روسیه ،خاور میانه و کنفرانس پاییزی

نقش روسیه در خاورمیانه به طور تدریجی پررنگ تر شده اما آنچه که مانع اصلی در پیشرفت این نقش محسوب می شود اسراییل است که نه همسو و موازی با مسکو گام بر می دارد و نه به شکلی قاطعانه مقابل دولتمردان کرملین ایستاده است و در واقع باید آغاز بحران اعراب و اسراییل را عاملی برای قرار گرفتن مسکو در صف اعراب و واشنگتن در صف اسراییل دانست.
به رغم آنکه روابط روسیه با کشورهای عربی به هیچ عنوان با روابط امریکا با اسراییل قابل مقایسه نیست اما باید از این منظر به این مساله نگریست که اوضاع عمومی، سیاست ها، ایدئولوژی و هم چنین منافع کشورهای بزرگ در خاورمیانه دست خوش تغییر و تحول شده است.
تعامل با روسیه همانند دوره اتحاد جماهیر شوروی امری اشتباه است زیرا منافع امروز روسیه در خاورمیانه کاملا با منافع شوروی سابق تفاوت دارد.
امروز روسیه با اکثر کشورهای منطقه منافع مشترک دارد که نباید اسراییل را نیز از این قاعده مستثنی دانست. اما این مساله موجب نشده که مسکو اهداف سیاسی اش را در خاورمیانه دنبال نکند اهداف سیاسی که نه واشنگتن و نه تل آویو پذیرای آن نیستند و موضع گیری روسیه در قبال جنگ عراق بهترین مثال برای این موضوع است.
مسکو خواهان ایجاد توازن قدرت بین تمامی کشورهای خاورمیانه و تحقق امنیت و ثبات در منطقه ای است که کانون اصلی بحران و تنش برای کل جامعه بین المللی شده است. چنانچه روسیه به کشوری در منطقه کمک می کند و به این کشور برای دفاع از خویش سلاح می دهد تنها سعی دارد به گونه ای جلوی افزایش بحران ها در منطقه را بگیرد، بحرانی که واشنگتن برای تحقق منافعش بوجود آورده اما این بحران منافع بسیاری از کشورها از جمله روسیه را متضرر ساخته است.
هدف مسکو از حمایت از جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) و دعوت از رهبران این جنبش برای سفر به روسیه تحریک اسراییل و امریکا نبوده بلکه هدف از آن احترام به اصل حقوق ملت ها در تعیین سرنوشت شان به ویژه حق مردم فلسطین در انتخاب رهبرانشان در عملیاتی دموکراتیک و شفاف بود. مسکو به خوبی می دانست که محاصره حماس، به حاشیه کشاندن این جنبش و محروم ساختن آن از حق قانونی اش در اداره حکومت منتخب و دموکرات فلسطین روزی به لبریز شدن صبر این جنبش و انفجار آن منجر خواهد شد که سرانجام این امر به وقوع پیوست.
هنگامی که مسکو از دمشق حمایت کرده و سلاح در اختیار این کشور قرار داد در واقع سعی داشت به این کشور در حمایت از حاکمیت و دفاع از مرزهایش کمک کند زیرا اسراییل بارها ضمن نقض حریم هوایی سوریه حملاتی غیر قابل توجیه علیه این کشور انجام داده که نه تنها امنیت سوریه بلکه عزم و اراده و تصمیم گیری های سیاسی این کشور را نیز هدف قرار داده است اما اکنون اسراییل قصد دارد خود را به روسیه نزدیک سازد تا در خصوص مسایلی که با امریکا موفق به تحقق آن نشده است، این بار دست طلب را به سوی روسیه دراز کند که مهمترین این مسایل پرونده هسته ای ایران و وجود سلاح های روسی در دست کسانی است که اسراییل خواهان آن نیست. تل آویو نگران است که تداوم این روند به جایی برسد که تمامی گروه های مقاومت عربی در فلسطین، لبنان و دیگر کشورها سلاح کافی را برای رویارویی با این رژیم در اختیار داشته باشند همانطور که این اتفاق در جنگ تابستان گذشته اسراییل با حزب الله لبنان روی داد به همین دلیل اسراییل اکنون سعی دارد با هدف تفاهم و هماهنگی با روسیه در خصوص این مسایل خود را به این کشور نزدیک سازد، در حالی که نقش فعال روسیه را در خاورمیانه و تمایل این کشور جهت پر رنگ تر شدن این نقش را نادیده گرفته است.
