هومیوپاتی در خدمت طب درمانی روزمره

علم پزشكی علی‌رغم پیشرفت‌های بسیار در زمینه به‌كارگیری تكنولوژی در طب هنوز در درمان بسیاری از بیماری‌ها ناتوان است و صرفا به برطرف نمودن و یا سركوب كردن علائم می‌پردازد بدون آنكه در زمینه حذف و ریشه‌كنی بیماری‌ها توفیقی حاصل كند. لذا رویكرد مردم دنیا به‌دلیل عدم نتیجه‌گیری از طب رایج به روش‌های درمانی طب مكمل روزبه‌روز در حال افزایش است. در همین رابطه از موفق‌ترین، علمی‌ترین و بنیادی‌ترین این روش‌ها، فلسفه درمانی هومیوپاتی می‌باشد كه از حدود ۲۰۰ سال پیش توسط دانشمند برجسته، ساموئل هانمن در آلمان پایه‌گذاری شد. وی در سال ۱۷۵۵ در آلمان به‌دنیا آمد و یك زبان‌شناس برجسته بود، به‌طوری كه زبان یونانی را در ۱۲ سالگی و زبان فرانسوی را در ۲۰ سالگی تدریس نموده و به چندین زبان دیگر تسلط داشت. هانمن در ۲۴ سالگی به اخذ درجه دكترا در طب نائل آمد و همچنین در علوم گیاه‌شناسی، داروشناسی، شیمی و فلسفه نیز تبحر داشته و از هوش، پشتكار و نبوغ سرشاری برخوردار بود.در سال ۱۷۹۰ هنگام ترجمه یك كتاب دارویی متوجه اثر پوست درخت گنه‌گنه در بهبود علائم مالاریا شد و اینكه وقتی این ماده به‌صورت رقیق‌شده توسط افراد سالم مصرف می‌شود، علائم مالاریا را ایجاد می‌كند، لذا به این اصل مهم رسید كه «هر عاملی كه در بدن انسان سالم باعث بیماری می‌شود، در بدن شخص بیمار باعث از بین بردن همان بیماری می‌شود» و این اصل بنیادی به‌عنوان اصل مشابهت معروف شده است.
● هومیوپاتی و وضعیت آن در جهان
اما كلمه هومیوپاتی از دو واژه یونانی Homios به‌معنی مشابه و Pathos به‌معنای بیماری تشكیل شده كه این دو واژه با هم مفهوم عملكرد عاملی را می‌رسانند كه می‌تواند موجب بروز عوارضی در افراد سالم و درمان عوارض مشابهی در یك بیمار گردد. هومیوپاتی برای اولین بار در مقاله‌ای كه هانمن در مجله پزشكی هوفلند در سال ۱۸۰۷ میلادی تحت‌عنوان «هومیوپاتی در خدمت طب‌درمانی روزمره» منتشر كرد، به اطلاع مردم آن زمان رسید و از آن پس تا زمان حال به‌سرعت در اروپا و آمریكا توسعه یافت و علی‌رغم اینكه مردم كاملاً از تاثیر و فواید شگرف و معجزه‌آسای آن آگاه نبوده و قطب‌های اقتصادی رواج و تعمیم آن را مخالف منافع خود می‌دانند و با تمهیدات خود، مانع رشد آن می‌شوند، طبق گزارشات، ۴۰۰ میلیون نفر در جهان، از این روش درمانی استفاده می‌كنند و تا سال ۱۹۹۵ حدود ۲۰هزار طبیب در اروپا با هومیوپاتی بیماران خود را درمان می‌كنند. در انگلیس هومیوپاتی زیر پوشش نظام پزشكی و درمانی دولتی و بیمه درمان ملی قرار دارد. تنها در لندن چند بیمارستان هومیوپاتی، بیماران را با این روش معالجه می‌كنند. در حال حاضر بسیاری از سران و شخصیت‌های برجسته دنیا از جمله خانواده سلطنتی انگلیس و مقامات ارشد آلمان به طریق هومیوپاتی خود را درمان می‌كنند. در فرانسه ۹۰ درصد داروخانه‌ها، فرآورده‌های هومیوپاتی را عرضه می‌كنند. در سال ۱۹۸۸ FDA، مصرف داروهای هومیوپاتی را مجاز دانست. WHO، طب هومیوپاتی را به عنوان یكی از روش‌های طب مكمل پذیرفته است. همچنین دیگر كشورهای اروپایی، آمریكایی و آسیایی خصوصا هند و پاكستان نیز توجه ویژه‌ای به این روش دارند. در حال حاضر در ایران هم در وزارت بهداشت و درمان با هماهنگی سازمان نظام‌پزشكی طرحی جهت راه‌اندازی آموزش طب هومیوپاتی در دست بررسی است.
