عصای سفید نمای روشندلی و حمایت

دختر عصای سفید را به زمین می زد ممتد و آرام . به چهارراه که رسید ایستاد. پای راست را روی خط کشی عابر گذاشت. موتور سواری با سرعت گذشت. دختر عقب رفت . دیوانه جلو رفت. تن را لرزاند. دستها را تکان داد. دختر آرام ایستاده بود. مرد جلوتر رفت . به عصای دختر دست زد. دختر گفت :" ببخشید , ممکنه کمک کنید که بروم آنطرف . "
امروز ۲۳ مهرماه روز جهانی عصای سفید و نابینایان است همان کسایی همیشه در آرزوی دیدن هستند ، دیدن بچه ها ، همسر ، ساختمانها و...ولی قبل از آن این قشر از جامعه در آروزی برآورده شدن مشکلات خود هستند.
براساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی، هر ثانیه یک نفر و هر دقیقه یک کودک در جهان نابینا می شود و براساس آخرین آمار موجود ۳۷ میلیون نفر نابینای مطلق و ۱۲۴ میلیون کم بینا هم اکنون در جهان زندگی می کنند. حدود ۶۰ درصد اختلالات بینایی قابل درمان و ۲۰ درصد آنها قابل پیشگیری هستند.
در ایران از هر هزار تولد، یک کودک با اختلالات بینایی شدید و عمیق به دنیا می آید و بر اساس آمارهای جهانی در کشور ما حدود ۴۰۰ هزار نفر دچار کم بینایی یا نابینایی هستند، اما تاکنون ۷۶ هزار و ۷۰۷ نفر نابینا و کم بینا در کشور شناسایی شده اند و تناقض شدیدی در مورد آمار این افراد از سوی سازمانها و مؤسسه های مختلف ارائه می شود، وجود دارد، به طوری که مرکز آمار ایران تعداد نابینایان را در کشور ۱۴۲ هزار و ۷۶۷ نفر و سازمان بهزیستی این تعداد را ۱۵ هزار نفر اعلام کرده اند. این در حالی است که حداکثر فقط پنج هزار نفر از نابینایان از خدمات شعبات مختلف مراکز نابینایان در تهران و یازده شهر دیگر استفاده کرده اند و فقط حدود ۸۵۰ نفر از آنها از خدمات توانبخشی آموزش تلفن و اشتغال در کارگاهها استفاده کرده اند و تنها استفاده بقیه از این مراکز دریافت مستمری بین ۳۰۰ تا ۷۵۰ تومان و یا دریافت اندکی سرمایه و همچنین استفاده از راهنماییهای مددکاران این مراکز بوده است.
در حال حاضر بیش از ۲۰۰ هزار نفر در کشور از اختلالات بینایی عمیق و شدید رنج می برند و جامعه یی حدود ۵۰۰ هزار نفر نیز در طیف اختلالات بینایی خفیف تا متوسط قرار دارند.
هنوز در مباحثی مانند تحصیل، اشتغال، ازدواج، مناسب سازی محیط شهری، دسترسی به منابع اجتماعی و تسهیلات عمومی راه زیادی در پیش داریم،بطوریکه بسیاری از نابینایان تحصیلکرده در امتحانات ورودی مؤسسه ها و مراکز کاریابی قبول می شوند به بهانه های واهی رد می شوند،بگونه ای که هم اکنون ۷۰ درصد نابینایان کشور بیکارند و برخی از شاغلان نیز کار مفید و مطلوب ندارند.
این در حالی است که طبق قانون عصای سفید، مؤسسه ها باید سهمی را برای کار نابینایان اختصاص داده شود.بطوریکه قانون استخدام سه درصد از نیروی انسانی معلول توسط دستگاه های دولتی است و این قانون در جامعه اجرا نمی شود، چرا که بسیاری از نابینایان در آزمون های ورودی به دستگاه های دولتی پذیرفته، اما در مصاحبه رد می شوند.
اغلب نابینایان در خانواده هایی با سطح فرهنگی، بهداشتی، اقتصادی پایین زندگی می کنند و اغلب پرجمعیت و جزء طبقه محروم جامعه هستند، به طوری که بعضاً دیده می شود سه تا پنج نفر از اعضای یک خانواده از نابینایی و کم بینایی رنج می برند.
این قشر برای ادامه تحصیل به کتاب، خط بریل، راهنما و رابط نیاز دارند که متاسفانه این امکانات به اندازه کافی وجود ندارد، البته موسساتی همچون سازمان بهزیستی هستند که در حد توان و با کمک مددکاران به تعداد محدودی از نابینایان خدمات ارائه می کند.
