پنجشنبه, ۱۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 2 May, 2024
مجله ویستا


رادیکالیزم‌ نوخواهی‌ در جامعه‌ تنوع‌طلب‌


رادیکالیزم‌ نوخواهی‌ در جامعه‌ تنوع‌طلب‌
تمام‌ این‌ سال‌ها جوانان‌ را تشویق‌ کرده‌ ایم‌ که‌ مانند گذشتگان‌ لباس‌ بپوشند؛ سنگین‌ و رنگین‌ باشند ، برای‌ مدهای‌ جدید تب‌ نکنند ، آنها را همیشه‌ محکوم‌ کرده‌ایم‌ که‌ قیافه‌های‌ متفاوت‌، فساد را در جامعه‌ رواج‌ خواهد داد ، پدر و مادرها را وادار کرده‌ ایم‌ که‌ از لباس‌های‌ رنگارنگ‌ جوانان‌ ایراد بگیرند و عرصه‌ را بر آنها تنگ‌ کنند ، ولی‌ شاید فراموش‌ کرده‌ ایم‌ که‌ ملل‌ مختلف‌ همیشه‌ برای‌ حفظ‌ خرده‌ فرهنگ‌های‌ خود تلاش‌ کرده‌اند، لباس‌ ملی‌ یکی‌ از این‌ خرده‌ فرهنگ‌ هاست‌. لباسی‌ که‌ در مجامع‌ بین‌ المللی‌ نمادی‌ از فرهنگ‌ هر کشور است‌ .
ساری‌ زنان‌ هندی‌ ، کیمونوی‌ زنان‌ ژاپنی‌ و ... در هر جایی‌ از جهان‌ حضور این‌ مردمان‌ را متمایز می‌کند.
در این‌ چند سال‌ همواره‌ خواسته‌ ایم‌ با اعمال‌ زور فاصله‌ جوانان‌ را از مد و مدگرایی‌ بیشتر کنیم.
بدون‌ آنکه‌ بدانیم‌ این‌ تلاش‌ فقط‌ آنان‌ را تشنه‌ تر خواهد کرد . رسیدن‌ به‌ لباس‌ ملی‌یی‌ در خور ایرانیان‌ همیشه‌ رویایی‌ بیش‌ نبوده‌ ، یا لااقل‌ در این‌ چند ساله‌ ثابت‌ شده‌ است‌ که‌ فقط‌ حرفی‌ بود که‌ هیچ‌ گاه‌ به‌ واقعیت‌ پیوند نخورد، هر چند که‌ کمیسیون‌ فرهنگی‌ مجلس‌ اقدام‌ به‌ پژوهش‌ جهت‌ تصویب‌ طرح‌ ملی‌ کرده‌ بود.
لباس‌ ایرانیان‌ یکی‌ از مهم‌ ترین‌ مسائل‌ چالش‌ برانگیز است‌ .موضوعی‌ که‌ برای‌ جوانان‌ و نوع‌ پوشش‌ آنان‌ از اهمیت‌ بسیاری‌ برخوردار است.
دکتر انور صمدی‌ راد ، آسیب‌ شناس‌ در این‌ باره‌ می‌گوید : مد به‌ معنای‌ همه‌ گیر شدن‌ است‌ و عده‌یی‌ همیشه‌ در بسیاری‌ از موارد مانند : زندگی‌،رفتار ، آرایش‌ و لباس‌ از دیگران‌ پیشی‌ می‌گیرند . حتی‌ مد در بسیاری‌ از موارد دیگر نظیر : ریاضی‌ و روش‌های‌ تحقیق‌ نیز صادق‌ است‌ ولی‌ مربوط‌ به‌ اکثریت‌ افراد جامعه‌ نمی‌شود.
مد در تمام‌ جوامع‌ بوده‌ است‌ و همیشه‌ نیز باقی‌ خواهد ماند و هیچ‌ زمانی‌ با تنبیه‌ و بگیر و ببند نمی‌ توان‌ با آن‌ مقابله‌ کرد چون‌ جوانان‌ می‌خواهند با دیگران‌ متفاوت‌ باشند، ولی‌ همیشه‌ جامعه‌ و در نتیجه‌ بزرگترها می‌خواهند جوانان‌ مطابق‌ میل‌ و خواسته‌ آنها رفتار کنند و آنها را مقید به‌ رعایت‌ بعضی‌ موارد می‌کنند ، این‌ در حالی‌ است‌ که‌ فشار و شدت‌ عمل‌ بیشتر در خصوص‌ رفتار با جوانان‌ مشکلات‌ بسیاری‌ را رقم‌ خواهد زد. هر چه‌ جوانان‌ از مدگرایی‌ منع‌ شوند بیشتر نسبت‌ به‌ آن‌ حریا می‌شوند.
