کازرون ، شهری برای تمام فصول

کازرون با دارا بودن خاکی حاصلخیز، سفره های فراوان آب های زیرزمینی، تنوع منابع طبیعی، داشتن پوشش گوناگون گیاهی و میراث تاریخی و فرهنگی فراوان، توانسته است خود را همچون نگینی در استان فارس ممتاز کند.
این شهرستان با وجود جاذبه های طبیعی و گردشگری بسیار توانسته است در تمام فصول پذیرای گردشگران گوناگون باشد. زیبایی های آبشارها و چشمه سارها در تابستان، مناظر دل انگیز باغ های مرکبات در پاییز، سرمست شدن از بوی نرگس های شهلای آن در فصل زمستان و در نهایت دیدن میراث تاریخی و دیگر جذابیت های گردشگری در بهار، همه و همه کازرون را شهری بی نظیر و دیدنی می کند. شهرستان کازرون یک منطقه کوهستانی در امتداد ارتفاعات کوهمره سرخی و دشت ارژن است و دارای پوشش گیاهی قوی است و محل عبور ایلات و طوایف مختلف عشایر استان است.
همچنین در میان ارتفاعات و مناطق کوهستانی این شهرستان دشت های وسیعی قرار دارد که از نظر کشاورزی و دامداری از اهمیت ویژه ای برخوردارند.
همچنین آب و هوای مساعد این منطقه موجب شده در طول تاریخ، همواره مورد توجه سلاطین و صاحبان قدرت باشد. وجود آثار ارزشمند تاریخی در این شهرستان این نظریه را تأیید می کند.
● برخی نقاط دیدنی کازرون
▪ امامزاده سیدحسین
امامزاده سید حسین بن امیر بن ابراهیم بن زین العابدین علیه السلام در کنار روستای سید حسین در شمال شهر تاریخی بیشاپور قرار گرفته است. این روستا بوجود چشمه سار پر آب و زیبای «سرآب شیر»، درختان سرسبز و سر به فلک کشیده، باغ های مرکبات بسیار که آب های روان چشمه مزبور همیشه در آنها جریان دارد، موقعیتی ممتاز داشته و یکی از مکان های تماشایی و زیارتی، سیاحتی قابل توجه در استان است. امامزاده سیدحسین هم اکنون درحال بازسازی است و در طرح جامع آن مکان هایی چون سالن اجتماعات، آمفی تئاتر، درمانگاه، زائرسرا، ساختمان اداری، پارک، زمین ورزشی، چایخانه و فضای سبز در نظر گرفته شده است.
▪ باغ نظر کازرون
این باغ با وجود درختان نارنج بلند قامت و درخت های انار و خرما به عنوان محلی برای تفریح و استراحت مردم کازرون مطرح است.
▪ پارک تنگ تیکاب
در دامنه کوه شمالی کازرون تنگه ای قرار دارد که معروف به تنگ تیکاب است. در گذشته در فصل زمستان و بهار به دلیل ریزش آب فراوان از صخره های موجود در تنگ آنجا را به محیطی مصفا و دلگشا تبدیل کرده که مردم شهر را به آنجا می کشاند تا از مناظر زیبای طبیعی آن لذت ببرند. صدای ریزش قطرات آب، سنگ های پوشیده از خزه و سبزه، فراوانی گیاهان خودرو، چشم هر بیننده ای را به خود جذب می کند. در چند سال اخیر به همت شهرداری کازرون این مکان به پارکی زیبا و فرح انگیز مجهز به برج های نوری، استخرهای بزرگ، آبشار مصنوعی تبدیل شده است.
▪ پیربنکی
پس از عبور از کتل مشهور «پیرزن» بقعه ای ساده و گچی از دور نمایان می شود که به «پیربنکی» معروف است.
در گذشته مسافران خسته پس از طی مسافتی چند از جاده شوسه کازرون به شیراز لحظاتی در این مکان به استراحت می پرداخته اند. این بقعه در مجاورت قبرستانی قدیمی واقع شده که در آن سنگ های بزرگ منقوش با خطوط و اشکالی زیبا دیده می شود. ویژگی این بقعه که زبانزد عام و خاص است، رویش ۲ درخت بنه(پسته کوهی) بر بالای بام و گنبد آن است یکی از آنها در انتهای فوقانی گنبد ریشه دوانده و مشخص نیست که ریشه آن از کجاست اما سرسبز است و هر ساله میوه می دهد. دیگری از لای دیوار بقعه بیرون آمده و با زمین ارتباطی ندارد. بقعه مزبور دارای سنگ قبری است که در داخل ضریحی چوبی قرار گرفته است.
▪ تنگ چوگان
در مجاورت ویرانه های به جای مانده از شهر تاریخی بیشاپور و در سمت شمال شهر میان ۲ رشته کوه سر به فلک کشیده تنگی پر از درختان سرسبز، بیشه زارها و مناظر فرح انگیز و جذاب قرار دارد که به نام تنگ چوگان و در زبان محلی به «تنگ شکون» معروف شده است. رودخانه شاپور از دل این تنگ می گذرد و چشمه زیبای ساسان در قسمتی از این تنگه فوران می کند. این چشمه در طول سالیان بسیار زیاد استمرار داشته و امروز نیز قسمتی از آب شرب شهرستان کازرون و بوشهر را تأمین می کند و قسمتی از آن هم برای آبیاری زمین های زیر کشت کشاورزان منطقه مورد استفاده قرار گرفته است.