مناسب سازی محیط برای ساختار فیزیکی شهرهای ایران به گونه یی است که با کلمه «مناسب سازی» سازگاری ندارد و حتی پیاده روها برای افراد عادی هموار نیست چه برسد به نابینایان.
مسؤولان ذیربط در امور نابینایان معتقدند که اساسی ترین مشکل این گروه مسأله اشتغال است، زیرا در میان آنها تعدادی افراد با تحصیلات بالا وجود دارد که متأسفانه کارفرمایان از به کارگیری آنها طفره می روند، چرا که هزینه بزرگ کردن یک فرزند نابینا چهار برابر یک فرزند بیناست، از این رو خانواده هایی که دارای فرزند نابینا هستند به شدت در مضیقه مالی قرار می گیرند.
از سوی دیگر نابینایان برای حمل و نقل با مشکلات زیادی روبرو هستند،متأسفانه امکانات زیادی برای حمل و نقل این عزیزان در سطح جامعه وجود ندارد و آنها نیازمند کمک هستند.چرا که مناسب سازی محیط برای ساختار فیزیکی شهرهای ایران به گونه یی است که با کلمه «مناسب سازی» سازگاری ندارد و حتی پیاده روها برای افراد عادی هموار نیست چه برسد به نابینایان.
سازمان بهزیستی و سازمان آموزش و پرورش استثنایی به دلیل تعدد وظایف، ضعف ارتباطهای درون بخشی و میان بخشی، محدودیت در تأمین نیروی انسانی متخصص و مشکلاتی از این دست، چنان که باید قادر به پیگیری مسایل نابینایان نیستند.
در بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا، تشکلهای نابینایان به لحاظ برخورداری از جایگاه حقوقی معین، مدیریت علمی و ارتباطهای درون و برون سازمانی قوی توانسته اند با حضور در عرصه سیاستگذاریهای کلان، حقوق اجتماعی نابینایان را در ابعاد مختلف مطالبه نمایند، اما نگاهی به عملکرد انجمنها و مؤسسه های غیردولتی فعال در امور معلولان کشور کارنامه چندان مثبتی از آنها ارایه نمی دهد.
قانون عصای سفید تصویری جدید از نابینایان را در جامعه ترسیم می‌کند و از افراد نابینا می‌خواهد که به منظور حمایت از منافع خود از تمام مفاد این قانون آگاه باشند. در میان وسایل کمک حرکتی نابینایان می‌توان عصای سفید را به عنوان پرچم استقلال آنان قلمداد کرد.
البته این ابزار حرکتی سودمند در صورتی از کارایی برخوردار خواهد بود که نارسایی‌های فیزیکی محیط زندگی افراد نابینا تقلیل یابدیا یا به طور کلی حذف شود. بنابراین علاوه بر توجیه به مسایل عاطفی و احساسی، کمترین هزینه و لحاظ کردن عوامل لازم، ضروری است زمینه‌ای را برای تردد آسان آنان فراهم سازیم و کمک شایانی به استقلال حرکتی نابینایان بکنیم.
نگرش جامعه نسبت به روشندلان و همچنین برداشت آنها نسبت به خود که طبعا متاثر از برخورد جامعه و فرهنگ حاکم است، نقش بسیار مهمی در چگونگی تشکیل انگیزه ها ، توسعه و رشد استعدادهای نابینایان دارد. بنابراین ، جامعه، مدرسه و خانواده مسئولیت خطیری را درزمینه ایجاد و تقویت انگیزه های بالنده درنابینایان برعهده دارند، چر ا که وجود الگوهای رفتاری سازنده درمقابل نابینایان ، نقش بسزایی در آگاهی آنان و جهت دار شدن و تحقق یافتن انگیزه های ایشان دارد.
به نظر می رسد نخستین گام در ایجاد این تحول باید توسط سازمان بهزیستی و شورای مرکزی تشکلهای نابینایان برداشته شود و این دو اهرم حقوقی و اجتماعی می توانند با اتخاذ سیاستهای نظارتی واحد، زمینه بازبینی و اصلاح اساسنامه این تشکلها را فراهم نمایند و با نظارت دقیق بر نحوه برگزاری انتخابات در آنها، شرایط ورود نخبگان به عرصه مدیریت امور نابینایان را مهیا سازند.

منبع : عصای سفید