دندانپزشکی کودکان

دندانپزشكی كودكان - یك تخصص دندانپزشكی است كه محدوده آن را سن فرد تعیین می كند. پیشگیری ودرمان بیماریهای دهان و دندان از دوران نوزادی و كودكی تا بلوغ به عهده متخصص این رشته است. كودكان نیازمند مراقبتهای ویژه سلامتی نیز توسط متخصص این رشته درمان می شوند.
● عادت مكیدن انگشت و پستانك
▪ چرا كودكان انگشت، پستانك و سایر اشیاء را می مكند؟
یك نوع از مكیدن كاملاً در مورد نوزادان و كودكان طبیعی می باشد و برای آنها ایجاد امنیت و اطمینان می كند و راهی است برای ایجاد ارتباط كودك همراه با فراگیری با جهان پیرامون خود و در واقع نوزادان قبل از اینكه بدنیا بیاینداین عمل را در كیسه جنینی تجربه می كنند.
▪ آیا همه این عادات برای دندانها و فكین مضر می باشند؟
بیشتر كودكان مكیدن انگشت و پستانك و دیگر اشیاء را خود بخود در سنین ۲تا ۴ سالگی ترك می كنند و همین باعث می شود كه دندانها و فكین دچار آسیب نشوند ولی بعضی از آنها این عادات را بمدت طولانی تكرار كرده كه ممكن است باعث بی نظمی در قوسهای دندانی شده و ضمناً دندانهای جلو بیرون زده شده و بهم نیایند.
● روابط ناصحیح دندانها در اثر مكیدن انگشت
▪ چه زمانی باید نگران عدم ترك عادات مكیدنی شد؟
درتمام اوقات این عادات را مد نظر داشته باشید. در مورد بیشتر كودكان مادامی كه تغییری از نظر بیرون زدگی دندانهای قدامی بالا بوجود نیامده باشد، جای نگرانی ندارد. دندانپزشك كودك شما با دقت راهی را برای رویش صحیح دندانها و روند رشد و تكامل طبیعی فكین پیدا خواهد كرد.
▪ چگونه می توان این عادات را متوقف كرد؟
برخی از كودكان خودبخود این عادات را كنار می نهند ولی برخی از آنان نیاز به كمك والدین و یا دندانپزشك اطفال دارند. وقتی كودك شما از نظر سنی، آماده فهم و درك اثرات ناشی از عادات مكیدن گردید دندانپزشك اطفال با روشن كردن موضوع و بیان اینكه چه اتفاقی ممكن است برای دندانها بیفتد، فرزند شما را می تواند ترغیب نماید كه این عادات را ترك كند. این توصیه ها همراه با پشتیبانی و تقویت و تشویق از سوی والدین بیشتر موثر بوده و اگر كارآیی داشت دندانپزشك كودكان از وسایلی استفاده می كند كه مؤثر واقع شود.
● Habit Breaker یا عادت شكن جهت جلوگیری از مكیدن انگشت
▪ آیا عادت مكیدن پستانك گول زن بی خطرتر از مكیدن انگشت می باشد؟
مكیدن انگشت شست و پستانك دارای اثراتی مشابه برروی دندانها می باشند.
● سیلانت(مواد مسدود كننده شیارهای دندان)
▪ سیلانت چیست؟
سیلانت ها از مواد پلاستیكی بی رنگ و یا به رنگ سفید ساخته شده اند و برای محافظت سطوح دندانهایی كه دارای شیارهای عمیق و منافذ می باشند، بخصوص برای سطح جونده دندانهای خلفی كه بیشترین پوسیدگیها در آنها یافت می شوند، بكار می روند. بعبارت دیگر سیلانت ها از پوسیدگی دندان جلوگیری می كنند.
▪ نحوه عمل كردن سیلانت چیست؟
فرزند شما، حتی اگر بسیار با دقت مسواك زده و به دندانها نخ بكشد مشكل بتواند عمق شیارها و منافذ دندانی را كاملاً تمیز نماید. در این شیارها مانده های غذا تخمیر شده و میكروبها تكثیر می یابند و ایجاد پوسیدگی می كنند. سیلانت ها شیارها و منافذ سطوح دندانها را مهر و موم نموده و ریسك و استعداد ایجاد پوسیدگی را كاهش می دهند. این عمل را می توان به دوغاب نمودن موزائیك و كاشی ها توسط بناها بمنظور پر كردن فاصله بین آنها تشبیه نمود.
▪ سیلانت ها چه مدتی در دهان دوام می آورند؟
تحقیقات نشان داده كه سیلانتها می توانند سالیان متمادی دوام بیاورند، بنابراین كودك شما سالهای زیادی از پوسیدگی دندانی محافظت می گردد. اگر فرزند شما بهداشت دهان خوبی داشته باشد و از نظر جویدن نیز مشكل خاصی نداشته باشد، سیلانتها دوام زیادی خواهند داشت. دندانپزشك با معاینات منظم آنهایی را كه از بین رفته و یا به آنها آسیب وارد شده ، مجدداً ترمیم می نماید.
▪ نحوهٔ درمان چگونه است؟
كاربرد عملی سیلانتها بسیار سریع و راحت بوده و در یك جلسه انجام می شود. دندانپزشك در ابتدا دندانها را تمیز، و با موادی آماده نموده و سپس خشك می كند. و نهایتاً به آنها سیلانت زده و با نور سخت می كند.
