با خطرسازان خیابانی

امروز هیاهوی شهرنشینی درتهران با ویرا ژ برخی ازرانندگان موتورسیکلت ها و خودروها که تلاش می کنند با حرکت های مارپیچ و تنگاتنگ خود را از میان انواع و اقسام وسایل نقلیه برهانند، در هم آمیخته است. در میان این همه دود و غوغای زندگی شهرنشینی چقدر خوش شانس باشید که حداقل روزانه یک بار در گذر از خیابان، خطر " موتوری ها" شما را تهدید نکند و یا در خیابان اصلی از سمت راست با یک موتورسوار مواجه نشوی که بی خیال حرکت می کند. به طور حتم عابرین و رانندگان خودروهای مسافربر شخصی که هر روز به واسطه کار و تامین معاش در خیابان های شهر هستند، روزانه برای یک بار هم شده با یکی از رانندگان متخلف خودرو و یا موتور روبرو شده اند که در بزرگراه ها و خیابان های اصلی شهر بی توجه به قوانین و مقررات "لایی" می کشند.
امروزه خطرآفرینی مرکب سواران جوان که سرخوش از غرور جوانی قدرت ریسک خود را در خیایان های شهر به نمایش می گذارند، جان کودکان و نوجوانان را به مخاطره انداخته است و این در حالی است که دل های پیر و جوان نیز از این خطرسازان تصادفات خیابانی آزرده است. آنان که موی سفید دارند و سرخوشی جوانی را با اندوخته میانسالی و پیری معاوضه کرده اند، با دیدن این خطرآفرینان سری تکان می دهند و می گویند "وقتی با ۱۵۰هزار تومان به هر کسی گواهینامه می دهند، معلوم است که باید هر روز تنمان بلرزد..." دو هفته نمی گذرد که شبی در میان کاروان بدرقه کنندگان زوج جوانی، یک پژوی ۲۰۶با پنج سرنشین جوان زیر کامیون زباله شهرداری رفت و کمی بعد آتش نشان ها در میان شیون و زاری کسانی که تا چند ساعت قبل غرق شادی و سرور بودند، جسد دو نفر از جوانان و بدن نیمه جان و غرق به خون سه نفر دیگر را از زیر کامیون بیرون کشیدند.
در آن شب خونین در میان انبوه جمعیت بهت زده، حرف و سخن مردمی که گناه بی دقتی ها و رفتارهای پر خطر راننده ها را به گردن صدور گواهینامه های فله ای می انداختند، شنیدنی بود. شاید اگر مظفرالدین شاه می دانست در کمتر از صد سال، ماشین عجیب و غریب و دوست داشتی اش در کنار مزیت سهولت جابجایی، به دستگاه مرگ و میر تبدیل می شود فکر وارد کردن نخستین خودرو را به این کشور از سر به در می کرد و همان اسب و درشکه را سوار می شد و خوش بود. به گفته کارشناسان در حال حاضر آمار تصادفات در ایران به ۲۰برابر استاندارد جهانی افزایش یافته است.
واقعیت این است که سالهاست که ایران در این بخش حایز رتبه ای می شود که نه تنها افتخاری ندارد بلکه مایه تاسف و حتی شرمندگی است. این درحالی است که کارشناسان، خطاهای انسانی را بیش از سایر عوامل در افزایش مرگ و میر ناشی از تصادفات دخیل می دانند. بانک جهانی در جدیدترین گزارش خود اعلام کرد که هم اکنون ایران با تصادفات بیش از ۲۰برابر کشورهای صنعتی و پنج برابر کشورهای درحال توسعه همچون مصر و ترکیه مواجه است. بر اساس آخرین آمار پزشکی قانونی، سالانه ۲۷هزار نفر در تصادفات ایران کشته و ۲۵۰هزار نفر مجروح می شوند.
به گفته دکتر"محمدحسن عابدی" سرپرست پزشکی قانونی نیز در پنج سال گذشته، خودروهای سواری، موتورسیکلت ها، وانت بارها، تریلی ها و اتوبوس ها بیشترین عامل تصادفات برون شهری و درون شهری بوده اند. همچنین بررسی حوادث رخ داده در این مدت نشان می دهد که برخورد دو وسیله نقلیه علت اصلی و سپس واژگونی و برخورد با عابر پیاده در رتبه های دوم و سوم علل وقوع تصادفات قرار می گیرند. به گفته دکتر عابدی، سهم تصادفات برون شهری منجر به فوت در سه ماهه تابستان پنج سال گذشته ۶۴درصد و بقیه مربوط به تصادفات درون شهری است. وی افزود: استان های تهران، خراسان رضوی، فارس و اصفهان به ترتیب بیشترین آمار تصادفات را به خود اختصاص داده اند. به گفته سرپرست سازمان پزشکی قانونی کشور، در تصادفات تابستانی در طول پنج سال گذشته، ۴۵هزار و ۵۹۸تن کشته شدند و به این ترتیب بر اساس آمارها در این مدت تعداد فوتی ها ۵۴درصد و تعداد مصدومان ۱۴۰درصد رشد داشته است. به گفته کارشناسان، بیش از ۹۰درصد رفتارهای پرخطر در رانندگی از سوی جوانان زیر ۳۰سال اعم از موتور سوار و رانندگان خودروهای سواری به وقوع می پیوندد.