این‌ آسیب‌ شناس‌ در ادامه‌ می‌افزاید: از دیدگاه‌ من‌ ،مد چیز بدی‌ نیست‌ و جوانان‌ باید در سن‌ و سال‌ خود به‌ هیجاناتشان‌ پاسخ‌ بدهند و به‌ مرور زمان‌ هیجانات‌ و متفاوت‌ بودن‌ و در نتیجه‌ مدگرایی‌ فروکش‌ خواهد کرد.
همیشه‌ شاهد بوده‌ ایم‌ که‌ بیشتر افراد در جوانی‌ ظاهر متفاوتی‌ داشته‌ اند ولی‌ پس‌ از گذراندن‌ این‌ دوران‌ حاضر نیستند لباس‌ ۲۰ سال‌ پیش‌ خود را بپوشند.
از سوی‌ دیگر تحمیل‌ نظرات‌ به‌ جامعه‌ در بحث‌ ارزش‌ها، قیافه‌ و رنگ‌ها درست‌ نیست، البته‌ باید کنترل‌ و نظارت‌ درست‌ و اندیشمندی‌ بر جامعه‌ حاکم‌ باشد. ولی‌ اگر با جوانان‌ درست‌ برخورد نشود ورفتاری‌ معقول‌ صورت‌ نپذیرد، آنها در مقابل‌ بزرگترها جبهه‌ خواهند گرفت.
دکتر صمدی‌ راد تاکید می‌کند : ژاپنی‌ها ، چینی‌ها و ...در گذشته‌ از لباس‌ های‌ ملی‌ خود استفاده‌ می‌کردند ولی‌ الان‌ دیگر کمتر این‌ موارد مشاهده‌ می‌ شود. امروزه‌ اگر یک‌ دختر اروپایی‌ کیمونو می‌پوشد فقط‌ برای‌ تنوع‌ است‌ و اینکه‌ می‌خواهد به‌ فرهنگ، جغرافیا و ادبیات‌ آن‌ کشور نزدیک‌ شود. این‌ نشان‌ می‌ دهد که‌ لباس‌ ملی‌ باید مطابق‌ روز طراحی‌ شود.
از سوی‌ دیگر باید در نظر داشت‌ که‌ ضررهای‌ مقابله‌ با مد بیشتر از فوایدش‌ است‌ زیرا تعصبات‌ را در جامعه‌ افزایش‌ می‌دهد .مد پدیده‌ یی‌ است‌ که‌ پس‌ از مدتی‌ به‌ فراخور موقعیت‌ از بین‌ می‌ رود. به‌ عنوان‌ مثال‌ چند سال‌ پیش‌ در اروپا قیافه‌های‌ عجیب‌ و غریب‌ مد شده‌ بود و جوانان‌ صورت‌های‌ خودشان‌ را با رنگ‌های‌ پر رنگ‌ آرایش‌ می‌کردند اما این‌ پدیده‌ یک‌ موجی‌ بود که‌ پس‌ ازمدتی‌ رفت‌.
وی‌ همچنین‌ می‌گوید : همواره‌ شاهد بوده‌ ایم‌ که‌ سختگیری‌ و تنگ‌ نظری‌ مسئولان‌ در رابطه‌ با جوانان‌ نتیجه‌ معکوس‌ داده‌ است‌ و این‌ نوع‌ برخوردها فرصتی‌ را برای‌ آنان‌ ایجاد کرد تا به‌ واسطه‌ آن‌ دهن‌ کجی‌ کرده‌ و در این‌ راستا ارزش‌ها نیز وارونه‌ شده‌ است‌. باید در نظر داشت‌ که‌ کودک‌ باید کودکی‌ کند ، نوجوان‌ باید نوجوانی‌ و جوان‌ نیز جوانی‌ . خیلی‌ از خانواده‌ها با زور و ممانعت‌ جوانان‌ از گرایش‌ به‌ مد نتیجه‌ معکوس‌ می‌گیرند. این‌ رفتارها باعث‌ می‌ شود جوانان‌ به‌ اعتیاد و خشونت‌ روی‌ آورند. باید به‌ این‌ نکته‌ توجه‌ کرد که‌ وقتی‌ خانواده‌ جوان‌ را به‌ واسطه‌ پوشش‌ نامناسب‌ نکوهش‌ می‌ کند ،جوان‌ باورش‌ می‌شود که‌ آنها می‌خواهند به‌ حقوقش‌ تجاوز و در مسائل‌ شخصی‌ اش‌ مداخله‌ کنند .به‌ همین‌ خاطر در مقابل‌ آنان‌ گارد می‌ گیرد و مقابله‌ به‌ مثل‌ می‌ کند.