● مكانیسم عمل
از همان زمان هانمن پزشكی هومیوپاتی انسان را به مجموعه واحدی از سه قسمت ذهن، روان و جسم تقسیم كرده است. اعتقاد بر این بوده و هست كه ناهنجاری در انرژی‌ای كه در همه موجودات زنده وجود دارد و همه اعمال و رفتار موجود را اداره می‌كند و به نام نیروی حیات نامیده می‌شود، خود را در این سه قسمت نشان می‌دهد و مجموعه اتفاقاتی كه در این سه قسمت پیش می‌آیند، مشخص‌كننده بیماری است. تاكید می‌شود كه این سه قسمت، مجزا از همدیگر نیستند، بلكه به طور دینامیكی روی هم اثر می‌گذارند و در این بین ذهن، بر دو بخش دیگر اولویت دارد و اولویت دوم با روان است و بالطبع جسم در اولویت آخر قرار می‌گیرد. طبقه‌بندی فوق ناشی از این واقعیت است كه عملكرد ذهن برای یك انسان اهمیت حیاتی بسیار بیشتری دارد تا روان و جسم. هانمن می‌گفت در ارزیابی یك بیماری لازم است تا به تمام تصویر بیماری توجه داشته و سعی كنیم فرایندهای ذهنی و نیز تغییرات روانی و جسمی را با هم در نظر بگیریم و برای درمان، تنظیم و تعدیل فعالانه و موثر انرژی‌هایی كه در تمام لحظات در بدن ما عمل می‌كنند، لازم و ضروری است.
● دیدگاه درمانی پزشكی رایج و هومیوپاتی
در پزشكی رایج، دیدگاه جز‌نگری حاكم است. بدین معنی كه معمولا هر عضوی كه بیمار می‌شود جدا از دیگر اعضا و ابعاد وجودی انسان مورد بررسی قرار گرفته و با علائم آن مبارزه‌شده یا سركوب‌شده و در صورت عدم كارایی اقدام به برداشت یا تعویض عضو مربوط می‌نمایند و بدین ترتیب درمان صورت می‌گیرد مانند دیدگاهی كه نسبت به یك ماشین وجود دارد كه وقتی خراب می‌شود یكی از اجزای آن را تعمیر كرده یا كارایی آن را افزایش می‌دهند و در صورت عدم كارایی اقدام به تعویض آن می‌نمایند اما پزشكی هومیوپاتی اعتقاد دارد كه علت هر بیماری ناشی از تغییرات و آشفتگی‌ای است كه در عملكرد نیروی حیاتی پیش می‌آید و هدف از مداوا را به حالت عادی برگرداندن این نیرو و در نتیجه حذف علت می‌داند و در واقع چون علتی غیرعادی باعث آشفتگی نیروی حیات و ایجاد بیماری می‌شود، لذا برای اصلاح آن به وجود یك عامل دینامیكی یا غیرمادی مشابه نیاز داریم و اصل مشابهت مستلزم وجود تشابهی ماهیتی بین داروی متناسب با شخصیت بیمار با اختلالی است كه باعث بیماری می‌شود. هانمن به پزشكان یادآوری می‌كند اولین وظیفه آنها تا آنجا كه ممكن باشد كمك برای درمان سریع، موثر و سالم است و آرمانی‌ترین روش، درمان سریع، بدون مشكل و عوارض و بازگرداندن سلامتی دائمی یا برطرف‌كردن و یا نابود‌كردن بیماری به‌طور كامل در كوتاه‌ترین، قابل انجام‌ترین و كم‌ضررترین روش و با ساده‌ترین اصول است. با این انگیزه، هانمن مرتباً از دوزهای كوچك و كوچك‌تری استفاده می‌كرد و كشف اینكه داروهای با رقت‌های فرا‌ملكولی می‌توانند در درمان بیمار‌ی‌ها موثر باشند، شگفت‌آور و تكان‌دهنده بود.