● رفتارهای پرخطر برای اثبات توانمندی
به اعتقاد کارشناسان برخی از جوانان، رفتارهای پرخطر در رانندگی را به دلیل اثبات توانمندی خویش به همسالان انجام می دهند. دکتر " حسین ابراهیمی مقدم " روانشناس و استاد دانشگاه در این مورد به ایرنا گفت: گاهی جوانان از رفتارهای پرخطر در رانندگی به عنوان اثبات توانایی های خود به دیگران استفاده می کنند. وی هیجان خواهی و تخلیه انرژی را مختص دوره جوانی دانست و گفت: گاهی جوانان هیجان را در ویراژ دادن،حرکت های نامتعارف در رانندگی و ترساندن مردم می یابند. این روانشناس وقوع تصادف و حوادث مرگبار به دلیل تسلط نداشتن جوانان به رانندگی را تاوان سنگین هیجان خواهی بی مورد آنان دانست و گفت: آموزش به جوانان برای جدی تلقی کردن و اجرایی کردن قوانین رانندگی از راه های کاهش رفتارهای پرخطر جوانان در رانندگی است. وی گفت: گاهی موتورسواران برای صرفه جویی در وقت با حرکت های نامتعارف و زیر پا گذاشتن قانون، سعی می کنند راه های گریز را پیدا کنند و چه بسا در این راستا عابران پیاده بسیاری، قربانی این گریزهای غیرقانونی می شوند. این کارشناس یادآور شد: شاید ترس از قانون بتواند رفتار نامتعادل جوانان در رانندگی را تعدیل کند.برخی از جامعه شناسان نیز رفتارهای پرخطر در رانندگی را ناشی از جدی نگرفتن قوانین از سوی رانندگان می دانند. استفاده از مشروبات الکی در حین رانندگی در بسیاری از کشورها جرم محسوب می شود اما در کشور ایران استفاده از مشروبات الکلی در هر شرایطی جرم است، این درحالی است که بر اساس گزارش های سازمان پزشکی قانونی تعدادی از حوادث و سوانح خونین رانندگی از سوی رانندگانی رخ می دهد که یا مشروبات الکلی مصرف کرده اند یا مواد مخدر. شیخی، وجود موتورسواران افسار گسیخته که بدون تبعیت از هیچ قانونی خیابان های پایتخت را به جولانگاه خود تبدیل کرده اند را نیز از نگرانی های مردم دانست و گفت: متاسفانه روزانه سوانح رانندگی فراوانی بر اثر تخلفات موتورسیکلت سواران در کشورمان رخ می دهد. وی افزود: زیر پا گذاشتن قوانین ازسوی آنان مستقیم( صدمه به عابران پیاده) و غیرمستقیم( عامل برخورد خودروها) مردم کشورمان را تهدید می کند این در حالی است که تاکنون برای سامان دهی آنان تمهیدی اندیشیده نشده است. گروه زیادی از جوانان، ماشین و موتور را وسیله سرگرمی و تفنن خود می دانند نه یک تکنولوژی برای آسان سازی زندگی. شیخی گفت: هم اکنون ویرا ژ دادن های بی مورد و انجام دادن رفتارهای پرخطر درهنگام رانندگی بخصوص درهنگام مراسم جشن و سرور یا هنگام برپایی مسابقات فوتبال که در بسیاری از موارد با استعمال مواد مخدر یا الکل همراه است به یک ارزش تبدیل شده است.
● فرهنگ رانندگی متفاوت با مهارت رانندگی
از سوی دیگر باید اذعان کرد که فرهنگ رانندگی با مهارت رانندگی متفاوت است زیرا گاهی تخلفات رانندگان نشات گرفته از نبود فرهنگ رانندگی است و در مواردی نیز این تخلفات مربوط به نبود مهارت آنان در کنترل خودرو است. "حسین صدیقی " جامعه شناس و استاد دانشگاه رفتارهای ناهنجار در رانندگی را ناشی از نبود فرهنگ رانندگی در جامعه دانست و گفت: آموزش مهارت رانندگی، قواعدی کلی است که هرکس برای شروع رانندگی باید آن ها را بیاموزد.
وی در مورد ارتباط رفتارهای خطرآفرین در رانندگی به آموزش های زودبازده مراکز آموزش رانندگی تاکید کرد: ممکن است فردی در زمان گرفتن گواهینامه، تجربه کافی در کنترل خودرو را نداشته باشد اما با آگاهی از مهارت های خود، احتیاط را باید رعایت کند. صدیقی یادآور شد: متاسفانه گریزاز قوانین راهنمایی و رانندگی در کشورمان نوعی زرنگی تعبیر می شود و چه بسا افراد قانونمدار مورد تمسخر دیگران قرار می گیرند. این جامعه شناس بر این باور است که رانندگی ایمن نیاز به باور و پذیرش قوانین و نکات ایمنی از سوی افکار عمومی دارد. وی بیشترین خطا در تصادفات را ناشی از بی مبالاتی و گریز از قانون رانندگان خودرو و موتور سیکلت دانست و گفت: بر اساس گزارش های پزشکی قانونی و معاونت راهنمایی و رانندگی ناجا، سهم عوامل غیرانسانی مانند راه ها یا ایمن نبودن وسیله نقلیه در بروز حوادث پرخطر رانندگی نسبت به خطاها و بی مبالاتی های انسانی، بسیار ناچیز است. صدیقی کاهش میزات خسارتهای رانندگی را منوط به رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی، گسترش فرهنگ درست رانندگی و آگاه سازی جوانان از خطرهای موجود دانست. به گفته وی تا زمانی که رانندگان فرار از قانون را ارزش و تمکین به قوانین را ضد ارزش بپندارند، آمار کشته شدگان سوانح رانندگی در ایران کاهش نمی یابد.

منبع : روزنامه ابتکار