این‌ آسیب‌ شناس‌ می‌افزاید : ممکن‌ است‌ یک‌ جوان‌ لباسی‌ متفاوت‌ از دیگران‌ به‌ تن‌ کند و موی‌ سرش‌ را ژل‌ بزند ولی‌ ۵ سال‌ دیگر این‌ رفتارها خواه‌ ناخواه‌ کمتر می‌ شود. به‌ نظر من‌ مد و مدگرایی‌ کاملا شخصی‌ است‌ و نباید فکر کنیم‌ با این‌ کار دین‌ و ایمان‌ جوانان‌ از بین‌ خواهد رفت‌ ،زیرا اگر این‌ طور بود جوامع‌ دیگر نیز رو به‌ نزول‌ می‌رفتند و هیچ‌ گاه‌ پیشرفت‌ نمی‌کردند. البته‌ مد در تمامی‌ شرایط‌ صحیح‌ نیست‌. برخی‌ مواقع‌ مد و مد گرایی‌ تبعاتی‌ به‌ همراه‌ دارد و موجب‌ رفتارهایی‌ می‌ شود که‌ می‌ تواند به‌ امنیت‌ جامعه‌ خلل‌ وارد کند که‌ باید با آنها مقابله‌ شود.
خانواده‌ها و مسئولان‌ باید بپذیرند که‌ پاسخ‌ به‌ هیجانات‌ ،خواسته‌ها، گرایش‌ به‌ نوآوری‌ و متفاوت‌ بودن‌ جزو ویژگی‌های‌ روانی‌ جوانان‌ است‌ و اگر با آنها مقابله‌ و این‌ احساسات‌ سرکوب‌ شود، می‌ تواند در آینده‌ مشکلاتی‌ را ایجاد کرده‌ و حتی‌ مخرب‌ باشد.ما نباید نسبت‌ به‌ گرایش‌ جوانان‌ به‌ مد و مدگرایی‌ نگران‌ باشیم. مگر آنکه‌ به‌ واسطه‌ مد گرایی‌ رفتار فرد تغییر کرده‌ و رفتاری‌ نامناسب‌ از خود نشان‌ داده‌ و هنجارها را بشکند.
از دید روانشناسانه‌ مدگرایی‌ حاصل‌ تغییرات‌ اجتماعی‌ و تنوع‌ طلبی‌ جوانان‌ است‌ .اگر به‌ آنان‌ اجازه‌ تخلیه‌ هیجانات‌ به‌ صورت‌ بی‌ ضرر را بدهیم‌ بهتر از آن‌ است‌ که‌ این‌ هیجانات‌ را سرکوب‌ کنیم‌. در همه‌ جوامع‌ تضاد نسلی‌ همواره‌ وجود داشته‌ و این‌ تضاد اساس‌ پیشرفت‌ و تحرک‌ اجتماعی‌ است‌.جوانان‌ امروزی‌ چیزهایی‌ را دوست‌ دارند و دلیلی‌ برای‌ مقابله‌ با آنها وجود ندارد ، اما باید کنترل‌ و نظارت‌ هوشمندانه‌یی‌ با کمترین‌ مداخله‌ فردی‌ بر روی‌ آنان‌ صورت‌ بگیرد.
دکتر امان‌ الله‌ قرایی‌ مقدم‌ ، جامعه‌ شناس‌ نیز در این‌ باره‌ می‌گوید : مد و مدگرایی‌ از لحاظ‌ اجتماعی‌ مفید است‌، زیرا نوگرایی‌ و تجدد خواهی‌، پیشرفت‌ به‌ سوی‌ توسعه‌ اقتصادی‌، اجتماعی‌ و سیاسی‌ را به‌ همراه‌ دارد و حاکی‌ از آزادی‌ اجتماعی‌ ، سیاسی‌ و خانوادگی‌ است‌ و می‌ تواند در فضای‌ سالم‌ سیاسی‌ و اجتماعی‌ پایداری‌ ایجاد کند. در حقیقت‌ توجه‌ به‌ مد نوعی‌ رادیکالیزم‌ نوخواهی‌ است‌ . همچنین‌ تجددگرایی‌ و مدگرایی‌ به‌ لحاظ‌ اقتصادی‌ باعث‌ شکوفایی‌ اقتصاد، بازار آزاد و خصوصی‌ ، به‌ کار گرفتن‌ نیروهای‌ کار و جلوگیری‌ از بیکاری‌ می‌شود و جامعه‌ را به‌ سوی‌ توسعه‌ کیفی‌ و کمی‌ اقتصادی‌ پیش‌ خواهد برد.