الکساندر سلطانف، معاون وزیر امور خارجه روسیه اواسط نوامبر عازم اسراییل شد و گفته شده که هدف از این سفر بررسی مقدمات برگزاری کنفرانس آناپولیس با مقامات اسراییل بود اما گزارش هایی دیگر وجود دارد که نشان می دهد این مقام دیپلماتیک روسیه در دیدار با مسوولان اسراییلی موضوعی مهم تر یعنی برگزاری کنفرانس ویژه بحران خاورمیانه در مسکو را بررسی کرده است. کنفرانسی که ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه بهار سال ۲۰۰۵ در جریان سفر به خاورمیانه آن را مطرح کرده بود و اسراییل به دلیل پافشاری بر مواضعش به ویژه اصرار بر وجود امریکا به عنوان تنها میانجی بین این رژیم و فلسطین با آن مخالفت کرد.
مسکو که نمی خواهد هدایت روند صلح در خاورمیانه تنها توسط امریکا قبضه شود سعی کرد تا اسراییل را نسبت به پذیرش این موضوع قانع سازد و حتی پیشنهاد میانجیگری بین این رژیم با سوریه را نیز در راستای همین مساله مطرح ساخت که در پی آن ایهود باراک، وزیر جنگ اسراییل اعلام کرد سیاست های امریکا علیه سوریه منجر به نزدیک تر شدن این کشور به ایران می شود. این در حالی است که اسراییل ترجیح می دهد پیش از آنکه مقابل ائتلاف سوریه و ایران قرار گیرد با دمشق به توافق برسد.
به همین دلیل برخی انتظار دارند که اسراییل در شرایط کنونی با میانجیگری مسکو بین این رژیم و سوریه موافقت کند به ویژه آنکه روابطی مورد اعتماد بین روسیه و سوریه برقرار است.
اما تنها مانع بر سر راه برگزاری کنفرانس سوریه و اسراییل در مسکو عدم تمایل واشنگتن نسبت به چشم پوشی از نقش تک قطبی اش در منطقه و یا حداقل کاهش این نقش به نفع یک کشور دیگر از جمله روسیه بود که به نظر می رسد اکنون امریکا نیز دریافته که مجبور به پذیرش پیشنهاد روسیه است زیرا در فراهم کردن مقدمات کنفرانس آناپولیس و امتناع کشورهای عربی برای مشارکت در این کنفرانس با دشواری های زیادی رو به رو شد به طوری که در ابتدا سوریه و برخی گروه های مقاومت فلسطینی اعلام کردند که قصد دارند یک کنفرانس ضد آناپولیس در دمشق با مشارکت گروه های مخالف اسراییل برگزار کنند اما این بار نیز مسکو دمشق را نسبت به صرف نظر از این تصمیم قانع ساخت.
سفر فرستاده ویژه پوتین به دمشق موجب شد که بشار اسد، رییس جمهور سوریه موضعش را با اعزام نماینده اش به آناپولیس اعلام کند و در ازای این تصمیم به موافقت امریکا و اسراییل با برگزاری کنفرانسی دیگر در خصوص حل بحران سوریه و اسراییل در مسکو دل بسته است که می تواند گامی جهت بازگرداندن بلندیهای جولان اشغال شده به سوریه باشد. لذا می توان گفت که کنفرانس های بین المللی صلح خاورمیانه، به عرصه ای دیگر برای رقابت مسکو و واشنگتن در منطقه تبدیل شده است.

ایسنا

منبع : روزنامه جوان