نگاهی به آینده گردشگری فضایی

خرید بلیت
امروزه سرمایه گذاری طرح های این گردشگری های فضایی تماماً خصوصی است، هر شركت بهای بلیت خود را تعیین می كند ولی در آغاز همه آنها گران هستند. با كاهش هزینه عملیات امكان دارد بهای بلیت پائین آید، چنان كه بهای بلیت هواپیما نیز سرانجام چنین شد. با وجود این كسانی كه شور سفر زودتر به فضا را دارند باید پس انداز كنند، هم اكنون نیز بعضی سپرده گذاری می كنند. در زیربهای كنونی بلیت ها و تاریخ پیش بینی شده شروع پرواز ذكر می شود:
• پروازهای زیرمداری
*وی اس اس انترپرایز: ۲۰۰ هزار دلار كه ممكن است سرانجام به ۳۰ هزار دلار كاهش یابد. تاریخ پیش بینی شده شروع: ۱۳۸۷.
*پیكان كانادا: ۲۵۰ هزار دلار. تاریخ پیش بینی شده شروع: ۱۳۸۶.
*بالارو: صدهزار دلار كه امكان دارد در ۱۰ سال به ده هزار دلار كاهش یابد. تاریخ پیش بینی شده شروع: ۱۳۹۰.
• یك هفته در مدار
*نپتون: مدیرعامل شركت سازنده برای هفت روز سفر مداری بهای «با تخفیف» ۲۵۰ هزار دلار برای هر یك از ۱۰ بلیت اول عرضه می كند، با بازپرداخت كامل، دو سال پس از پرواز. پس از فروش این بلیت ها، قیمت دو میلیون دلار خواهد بود. تاریخ پیش بینی شده شروع: ۱۳۸۷. در سال ۱۳۸۰ دنیس تیتو سرمایه گذار آمریكایی با پرداخت ۲۰ میلیون دلار نخستین فضانورد غیرحرفه ای بود كه همراه فضانوردان روسی سفر كرد و مزه بی وزنی را چشید. سال پیش هواپیمایی ساخته شد كه زیر بدنه اش سفینه ای نصب شده است كه هواپیما آن را بالا می برد و به فضا پرتاب می كند. پرواز آزمایشی این «جفت» با موفقیت انجام گرفته است. نویسنده مقاله حاضر ۲۱ ستاره دنباله دار كشف كرده و ۳۳ كتاب درباره نجوم و فضا نوشته است. وی در این مقاله علاوه بر جنبه های علمی سفر به فضا به جنبه های اجتماعی آن نیز می پردازد كه تفكربرانگیز است. توجه شما را به این مقاله جلب می كنیم.تصور كنید به یك سفینه فضایی سوار شده اید كه گنجایش ۱۰ مسافر دارد. شمارش معكوس را می شنوید و سپس برای یك دقیقه و نیم مانند سریع ترین خودروی مسابقه كه بتوان تصور كرد رو به بالا «گاز» می دهید. می بینید آسمان از آبی به ارغوانی و نیلی می گراید و ناگهان سیاه می شود. وقتی سرعت به چهار هزار كیلومتر در ساعت رسید، (كه نزدیك چهار برابر سرعت صوت است) موتور خاموش می شود و در چند ثانیه همه چیز آرام است و شما بی وزن و شناورید.دستگیره هایی وجود دارد كه با گرفتن آنها می توانید از پنجره های دورنما از منظره تماشایی زمین لذت ببرید و به وضوح منظومه شمسی را ببینید و خشونت خورشید را احساس كنید.پس از گذشت پنج دقیقه آهسته به جای خود برگردید. در كمتر از نیم دقیقه به وزن عادی خود برمی گردیم. دقیقه بعد با وارد شدن سفینه فضایی به جو در جای خود قرار می گیرید. آنگاه می توانید پشتی صندلی خود را بالا آورید و از نیم ساعت دیگر پرواز، با رو آوردن سفینه به فرودگاه و زمین نشستن، لذت ببرید. همه مدت پرواز دو ساعت است.اگر چند پیشگام بی باك موفق شوند احتمال دارد من و شما (به ویژه فرزندان و نوه هامان) در كمتر از ده سال دیگر از این تجربه لذت ببریم و گردشگران حتی بتوانند یك هفته در مداری دور زمین بگردند.تجربه، اثرات عمیقی خواهد داشت. سال ها چند فضانورد كه برای مدتی در فضا بوده اند احساسات فوق العاده روحی یا دینی خود را شرح داده اند. من با بعضی از آنان گفت وگو كرده و كتاب هاشان را خوانده ام، هیچ یك از دیدن دنیایی كه در آن زندگی می كنیم به صورت گوی كوچك آرامی در عظمت اطراف خود، بی تاثیر نمانده اند. گردشگران آینده فضا چه چیزهایی باید بدانند؟در آغاز هزینه سفر بسیار گران (به مطلب «خرید بلیت» مراجعه كنید) و تنها در دسترس ثروتمندان است ولی بیشتر سازندگان سفینه های فضایی جدید پیش بینی می كنند با پیشرفت فناوری و طراحی، هزینه ها كاهش می یابد. مهندس فضایی آمریكایی طراح كشتی فضایی یك كه سال پیش به عنوان نخستین سفینه فضایی تولید بخش خصوصی به فضا پرواز كرد و با موفقیت بازگشت (همچنین نخستین وسیله هوایی بخش خصوصی بود كه به ۱۰۰ كیلومتری بالای زمین رسید) می گوید: «می خواهیم شاهد آن باشیم كه ده ها هزار نفر بتوانند در ۱۵ سال آینده با اطمینان به فضا پرواز كنند.»
