروپا از طریق صرفه جویی درمصرف انرژی از رقم۶۰ میلیارد یورو درسال نیز فراتر خواهد رفت. صرفه جویی در مصرف انرژی براقتصاد اتحادیه اروپا تأثیر می گذارد، زیرا از محل این صرفه جویی می توان بودجه لازم را برای سرمایه گذاری و اشتغال زایی تأمین كرد. همان گونه كه می دانیم، سرمایه گذاری واشتغال آفرینی از هدف های مهم و اساسی راهبرد موسوم به «راهبرد لیسبون» هستند.انجام اقدام های مؤثر در زمینه كارآیی انرژی و صرفه جویی در این زمینه، سبب جلوگیری از هدررفت منابع انرژی ما خواهد شد و امنیت عرضه انرژی را برای ما تأمین می كند. صرفه جویی درمصرف انرژی توان رقابت اروپا را افزایش خواهد داد و تلاش در زمینه نوآوری و پژوهش در اتحادیه اروپا را تقویت خواهد كرد.
ایجاد شغل
همان گونه كه اشاره شد، صرفه جویی در مصرف انرژی در اتحادیه اروپا ایجاد فرصت های شغلی را به دنبال خواهد داشت. برآوردها و مطالعات مختلف نشان می دهند كه اگر اتحادیه اروپا مبنی بر كاهش۲۰ درصدی نیاز به انرژی از طریق صرفه جویی در این زمینه جدی باشد، می تواند حدود یك میلیون فرصت شغلی جدید ایجاد كند. این مشاغل بیشتر مشاغل حرفه ای است و با فناوری های نوین سروكار دارند. نكته مهم این است كه بسیاری از این فرصت های شغلی كه مثلاً دربخش انرژی یا دربخش ساختمان ایجاد می شوند، ابعادی منطقه ای و محلی پیدا می كنند و از این رهگذر به یكپارچگی اجتماعی و اقتصادی اتحادیه اروپا كمك می كنند. من از آنچه دربحث های امروز این مجمع مطرح شد، می توانم به این نتیجه برسم: تمام شركت كنندگان در این نشست دراین زمینه نظر یكسانی دارند. آنها معتقدند كه باید بحث كارآیی استفاده از انرژی و صرفه جویی در این باره را جدی گرفت و به آن اولویت داد. شركت كنندگان در این نشست همچنین براین باور هستند كه صرفه جویی درمصرف انرژی از طریق استفاده بهینه از منابع موجود می تواند سریع ترین، مؤثرترین و اقتصادی ترین شیوه برای كاهش انتشار گازهای گلخانه ای باشد و به اتحادیه اروپا در عمل به تعهدهای بین المللی مبنی بركاهش انتشار گازهای گلخانه ای كمك كند.اگر به نتایج اولین نشست مشورتی رسمی كشورهای عضو اتحادیه اروپا درباره «سند سبز» كه در۲۹ سپتامبر برگزار شد، توجه كنیم، تصویری در ذهن ما نقش می بندد كه براساس آن كشورهای عضو این اتحادیه به ابتكارهای جدیدكمیسیون علاقه ای ندارند. این كشورها به طورعمده رویكردی را ترجیح می دهند كه درآن اجرای سیاست های توافق شده در كانون توجه قرار دارد.به نظر من بسیاری از دیگر شركت كنندگان در این نشست، خواه از اعضای پارلمان اروپا و خواه از سازمان های غیردولتی، از كمیسیون اروپا می خواهندكه ابتكارهای جدیدی ارائه دهد. برای مثال، آنها به این نكته اشاره می كنند كه بدون ارائه دستورهای لازم الاجرا درسراسراروپا نمی توان شاهد گسترش استفاده ازمنابع تجدیدپذیر انرژی و یا كار بست یك رویكرد هماهنگ در استفاده از انرژی درساختمان ها بود. همچنین بدون به كارگیری یك رویكرد اروپایی كاملاً هماهنگ امكان استفاده از سوخت های زیستی نیز فراهم نخواهد شد.دراین جا نوعی تناقض به چشم می خورد. ازیك سو همگان توافق دارند كه افزایش كارآیی استفاده از انرژی ضروری است و ازسوی دیگر، هنگامی كه بحث درباره نحوه دست یابی به هدف یادشده، مطرح می شود، هیچ گونه اجماع نظری وجود ندارد.از بحث های امروز درباره صرفه جویی درمصرف انرژی و استفاده بهینه از منابع انرژی به دست می آید می توان به نتایج زیر دست یافت:
- تمام شركت كنندگان در «مجمع انرژی پایدار آمستردام» برضرورت انجام اقدام های لازم دربخش حمل ونقل تأكید دارند. كمترین دستاوردهای كه از این لحاظ حاصل می شود این است كه حركتی تدریجی به سوی رویكردهای محدود كننده تر در زمینه انتشار گازهای گلخانه ای و ارتقای استانداردهای كارآیی مصرف سوخت مصرف خواهد گرفت. وضع مالیات دراین باره اهمیت فراوانی دارد.
- برای تبادل تجربیات وگسترش مشاركت همه جانبه باید تلاش بیشتری صورت گیرد.كشورهای عضو اتحادیه اروپا از طرح های ملی در زمینه كارآیی استفاده از انرژی استقبال می كنند، ولی گزارش سه ساله تا پنج ساله را بر گزارش های سالیانه ترجیح می دهند.
- انجام تلاش های بیشتر درحوزه روابط بین الملل ضرورت دارد. در این باره باید به تمام كشورها، از آمریكا، چین و هند گرفته تا دیگر كشورهای درحال توسعه، توجه شود.
- تا هنگامی كه ابتكارها و تدابیر جدید به مورد اجرا گذاشته نشوند، تقویت اجرای قوانین و مقررات موجود ضروری است.
درنخستین نشست این مجمع، بحث های سودمندی مطرح شد. من واقعاً امیدوارهستم این مجموعه نشست ها ادامه یابد و كشورهای عضو اتحادیه اروپا، پارلمان اروپا وطرف های مربوط در این نشست ها حضور فعال و مستمر داشته باشند تا سیاست جامع انرژی پایدار اروپا تدوین شود.
منبع: نشریه بررسی های اقتصادی خاورمیانه (میس)، نویسنده: آندریس پیبالگز

منبع : شبکه اطلاع رسانی شانا