وی‌ می‌افزاید: مد گرایی‌ از نظر فرهنگی‌ نیز در تفکر و بینش‌ افراد جامعه‌ تاؤیر می‌گذارد و طرز تفکر، بینش‌ و نگرش‌ افراد، همچنین‌ خواسته‌ها ، امیال‌ اجتماعی‌، سیاسی‌ و فرهنگی‌ افراد را تغییر می‌دهد.
از نظر روانشناسی‌ نیز تلطیف‌ افکار روحی‌ و روانی‌ جوانان، میانسالان‌ وحتی‌ سالمندان‌ را موجب‌ خواهد شد. حتی‌ افرادی‌ که‌ شاد هستند، لباس‌های‌ زیبا می‌پوشند و جامعه‌ را زیبا می‌کنند، در روحیه‌ افراد جامعه‌ تاثیر مثبت‌ می‌گذارند.
دکتر قرایی‌ مقدم‌ معتقد است‌ : غم‌، افسردگی‌ و بیماری‌ روانی‌ که‌ در اثر پوشیدن‌ لباس‌های‌ یکنواخت‌ و سیاه‌ رنگ‌ بر جامعه‌ حاکم‌ شده‌ است‌ ، با استفاده‌ از لباس‌های‌ شاد و زیبا از میان‌ خواهد رفت‌. از سوی‌ دیگر نو گرایی‌ از نظر اقتصادی‌ ، روانشناسی‌ و تعاملات‌ اجتماعی‌ بسیار موثر است‌ و موجب‌ می‌شود افراد به‌ جامعه‌ دلبستگی‌ پیدا کنند و از عقده‌های‌ روانی‌، دلزدگی‌ و فرار مغزها جلوگیری‌ می‌کند. تنوع‌ خواهی‌، دلبستگی‌ به‌ حکومت‌ ، سیاست‌ و نظام‌ کشور را بیشتر می‌کند . از این‌ رو حکومت‌ باید به‌ نوع‌ گرایی‌ توجه‌ بیشتر داشته‌ باشد ، زیرا باعث‌ آزاداندیشی‌ و آزاد فکری‌ در جامعه‌ و خانواده‌ها خواهد شد.
وی‌ با اشاره‌ به‌ لباس‌ ملی‌ می‌گوید: تجربه‌ ثابت‌ کرده‌ که‌ نمی‌ توان‌ در ایران‌ لباس‌ ملی‌ به‌ وجود آورد . از این‌ رو مسئولان‌ باید جامعه‌ را تا جایی‌ که‌ با حجاب‌ منافات‌ نداشته‌ باشد آزاد بگذارند، زیرا زمان‌ ثابت‌ کرده‌ است‌ در مواردی‌ که‌ خواسته‌ ایم‌ الگوسازی‌ کنیم‌ موفق‌ نبوده‌ ایم‌.جامعه‌ کنونی‌ الگو بردار نیست‌، بلکه‌ تنوع‌ طلب‌ و تکثر گراست.
در نظر داشته‌ باشید که‌ به‌ وجود آوردن‌ لباس‌ ملی‌ بزرگ‌ ترین‌ ضربه‌ اقتصادی‌، خانوادگی‌ و سیاسی‌ را بر جامعه‌ وارد می‌کند .با آنکه‌ به‌ سنن‌ ملی‌ و اعتقادات‌ پایبند هستم‌ ولی‌ لباس‌ ملی‌ آزادی‌ فردی‌ و اجتماعی‌ را محدود می‌کند و جامعه‌ را به‌ سمت‌ خاصی‌ هدایت‌ می‌کند.
تمام‌ این‌ موضوعات‌ باعث‌ می‌شود نگاه‌ مثبتی‌ به‌ لباس‌ ملی‌ نداشته‌ باشم.

کتایون‌ دارابی‌
منبع : روزنامه اعتماد