۸۲ دستگاه زباله سوز برای ۷۰ میلیون نفر

ما آدمهای پاكی هستیم. پس مرده باد تمام زباله ها، حالا بهتر شد، نشد؟ دیگر سیمی به اعصاب وجدانت كشیده نمی شود حالا ما دیگر كور شده ایم. سرهامان زیر برف است و از اینكه آلودگی ها را نمی بینیم لذت می بریم. آفرین به ما انسانهای مدرن. پس از كنارش بگذر. نگاه كن. این كیسه ها شوم هستند روزانه حدود ۸۱ تن زباله بیمارستانی در كشور تولید می شود. تعجب نمی كنیم چون به شنیدن سرنوشت آنها عادت داریم. گهگاه نوشته ای یا مصاحبه ای از همان دست گفت و گوهای توجیهی: «طبق قانون x مصوبه سال y كلیه واحدهای D. موظف به رعایت موارد z هستند». و بعد هیچ اتفاقی نمی افتد. مثل همیشه كه هیچ اتفاقی نمی افتد. اما داستان، داستان تلخی است. سیاهی از در و دیوار آن می بارد. حالا به آن كیسه ها نگاه كن. درون آن شاید چشمی باشد كه روزی شهلا بوده و اكنون پوسیده و پزشكان آن را تخلیه كرده اند یا بریده ای از اندام یك انسان. شاید هم داری به كیسه ای نگاه می كنی كه تومورها و جفت های زایمانی درون آن ریخته شده اند. تیغ های بیستوری، آنژیوكت ها و سوزن جراحی به راحتی پلاستیكها را پاره می كنند و شیرابه زباله از ماشین های حمل سرازیر می شوند، توی خیابان، كوچه یا اصلاً همینجا كه تو خم شده ای تا پولت را از روی زمین برداری. سكه درون جیب تو برای لحظاتی در رگه خشك شده ای از چرك و خون و عفونت غوطه خورد.
آمار!! ... فقط برای نگرانی
در حال حاضر ۶۳۰ نوع از مواد شیمیایی و خطرناك در بیمارستانهای كشور وجود دارد. حدود ۳۰۰ نوع آن غیرسمی و ۳۰۰ مورد آن سمی و خطرناك است. از سویی هر تخت بیمارستانی در شبانه روز ۲‎/۷۱۰ كیلوگرم زباله تولید می كند. برای پی بردن به عمق فاجعه بد نیست بدانید، حداقل ۸ درصد آب شرب شهر تهران از طریق منابع آبهای زیرزمینی تأمین می شود كه با روش غیربهداشتی دفع زباله های خطرناك بیمارستانی، فاضلاب های این مراكز وارد منابع آبی زیرزمینی می شود. گفته های مهندس فرزانه مشیری می تواند جالب توجه باشد. او كارشناس دفتر بررسی آلودگی آب و خاك است: «آمارها حكایت از آن دارد كه حدود دو هزار واحد درمانی - بهداشتی كشور تقریباً ۱۰۰ تن زباله تولید می كند كه به دلیل عدم جمع آوری و تفكیك صحیح این مقدار زباله و اختلاط با زباله های دیگر تبدیل به ۴۰۰ تن می شود». به گفته وی از مجموع ۱۰۰۰ واحد فقط ۱۲۶ واحد زباله سوز دارند كه ۸۲ دستگاه آن فعال و ۴۴ دستگاه باقیمانده غیرفعال هستند. ضمن آنكه عمدتاً بر دستگاههای فعال نظارتی صورت نمی گیرد. در سال ،۱۳۷۳ مجلس شورای اسلامی عضویت ایران در كنوانسیون «بازل» را تصویب كرد و در پی آن قانون مدیریت پسماندها در تاریخ ۸۳‎/۲‎/۲۰ به تصویب پارلمان ایران رسید. برهمین اساس دستورالعملی برای تفكیك، جمع آوری، حمل و دفع زباله ها صادر شد. براساس قوانین كنوانسیون بازل مهمترین اقدامات پیرامون مدیریت زباله های بیمارستانی چنین هستند. به حداقل رساندن تولید آنها و جداسازی و تفكیك از مبدأ، شناسایی و برچسب زنی، نقل و انتقال و ذخیره سازی، تصفیه، دفع، توسعه سلامتی و ایمنی آن و محیط زیست، تعلیم و تربیت و اطلاع رسانی سازمانهای ذیربط به خدمات گیرندگان و جامعه و در نهایت تحقیق و توسعه در جهت بهبود در استفاده از تكنولوژی های برتر.
فكر می كنید با این تعریف دیگر مشكلی وجود ندارد؟ فریبا ملك احمدی كارشناس بهداشت محیط بیمارستانهای وزارت بهداشت و درمان، سال گذشته به یك خبرنگار گفت: «تا قبل از تصویب لایحه پسماندها براساس قوانین پیشین مسؤولان بیمارستانها با هماهنگی از سوی شهرداریها، وزارت كشور، فقط موظف به تفكیك زباله های عفونی و غیرعفونی بودند. پس از تصویب قانون پسماندها، مدیریت اجرایی زباله های ویژه كه زباله های پزشكی هم جزئی از آن است به عهده تولیدكننده گذاشته شده كه متأسفانه آیین نامه اجرایی آن تاكنون نوشته نشده است».