▪ چاه برفی عبدویی
روستای عبدویی شمال شرقی کازرون در میان رشته کوه هایی قرار گرفته است که قله یکی از آنها «چنگ» نام دارد که تقریباً در ۷ کیلومتری روستای عبدویی است. در نزدیکی قله چنگ، چاهی به عرض ۲ تا ۳ متر و عمق ۱۰ تا ۱۲متر وجود دارد که به جهت انبار کردن و ذخیره کردن برف در آن به «چاه برفی» مشهور شده است. شکل طبیعی چاه طوری است که کمتر در معرض تابش آفتاب قرار می گیرد و این مکان تقریباً در چنین محیطی که اشعه تابناک آفتاب همه جا را می گیرد استثناست. این ویژگی موجب شده که برف زمستانی انبار شده در داخل چاه، تا اواخر شهریور ماه و در بعضی سال ها تا آخر سال باقی بماند.
رفتن به محل چاه برفی از طریق روستای عبدویی با پای پیاده ۲ ساعت به طول می انجامد تا قبل از رایج شدن یخچال در منازل، چاه مذکور مهم ترین منبع تأمین برف و یخ کازرون بوده است.
▪ چشمه زنجان
کوهمره نودان، که در مسیر جاده کازرون به شیراز واقع شده است در دامنه کوه، چشمه ای جوشان دارد که آب آن بسیار گواراست. این چشمه که سرآب (سر چشمه)اصلی آن از نودان است به چشمه «پیر سبز» و از آنجا به رودخانه شاپور متصل می شود. در فصل زمستان نیز به هنگام بارندگی حجم آب آن بسیار زیاد می شود.
▪ دریاچه پریشان(فامور)
این دریاچه که به زبان محلی «پیرشون» نامیده می شود در شرق کازرون واقع شده است و آب های سطحی حاصل از ریزش های جوی را در خود ذخیره می کند.
آب این دریاچه از صدها چشمه کوچک و بزرگ مناطق دشت ارژن و دشت فامور فراهم می شود.
این دریاچه زیستگاه گونه های نایابی از پرندگان و آبزیانی چون درنا، پلیکان، فلامینگو، غاز، اردک، چنگر و... است. پریشان تنها دریاچه آب شیرین فلات ایران است. ویژگی مهم این دریاچه از نظر اکوسیستمی بسیار مهم و با اهمیت تلقی می شود به طوری که ۳۵۳ نوع پرنده بومی و غیر بومی را در خود جای می دهد. پرندگان غیر بومی و مهاجر این دریاچه از راه های بسیار دور یعنی از سیبری و دانمارک، کیلومترها راه را طی کرده و به آنجا می آیند و پس از گذران فصل دوباره به محل زندگی اولیه خود کوچ می کنند.
▪ دشت بخنگ
در مجاورت کوه بخنگ، ۲ دشت وسیع و حاصلخیز قرار دارد که دشت سمت شمالی کوه را «دشتک» می گویند و دشت سمت جنوب آن به «دشت بخنگ» معروف شده است. این ۲ دشت به خاطر داشتن آب های وسیع زیرزمینی مورد توجه باغداران و کشاورزان قرار گرفته است و باعث شده که آنها اقدام به ساخت چاه و حفر قنات کنند، به طوری که حاصل زحمت آنها در گذشته ساخت ۲ رشته قنات به نام های «خیرات» و «بخنگ» بوده است.
این ۲ رشته قنات با سابقه ای ۳۰۰ ساله با سیراب کردن دشت ها و زمین های زراعی و باغ ها، ۲ آسیاب در اطراف شهر کازرون را به گردش در می آورده است. امروزه نیز قنات آب خیرات با آب گوارایش مورد استفاده قرار می گیرد. دشت بخنگ در اواخر فصل زمستان و تمام ماه های فصل بهار به خاطر سرسبزی و مناظر زیبای طبیعی آن از جمله بهترین محل تفریح و سرگرمی مردم این شهر محسوب می شود.
▪ روستای دوان
این روستا یکی از مشهورترین روستاهای کازرون به حساب می آید. شغل اصلی مردم این روستا باغداری و کشاورزی است. غلاتی چون گندم، جو، محصولات باغی مانند انگور، انجیر و انار و ... در این روستا پرورش می یابد. چون این روستا در منطقه کوهستانی واقع شده بیشتر زمین های آن در دامنه های تپه ها و کوه ها واقع شده که با هزاران زحمت آن را به صورت پلکانی برای کشت در آورده اند. منازل مسکونی آنها نیز به صورت پلکانی ساخته شده به طوری که حیاط یک خانه بام خانه زیرین را تشکیل می دهد و از این جهت زیبا و قابل توجه است و در حقیقت می توان آن را «ماسوله» فارس نامید.