• اصول ایمنی
از نخستین پرواز فضایی سرنشین دار ناسا (آلان شپارد در ۱۳۴۰) حدود ۳۲۰ مرد و زن با برنامه های این سازمان به فضا و ماه سفر كرده اند و با تاسف ۱۷ نفرشان در جریان این برنامه ها درگذشته اند كه از این میان پنج غیرنظامی از جمله یك معلم در فاجعه سال ۱۳۴۵ چلنجر جان خود را از دست دادند. برنامه امسال، نخستین پرتاب سرنشین دار آمریكا پس از حدود دو سال است.مهندس طراح مزبور كه سفینه جدیدش وی اس اس انترپرایز نام دارد می گوید ایمنی مسافر، هدف اصلی است. خطرناك ترین بخش های پرواز فضایی، پرتاب به بیرون جو، بازگشت به جو و به زمین نشستن است. او می گوید: «در بلند شدن موشك از زمین امكان دارد خیلی چیزها نادرست درآید.» از این رو كشتی فضایی یك از هواپیمای در حال پرواز پرتاب می شود كه چندین كیلومتر بالای زمین است. بازگشت، به صورتی كه او «ورود بی دغدغه» می خواند ایمنی بیشتر دارد زیرا هواپیما برای فرود به شكل وسیله شبیه V تا شده سپس برای نشستن باز می شود. طراحان دیگر، رویكردهای مختلف دارند. نپتون (Neptune) یكی از آنها است كه از اقیانوس پرتاب خواهد شد، در حالی كه وضع عمودی دارد و سه چهارمش زیر آب است. موتورها زیر آب روشن می شوند و موشك با ستونی از آتش از دریا بالا خواهد رفت. مسافران در محفظه چتردار بازمی گردند، روی آب فرود می آیند و سوار كشتی می شوند. طرح دیگر «پیكان كانادا» (Canadian Arrow) نام دارد و با استفاده از تكمیل موشك V۲ از زمین پرتاب خواهد شد، كه آلمان در جنگ جهانی دوم ساخت و یكی از مطمئن ترین موشك هایی است كه تاكنون ساخته شده و فناوری آزمایش شده ای دارد. مخروط جلوی آن و اتاق سرنشینان امكانات خروجی خواهند داشت تا در صورت پیشامد مسئله ناخواسته به كار رود. مسافران با چتر روی آب فرود می آیند كه دشوار ولی ایمن است و در مرداد ۱۳۸۳ با موفقیت آزمایش شد. سومی كه بالارو (Ascender) نام دارد در واقع هواپیمایی است كه برای بردن گردشگران به فضا در نظر گرفته شده است و مانند هواپیمای معمولی بلند خواهد شد، موتور موشكش روشن شده و به فضا می رود و سپس مانند هواپیمای معمولی به زمین می نشیند. سازندگانش می گویند برای این طراحی شده كه از گرفتاری های وسایل رفت و برگشت (شاتل) ناسا جلوگیری شود.
• نخست، پروازهای زیرمداری
بیشتر طرح های گردشگری فضایی، نخست پروازهای «زیرمداری» با پرتاب موشك را پیشنهاد می كنند كه سفرهایی نسبتاً كوتاه است. مسافر ۱۰۰ تا ۱۱۰ كیلومتر بالا خواهد رفت [هواپیماهای دورپرواز حدود ۱۰ كیلومتر بالا می روند]، مدت كوتاهی در بی وزنی به سر خواهد برد، سپس به زمین باز خواهد گشت (مانند شرحی كه در آغاز برای كشتی فضایی یك ذكر كردیم.) چنانكه در آسانسور سریع ساختمان های بلند كه به طبقه بالایی می روند پیش می آید، احساسی كه هنگام شروع كند شدن آسانسور به دست می دهد كمی مانند بی وزنی است ولی البته شباهت آن به پدیده واقعی زیاد نیست.