● چگونگی (نحوه) تولید و كارایی داروهای هومیوپاتی
به اعتقاد هانمن در روش تولید داروهای هومیوپاتی شامل رقیق‌سازی و توان‌دهی، داروی محرك قوی‌ای ساخته می‌شود كه قدرت تاثیرگذاری بر نیروی حیات آشفته را برای بازگشت به سلامتی دارد. به اعتقاد وی وقتی بیماری پدید آید نیروی حیات با آشفتگی درونی خود مقابله كرده تا به آن غلبه نماید اما اگر علائم برطرف نشد بدین معنی است كه مقابله با آن كافی و مناسب نبوده لذا هدف از درمان هومیوپاتی تحریك مخالفت در مقابل بیماری از طریق كمك به نیروی حیات در ضدیت با به هم ریختگی خودش و در نتیجه بازگشت توازن در سلامتی است. این واكنش شدت یافته در مقابل محرك‌های دارویی نیز مقابل بیماری مشابه خودش عمل می‌كند و حال این واكنش شدید شده می‌تواند بر بیماری اصلی غلبه كند. یكی از مشخصه‌های این واكنش متضاد، درگیری سیستم ایمنی و وجود آنتی‌بادی‌ها ست كه در بعضی بیماری‌ها می‌توان عملكرد آن را اندازه‌گیری كرد. هانمن در درمان مالاریا به این نتیجه رسید كه چنانچه كینین به مقدار ناچیز به صورت رقیق شده به بیماران مالاریایی داده شود، باعث درمان بیماری مالاریا خواهد شد. هانمن داروها یا مواردی را كه از گیاهان و مواد شیمیایی به دست می‌آورد (به هدف آشكار نمودن خصوصیات طبیعی و جوهر موادی كه به نوبه خود معادل خصوصیات و جوهر افرادی است كه آنها را دریافت می‌كنند) صدها، هزارها و میلیون‌ها بار رقیق می‌كرد و در حین رقیق كردن آن را به دفعات مكرر و مشخص تكان داده و با زدن روی یك سطح سخت به آنها شوك وارد می‌كرد. البته در رقت‌های بالا یعنی ۴ میلیون به بالا طبق قانون آووگادرو دیگر اثری از داروی اصلی در كار نیست ولی اطلاعات اولیه دارو در اثر شوك و تكان‌ در ماده حلال باقی می‌ماند و ضبط می‌شود. هانمن به درستی دریافته بود كه تجویز این داروهای حاوی و حامل انرژی می‌تواند نیروی دفاعی یا انرژی جاری در تمام سیستم بدن انسان را به كار اندازد و فعال كند و موجب شود كه بدن خود به كمك قوای داخلی به جنگ با بیماری بپردازد. بیش از ۲۵۰۰ نوع داروی هومیوپاتی وجود دارد كه از منابع گیاهی (۶۰درصد) كانی‌ها، فرآورده‌های جانوری، بافت‌ها یا ترشحات بیماری‌ها و مواد شیمیایی هستند. از دلایل مهم و قاطعی كه در موثر بودن این داروها در دست است، كاربرد آنها در گیاه‌پزشكی و دامپزشكی و درمان بیماری‌های گیاهان و حیوانات است. در طب حیوانات، مصرف داروهای هومیوپاتی نتایج درخشانی داشته است. همچنین آثار این داروها در بیماری‌های نوزادان و كودكان و بیماران در حال اغما و بیهوشی بسیار ثمربخش و قابل توجه است. این دستاوردها پاسخ قاطعی است برای كسانی كه مدعی‌اند كه داروها فقط اثر روانی و تلقینی دارند و فاقد آثار درمانی هستند.
● همراه با پزشكی رایج
هانمن از مناسب بودن استفاده از جراحی حمایت كرده و اشاره می‌كند هومیوپاتی می‌تواند قبل، حین و بعد از عمل جراحی مفید واقع شود و به بیمار كمك كند. قبل از عمل در مورد هیجان و اضطراب آن، حین عمل در مورد كاهش خونریزی‌ها و بعد از عمل به بهبود زخم‌ها، كاهش درد و كنترل عفونت‌ها كمك می‌كند. همچنین در بیماری‌های حاد و اورژانسی چون زمان كافی جهت بررسی بیمار برای یافتن داروهای مناسب فرد در اختیار نیست، جهت نجات جان بیمار بهتر است از داروهای پزشكی رایج استفاده شود. در ناراحتی‌های پیچیده روانی كه مشكلات آزاردهنده‌ای برای بیمار ایجاد می‌كنند، درمان هومیوپاتی می‌تواند كمك بسیار موثری باشد. همچنین در بیماری‌های دیگر در صورتی كه بیمار اطلاعات مفید و دقیقی از شخصیت خود را ارائه كند و پزشك هومیوپات نیز در شناخت شخصیت‌های دارویی و فرد بیمار و چگونگی استفاده از داروها تبحر و تجربه كافی داشته و داروها نیز از منابع معتبری تهیه شده باشند، تاثیرات درمانی شگرفی در سطوح مختلف وجود انسان بر جای می‌گذارد كه گاهاً تا سال‌ها فرد در تعادل و سلامت كامل، زندگی خواهد كرد.امید آنكه پزشكان محترم با درایت و به دور از هرگونه تعصب به این واقعیت كه پزشكی رایج در درمان تمام بیماری‌های موفق نبوده است، اعتقاد پیدا كرده و درصدد آشنایی، آموزش و به‌كارگیری روش‌های طب مكمل همچون حجامت، هومیوپاتی، طب سنتی و غیره برآیند و آن را به دیگر همكاران و بیماران جامعه توصیه نموده و در گسترش این دیدگاه بكوشند.

منبع : روزنامه تهران امروز