▪ سرو کلانی
روستای کلانی در همسایگی روستاهای دشت برم و عبدویی قرار گرفته است. در این روستا سرو بلند قامت و کهنسالی وجود دارد که می توان به جرأت گفت که پس از سرو معروف «ابرکوه» کهنسال ترین سرو شناخته شده در ایران است. سالخوردگان روستا از روی حدس و گمان سن این سرو را بیش از ۵۰۰ سال تخمین می زنند. مناطق و طبیعت اطراف این سرو بلند نیز از جمله مناطق دیدنی این شهرستان محسوب می شود.
▪ شهر تاریخی بیشاپور
درمجاورت رودخانه شاپور و در کنار جاده شاهی که پایتخت ساسانیان یعنی تیسفون را به تخت جمشید و تخت جمشید را به شوش متصل می ساخت، شهر تاریخی بیشاپور ساخته شد که به دلیل نزدیک بودن به سواحل جنوبی خلیج فارس برای ساسانیان بسیار با اهمیت بوده است. این شهر در مدخل دره ای خوش آب و هوا و پر از درختان لیمو، پرتقال، خرما، بیشه زار و چشمه سارها قرار گرفته که به دلیل داشتن حجاری ها و نقوش برجسته مهم دوره ساسانی یادآور عظمت و آبادانی دولت ساسانی به شمار می رود. این شهر را می توان در ردیف بزرگ ترین شهرهای دوره ساسانی به حساب آورد که با شهرهای مهم جهان آن زمان مانند انتاکیه و بیزانس رقابت داشته است.
این شهر با داشتن برج و باروهای بلند و استوار به صورت قلعه ای مستحکم ساخته شده و ۴ دروازه به نام های دروازه هرمز، مهر، بهرام و دروازه شهر و ۲ آتشکده به اسامی ساسان و گنبد گلوشن داشته است. طرح اصلی شهر از ۲ خیابان شمالی جنوبی و شرقی غربی ساخته شده که این ۲ خیابان در مرکز شهر یکدیگر را قطع و در ۴ طرف این خیابان ها ساختمان دولتی با تزئینات زیبا ساخته شده بود.
▪ غار شاپور
در انتهای تنگ چوگان در سینه کوه غار بزرگی وجود دارد که قطر دهانه آن حدود ۳۰ متر است و به دلیل قرار گرفتن مجسمه شاپور بر دهانه آن به غار شاپور معروف شده است.
این مجسمه بعد از یک هزار و ۷۰۰ سال هنوز با وجود وارد شدن آسیب های جدی به آن هنوز پابرجاست و تنها مجسمه سنگی بازمانده از دوران باستان است که حدود ۶ متر ارتفاع دارد. سنگ حجاری شده این مجسمه از سقف غار تا کف آن ادامه داشته و هنرمندان عصر ساسانی با تلاش و کوشش بسیار موفق به آفرینش این اثر هنری شده اند.
▪ گردشگاه میان کتل
این گردشگاه در جنوب غربی دشت ارژن و در مجاورت جاده قدیم کازرون به شیراز، در منطقه ای واقع شده که به زیستگاه گوزن زرد ایرانی مشهور است. گردشگاه مزبور باداشتن فضای طبیعی کوهستانی و پوشش جنگلی انبوه و متراکم از درختان بلوط جاذبه های زیادی را در خود جمع کرده است.
▪ نرگس زارهای کازرون
اطراف کازرون مملو است از گل های نرگس و نرگس زارهای متعدد. گل های نرگس کازرون از طراوت و مرغوبیت خاصی برخوردار است که گونه های متعددی همچون نرگس شش پر، شهلا و معمولی را شامل می شود که از میان آنها نرگس شهلا به جهت داشتن زیبایی و بوی مطبوع مشهور است. بیشترین بخش نرگس زارهای ۲۵ هکتاری کازرون در منطقه «جره»، «بلبک»، «سرمشهد»، «فامور» که همگی در بخش جره و بالاده و همچنین نرگس خشت در بخش خشت و کنار تخته قرار دارد.
این گیاه که در زمستان به گل می نشیند به دلیل مرغوبیت زیاد خواهان زیادی دارد و به شهرهای اصفهان، تهران، حاشیه های جنوبی خلیج فارس و... صادر می شود. در سال های اخیر به همت اداره منابع طبیعی کازرون سطح زیرکشت نرگس های کازرون به ۴ برابر افزایش یافته و امید می رود که با آغاز به کار تعاونی نرگس داران کازرون به توسعه کمی و کیفی بهتر و بیشتری بینجامد.
با این وصف، آنچه که نام بردیم تنها گوشه ای از آثار تاریخی شهرستان کازرون است و چنانچه باستان شناسان به کاوش و حفاری در این منطقه بپردازند به طور حتم آثارگرانسنگ دیگری را نیز از دل خاک بیرون خواهند آورد زیرا بخش زیادی از آثاری که ذکر شد، سال ۱۳۴۷ به دنبال حفاری های زیادی سر از خاک بیرون آوردند.

کاملیا مافی

منبع : روزنامه ایران