مشكل جهانی است
شاید برای برخی، آنچه دیده نمی شود یا حداقل افكار عمومی به صورت گسترده با آن مواجهه مستقیم ندارند به معنای عدم است، وجود نداشتن مطلق!!! ولی...
هر چند به گفته یكی از مسؤولان اداره محیط زیست تهران، ۸۵ درصد از بیمارستانهای پایتخت از نظر سازمان محیط زیست بیمارستان پاك به شمار می آیند ولی واقعیت غیر از این است. در حالی كه برای ماده ۱۳۴ و ۱۰۴ قانون برنامه سوم توسعه واحدهای آلاینده صنعتی و بیمارستانی كه مقررات زیست محیطی را رعایت نمی كنند مشمول جریمه خواهند شد. این در حالی است كه از مجموع ۱۳۵ بیمارستان شهر تهران، فقط ۴ بیمارستان (۳ دولتی و ۱ خصوصی) دارای اتاقك نگهداری موقت زباله هستند. دكتر مسعود یونسیان استادیار دانشكده بهداشت می گوید: «طبق تحقیقات سازمان جهانی بهداشت ( WHO ) از ۲۳ میلیون مورد عفونتهای بیمارستانی دنیا در سال، ۲۰ میلیون آن مربوط به هپاتیت B، ۲ میلیون هپاتیت C و ۱۵۰ تا ۲۶۰ مورد به HIV مربوط می شود كه از طریق اشیای نوك تیز و زباله های بیمارستانی منتقل می شود. «به گفته وی طبق تحقیقات سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۰۲ میلادی از مجموع ۲۲ كشور مورد بررسی قرار گرفته، ۱۸ تا ۶۴ درصد زباله ها به طریق مناسبی دفع نشده اند.
اما آیا جهانی بودن این مشكل می تواند مراكز یا مسؤولانی را تبرئه كند؟ مهندس مشیری در تحلیل مبنای تشخیص زائده های بیمارستانی چند سؤال پی در پی مطرح می كند: «باید مشخص شود كه آیا زباله ها حاوی عوامل عفونی هستند؟ آیا به آلودگی های ژنتیكی یا دارویی آغشته هستند؟ آیا در آنها مواد شیمیایی خطرناك یافت می شود؟ وضعیت رادیواكتیو موجود در آنها چگونه است؟ وسایل نوك تیز چطور؟ دارند یا ندارند؟»
فكر می كنید تمام این موارد در پروسه دفع زباله های بیمارستانی در ایران رعایت می شود؟ آمار مشخصی از تعداد دقیق مبتلایان به بیماریهای مختلف از طریق بیمارستانها وجود ندارد ولی یادمان نرفته روزی را كه رسول خادم، رئیس كمیسیون فرهنگی - اجتماعی و زیست شهری شورای شهر تهران گفت: «متأسفانه بیمارستانها، تفكیك زباله های ویژه از زباله های شهری را جدی نمی گیرند.وضعیت جمع آوری و تفكیك زباله های بیمارستانی از سوی تولیدكنندگان آنها هنوز از شرایط مطلوب فاصله دارد. (به نقل از خبرگزاری مهر ۸۳‎/۱۰‎/۱۲)».
فرزانه مشیری توجه ما را به نكته ای جلب می كند كه در میان هیاهوی پرداختن به مقوله زباله های بیمارستانی تا حد زیادی گم شده است: «پزشكان، پرستاران و خدمه بیمارستانها نخستین افرادی هستند كه با خطر مواجهند. بیماران جایگاه دوم را به خود اختصاص می دهند، در مرتبه سوم گروهی مانند كارگران خشك شوییها، حمل و نقل زباله، اپراتورهای زباله سوزها و سایر تجهیزات امحا ایستاده اند كه به طور مستقیم با زباله های بیمارستان در ارتباط باشند».
به تمام اینها مردم كوچه و خیابان را هم اضافه كنید آنجا كه نیاز به پالایش درونی دارد. جایگاه استفاده گسترده از تكنولوژی هایی مانند هیدرو كلاوها و مایكروویها كجاست؟ پاسخ: «فعلاً در حال برسی و اندكی هم آزمایش»
... و بعد مرگ می آید ...
پسر میان زباله ها می گردد. با كیسه ای زباله بر دوش لابه لای انبوه زباله ها. اینجا بهشت پلاستیك جمع كن ها است. زباله های بیمارستانی سرشار از این ماده هستند. پسر آنها را جمع می كند، هركدام آلوده به چیزی كه شاید فردا در هیبت یك شیء پلاستیكی نو سر از بازار درمی آورد. من و تو و ما می خریم به همین راحتی.
و بعد شاید مرگ بیاید به همین آسانی!!!
وفا شمس

منبع : روزنامه ایران