برگی از تاریخ (۲۹خرداد) (۱)

امروز بیست ونهم خرداد ماه ۱۳۸۶ هجری شمسی ، برابراست با ۴ جمادی الثانی۱۴۲۸ قمری و ۱۹ژوئن ۲۰۰۷ میلادی . رویدادهای مهمی که در طول تاریخ ، درچنین روزی ، بوقوع پیوسته از این قرارند:
● نخستین اندازه گیری محیط زمین توسط اراتوستنس
۲۲۴۷ سال پیش در چنین روزی در سال ۲۴۰ پیش از میلاد ، اراتوستنس ، دانشمند یونانی تبار عهد باستان ، که رئیس کتابخانه اسکندریه بود ، اندازه گیری محیط زمین را بر پایه علم هندسه به پایان برد. وی در اسكندریه مصر و در لحظه ای كه خورشید در اوج بود (ظهر) فاصله آن را بر اساس احتساب زاویه بر آورد كرد.
عددی که او استخراج کرده بود ۳۸۶۱۶ کیلومتر بود که بسیار نزدیک به اندازه واقعی آن (۴۰۰۰۰ کیلومتر) می باشد .
اراتوستنس كه درسال ۲۶۷ پیش از میلاد در سیرن واقع در شمال آفریقا (لیبی امروز) به دنیا آمده بود ۷۲ سال عمر كرد. وی نخستین ریاضیدان و فضا شناسی است كه به اندازه گیری محیط زمین پرداخته بود.
او با محاسبات خود، زمان نسبتا دقیق وقوع رویدادهای مهم تاریخ قرون قدیم را به دست آورده بود كه در قرون معاصر پس از تطبیق با تقویم میلادی تازه اعلام شده اند.
در این میان بیراه نیست که اعدادی را که ابوریحان بیرونی برای اندازه گیری شعاع زمین بدست آورده بود را با هم مرور نماییم . ابوریحان با استفاده از فرمول خاص خود ،شعاع زمین را ۶۳۴۰ کیلومتر بدست آورده . اعدادی که امروزه محاسبه شده بسیار نزدیک به ارقام ابوریحان است :
" شعاع زمین ۶۳۷۱ كیلومتر ، شعاع قطبی ۶۳۵۷ كیلومتر و شعاع استوایی آن ۶۳۷۸ كیلومتر"
● دیدار برادران شرلی با شاه عباس صفوی
۴۰۹ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۵۹۸ میلادی ، رابرت و آنتونی شرلی در شهر قزوین ـ پایتخت وقت ایران ـ با شاه عباس اول دیدار كردند .
به نوشته مورخان، با این دیدار نفوذ و سپس مداخله انگستان در امور ایران آغاز شد كه ایرانیان خاطرات بسیار بدی از آن دارند. این دو برادرهمراه با چند انگلیسی دیگر سیزدهم ژوئن وارد قزوین شده و درخواست ملاقات با شاه عباس را كرده بودند كه پس از شش روز انتظار به آن موفق شدند.
میانجی گری در تنظیم قرارداد تركمنچای به سود روسیه، جدا كردن هرات از ایران، سلطه بر خلیج فارس، امضای قرارداد سال ۱۹۰۷ سن پترزبورگ با روسیه و تقسیم وطن ما میان خود ( طرفین قرارداد) و تاسیس واحد نظامی انگلیسی «اس.پی.آر.» در منطقه نفوذ انگلستان در ایران، تحمیل قراردادهای متعدد و گرفتن امتیازهای فراوان، آوردن و بردن دولتها و خریدن بسیاری از مقامات، رجال و ناشران روزنامه ها با دادن پول و وعده و حمایت؛ چند نمونه از مداخلات انگلستان در ایران از دهه سوم قرن نوزدهم بوده است.