پیكان كانادا: در هر پرواز سه مسافر به فضا برده و برمی گرداند. بالا رو (كه سازندگانش انگلیسی هستند) رویكرد و زمان بندی متفاوت دارد. مسافرانش دو دقیقه بی وزنی را در سفری كه ۳۰ دقیقه طول می كشد تجربه می كنند. آنان امیدوارند بتوانند تا سال ۱۳۹۰ مسافران را به سفرهای زیرمداری ببرند. بالا رو كه پس از بازگشت برای استفاده دوباره آماده است خواهد توانست روزانه چند پرواز به فضا انجام دهد.
• آمادگی برای سختی های فضا
مسئولان شركتی كه كشتی فضایی یك را ساخته است برنامه شش روزه آموزش مسافران را به شكل بسیار فشرده آمادگی دو ماهه فضانوردان ناسا شرح می دهند. مسافران آمادگی كامل پزشكی خواهند داشت، با سفینه شبیه ساز (سیمولاتور) پرواز می كنند، با كارشناسان فضا درباره چگونگی بیشترین بهره گیری از تجربه خود گفت وگو می كنند، پرتاب كردن ها را می بینند و آموزش تحمل جاذبه را فرا می گیرند.
«نیروی جاذبه» افزایش وزنی است كه بر اثر شدت شتاب در حركت به فضا دست می دهد. هرچه سرعت بالا رفتن بیشتر باشد نیرویی كه به وجود می آید شدیدتر است. وقتی به فضا می رسید موتور خاموش می شود و بی وزن می شوید. جان گلن كه در سال ۱۳۴۱ سوار موشك اطلس (Atlas) بود و نیروی جاذبه ۷ رسید- یعنی هفت برابر وزنش- آغاز بی وزنی را چنین شرح داد: «به نیروی جاذبه صفر رسیدم و احساس خوبی دارم.»
• استراحت كامل در مدار
نپتون برای سفر یك هفته ای، مستقیماً به مدار پرواز خواهد كرد. مدیرعامل شركت سازنده می گوید: «طرحی برای پرواز های زیرمداری ندارم، در مورد پرواز فضایی واقعی، ۱۵ دقیقه بی معنی است، علاقه داریم زیربنای كاوش فضا را پی بریزیم. تنها پرواز های مداری و بین سیاره ای برنامه ما را پیش می برند.» باز آلدرین فضا نورد پیشین كه با نیل آرمسترانگ برای نخستین بار روی ماه راه رفتند با مدیرعامل شركت مزبور هم عقیده است و می گوید: «من كاملاً پرواز های بی خطر زیرمداری را ستایش و تشویق می كنم. علاقه فراوان برای رفتن به فضا در كار است ولی آیا بالا رفتن كوتاه مدت به ۱۰۰ كیلومتری زمین واقعاً سفر به فضا است. برای گردشگری فضایی واقعی باید برای چند بار مدار را دور زد.» تا دست یافتن به این هدف هنوز در آغاز كاریم. همین مدیرعامل می گوید: «در نپتون كه از اقیانوس پرتاب می شود گردشگران در محفظه ای كه در طبقه های بالای موشك قرار دارد به مدار سفر می كنند و در همین محفظه به زمین برمی گردند.» همین كه به مدار رسیدند به درون بخش جادار پرتاب كننده اتاقك می روند كه از مواد پرتابی آن (مثل اكسیژن مایع بی بو و گاز طبیعی)، تخلیه شده و با لوازم سرگرمی گردشگران بازسازی شده است. گردش مداری، یك هفته طول می كشد و سپس گردشگران به محفظه برمی گردند تا در آب فرود آیند. او می گوید: «پرواز مداری، مرخصی تفننی نخواهد بود بلكه ماجرای كاملاً دشواری است و برای كسانی كه از عهده سختگیری های جسمی و روانی فضایی برنمی آیند، مناسب نیست.»وی در ادامه می گوید خدمات مسافری غیرنظامی تنها شروع كار است: «در نظر داریم كه ایستگاه فضایی برای مسافرت بسازیم.» هدف درازمدت وی شبكه ترابری بین زمین و ماه است. او گفته است: «به یاد بیاورید كه ماه تنها سه روز از ما دور است. چگونه نخواهیم كه به آنجا برویم؟» سازنده بالارو همچنین در نظر دارد فضاپیمایی برای مدار كامل بسازد كه نامش تاكسی فضایی خواهد بود و سرانجام، طرح اتوبوس فضایی با گنجایش ۵۰ نفر را خواهد ساخت.
• رویا زنده است
راه پیش رو خطر دارد و ممكن است ناموفق باشد ولی مدیرعامل شركت كشتی فضایی یك می گوید: «اگر فكر ترك زمین را از سر بیرون كنیم طبعاً تمدن خود را به پیش نخواهیم برد.» با گردشگری فضا، همه می توانیم امكان پیش رفتن داشته باشیم و در طول زندگی از این سواری لذت ببریم.
PARADE, ۲۶Jun.۲۰۰۵

دیوید لوی
ترجمه: منصور شمسا

منبع : روزنامه شرق