انگلستان با هدفهای استعماری، پیش از شاه عباس هم درصدد نفوذ در ایران بر آمده بود، ولی موفق نشده بود. شاه عباس كه قصد عقب راندن عثمانی را از مرزهای غربی ایران و اخراج پرتغالی ها را از خلیج فارس و نیز تاسیس یك ارتش ملی و مدرن و خلاص كردن دولت از دست قزلباش (قشون ایلات) را داشت در ژوئن ۱۵۹۸ از پیشنهادهای برادران شرلی استقبال كرده بود. شاه عباس از وجود آنان برای تجهیز ( بویژه سلاح گرم) و ایجاد نظم قشون ایران استفاده کرد و نیز توسط آن ها روابط ایران و ممالک اروپایی را با داشتن یک وجه مشترک گسترش داد. و آن وجه مشترک "دشمنی با عثمانی " بود .
● تولد بلیز پاسکال
۳۸۴ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۶۲۳ میلادی ، بلیز پاسکال فیلسوف و ریاضی دان مشهور فرانسوی در کلرمون فرانسه به دنیا آمد . وی علاوه بر ریاضیات در حوزه های فیزیک و فلسفه نیز صاحب رای و اندیشه بود .
بلیز پاسکال که کم وبیش با نیوتون همزمان بود، برای تنظیم ضریبهای بسط دوجمله ای، مثلثی درست کرد که امروز به "مثلث حسابی پاسکال" مشهور است. طرح این مثلث برای نخستین بار در سال ۱۶۶۵ میلادی در "رساله مربوط به مثلث حسابی "چاپ شد. ضمن اینکه اولین ماشین حساب مکانیکی در سال ۱۶۴۲ توسط بلیز پاسکال اختراع شد .
او که یک ریاضی دان ، فیزیک دان و سخنران بلیع مذهبی بود ... از انبوه استعداد های خدادادی خود شرمناک می نمود . گفته اند که آن چه او را از کشف حسابان بسیار خرد باز داشت ، جهت گیری ذهنی بسیار سخت آن بوده است .
بخش ابعاد شخصیتی و یافته های این مرد بزرگ همواره هاله ای از اسرار قرار داشته اند ، چنان که وی خود درباره کشف های خود می نویسد : " در کنار هستی من گردابی است که شما آن را نمی بینید . من هر آن چه را که می خواهم از درون آن بیرون می آورم و به این گونه است که موفق به حل مسائل بزرگ می شوم . "
او در ۱۹ آگوست سال ۱۶۶۲ در سن سی ونه سالگی از دنیا رفت .
● شکست چین در جنگ تریاک
۱۶۶ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۸۴۱ میلادی ، چین در جنگ تریاک از انگلستان شکست خورد . دلیل جنگ تریاک این بود که انگلیسی‌ها می‌خواستند ماده مخدر تریاک را به کشور چین وارد کنند و آن را بفروشند که این کار با درگیری با چینی‌ها روبرو شد. این جنگ که سپس جنگ تریاک نام گرفت ، دو سال به طول انجامید اما در پایان جنگ به سود انگلیسی‌ها بود.
با این شكست راه برای و نفوذ و سلطه انگلیس بر سرزمینهای شرقی هموار گشت و دوران استعمار بر اراضی پهناور چین آغاز شد. اما این دوران شروع مبارزات مردم چین علیه دولت انگلیس را در پی گرفت ، بطوریكه مردم این كشور پهناور با تحریم تریاك سالها در مقابل استعمارگران انگلیسی ایستادی كرند. بعدها به موجب معاهده ای كه استعمارگران بر چینی ها تحمیل كردند آنان مجبور شدند پنج بندر مهم خود را برای تجارت تریاك به انگلیسی ها واگذار نمایند. انعقاد این پیمان در حقیقت نفوذ دوباره استعمار را بر این سرزمین وسیع مسجل ساخت .
● اعدام ماكسیمیلین ، امپراتور اروپایی مكزیك
۱۴۰ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۸۶۷ میلادی ماكسیمیلین ، پس از سه سال و اندی كه امپراتور مكزیك بود در این كشور اعدام شد.
وی قبلا همسرش كارلوتا (شارلوت) را به اتریش فرستاده بود تا ضمن در امان ماندن از گزند، تلاش كند سران اروپا برای او كمك بفرستند.
ماكسیمیلین از خانواده هابسبورگ و برادر فرانتس ژوزف امپراتور وقت اتریش بود كه در اثنای جنگ داخلی ایالات متحده به خواست محافظه كاران مكزیك و حمایت ناپلئون سوم امپراتور فرانسه قبول كرد امپراتور مكزیك شود تا در این كشور جمهویخواهان بار دیگر برسركار نیایند و به علاوه، ایالات متحده تعرض دیگری به مكزیك نكند. ایالات متحده قبلا چند ایالت مكزیك از جمله كالیفرنیا را ضمیمه قلمرو خود ساخته بود.
ماكسیمیلین كه برادرش اجازه نداده بود بیش از فرماندهی نیروی دریایی و حكومت ونیز و لمباردیا مقام بالاتری داشته باشد پذیرفت كه به مكزیك برود و امپراتور این كشور شود. ناپلئون سوم یك سپاه فرانسوی را با او به مكزیك فرستاد .
در مكزیك، جمهوریخواهان به رهبری «بنیتو هوارز» با او بنای مخالفت گذاردند و ماكسیمیلین كه به دلیل پرورش اروپایی خود خواست محافظه كاران را برآورده نساخته بود پس از سه سال حكومت در وضعی قرار گرفت كه نه محافظه كاران مكزیك جانب او را داشتند و نه جمهوریخواهان از جنگ با او دست بر می داشتند .
اندكی بعد هم ناپلئون سوم ــ احتمالا تحت فشار ایالات متحده آمریكا كه از جنگ داخلی خود رهایی یافته بود ــ نیروهایش را از مكزیك احضار كرد و طولی نكشید كه ماكسیمیلین از نیروهای مخالف شكست خورد و با دوتن از ژنرالهایش دستگیر و اعدام شد. ماكسیمیلین هنگام اعدام ۳۵ ساله بود.
● زادروز اسامو دازایی ، نویسنده ژاپنی
۹۸ سال پیش درچنین روزی در سال ۱۹۰۹ میلادی ، اسامو دازایی ، داستان نویس بلندآوازه ژاپنی دیده به جهان گشود .
اسامو در یك خانواده اشرافی و قدیمی ژاپن در جزیره «هنشو» به دنیا آمده بود، ولی با وجود برخورداری از پول و رفاه كامل، در اثنای تحصیل در دانشگاه توكیو به صف كمونیستها پیوسته و نام خود را از «كاناگی» به «اسامو دازایی» تغییر داده بود تا كسی متوجه نشود كه وابسته به یك خانواده ثروتمند است.
او كار نویسندگی را از نوشتن داستانهای كوتاه برای مجله ها آغاز كرد. نخستین داستان او كه به صورت كتاب انتشار یافت درباره تجربه خانوادگی اش بود و سپس دهها داستان دیگر كه همه انعكاس دشواری های بشر است. شاهكار ادبی او داستان «شایو = غروب» است كه در زمینه تاثیر جنگ جهانی دوم بر تغییر بافت اجتماعی ژاپن و از جمله ویرانی دنیای اشراف و ثروتمندان غیر تاجر ژاپنی و به زیر آمدن آنان از تخت عاج و درهم شكستن افاده و تكبر بی معنای آنان است. در این داستان درعین حال مصیبت های یك جنگ با مهارت خاص بازتاب داده شده است.
داستان دیگر او تحت عنوان «خلع از انسانیت» در زمینه بدبختی های پس از جنگ است كه خصلت های خوب یك انسان به خاطر نیاز مادی و روزمره به فراموشی، و زیر پا نهاده می شود و انسانیت تضعیف می گردد.
كتاب «اعتراف» اسامو نوعی اتوبیوگرافی است كه در قالب داستان تنظیم شده و تجربه های خوب و بد خودش را منعكس ساخته تا در ظلمت زندگی پیش پای دیگران را روشن سازد.
آخرین كتاب اسامو كه نیمه تمام ماند «وداع» عنوان دارد كه پس از خودكشی نویسنده، توسط دختر او كه وی نیز یك نویسنده است تكمیل شده است.
اسامو ۱۳ ژوئن سال ۱۹۴۸ همراه با همسرش خود را غرق كرد.

منبع : تبیان