▪ هزینه سیلانت تراپی چقدر است؟
طرز درمان طوری است كه خیلی راحت می توان از عهدهٔ آن برآمد. باید توجه داشت كه اینكار از پوسیدگی دندان و بالتبع از هزینه زیاد پركردن آنها جلوگیری كرده و در قیاس با پركردن دندانهای پوسیده، هزینه آن بسیار كمتر است.
▪ به كدام دندانها باید سیلانت زده شود؟
دندانهایی كه بیشترین ریسك پوسیدگی را دارند باید سیلانت زده شود. بنابراین، دندانهای آسیای بزرگ اول دائمی كه در سن ۶ سالگی به دهان رویش می یابند و دندانهای آسیای بزرگ دوم كه در ۱۲ سالگی در دهان ظاهر می گردند باید سیلانت زده شوند. علاوه بر اینها دندانهایی كه دارای شیارها و حفرات عمیق و زیاد بوده به سودشان می باشد كه سیلانت زده شوند.
▪ آیا كودكی كه سیلانت تراپی شده است، باز هم نیاز به استفاده از مسواك و نخ دندان دارد؟
سیلانتها جزئی از یك طرح و نقشه در جهت مبارزه با پوسیدگی دندان می باشند. بنابراین، استفاده از نخ و مسواك و معاینات منظم دندانپزشكی هنوز برای داشتن لبخندی سالم، زیبا و پر نشاط یك اصل بشمار می آید.
● فضا نگهدار
▪ چگونه ممكن است كودكی دندانهای شیری را زودتر از دست بدهد؟
یك دندان شیری معمولاً تا زمانی در جای خود می‌ماند كه دندان دائمی جانشین آن شروع به رویش نموده و آن را به طرف خارج هل داده و جایش را بگیرد. متأسفانه برخی از كودكان به دلائلی چون ضربه، شكستگی و پوسیدگی دندانهایشان را زود از دست می دهند. در این مواقع كاربرد وسایلی بنام فضا نگهدار بجای آن توصیه می‌گردد تا از دست دادن فضا برای رویش دندانهای دائمی واقع در زیر آنها و نهایتاً مشكلات ارتودنسی در آینده جلوگیری شود. توصیه می‌گردد دندانهای شیری تا حدامكان ترمیم و نگهداری شوند.
▪ چرا؟ دندانهای شیری كه نهایتاً خودشان می‌افتند؟!
برای حفظ سلامتی كودكان در حال و آینده، وجود دندانهای شیری بسیاراهمیت دارد. آنها در تكامل طبیعی فك و عضلات نقش دارند. علاوه بر جویدن و صحبت كردن، فضا را برای رویش دندانهای زیرین حفظ نموده و آنها را به جایگاه اصلی شان هدایت می‌كنند. از یاد نبرید برخی از دندانهای شیری نباید تا سن ۱۳-۱۱ سالگی بیفتند.
▪ چگونه دندان شیری از دست رفته می‌تواند موجب بروز مشكلات در دندانهای دائمی شود؟
اگر یك یا چند دندان شیری زود از دست داده شوند دندانهای كناری آنها ممكن است خم شده و یا به داخل فضای حاصله حركت كنند. ضمناً دندانهای موجود در فك مقابل هم ممكن است به سمت آن فضای خالی حركت نمایند. وقتی كه دندانها فضای حاصل از كشیده شدن دندان شیری را پر و اشغال نمودند، دیگر جایی برای رویش دندان دائمی جانشین آن كه قرار است چند سال بعد رویش نماید باقی نمی‌ماند و ناچاراً یا نهفته باقی مانده و یا كج درآمده و ردیف دندانها را بهم می‌زند و نیاز به درمان ارتودنسی پیش می‌آید.
▪ فضا نگهدار چیست؟
فضا نگهدارنده‌ها اسباب‌های كوچكی هستند كه از فلز یا مواد پلاستیكی ساخته شده و بخوبی با دهان بیمار تطابق می‌یابند. بیشتر كودكان ظرف چند روز اول با آن خود را وفق داده و به آن عادت می‌كنند.
● فضا نگهدار ثابت و متحرك
▪ فضا نگهدار چگونه به این كودكان كمك می‌كند؟
فضا نگهدارنده‌ها باعث نگهداری و حفظ فضای حاصل از كشیدن دندانهای شیری، با ممانعت از حركت دندانهای كناری به داخل آن می‌شوند و نهایتاً دندان دائمی جانشین شونده در سن مناسب و در جای خود رویش می‌كند. استفاده از این دستگاهها به منظور حفظ فضا، برای كودكان بسیار راحت‌تر و قابل قبول‌تر خواهد بود تا اینكه بعداً مجبور باشند با استفاده از دستگاههای ارتودنسی دندانها بجای خود هدایت شوند.
▪ چه مراقبت‌های ویژه‌ای برای فضا نگهدارنده‌ها لازم است؟
دندانپزشكان اطفال چهار توصیه و قانون برای مراقبت از این دستگاهها دارند:
۱ ) عدم استفاده از شیرینی‌جات چسبنده و كشدار و جویدن آدامس
۲ ) فشار وارد نكردن و یا عدم تكان دادن آن با انگشت یا زبان
۳ ) تمیز نگهداشتن آنها با مسواك
۴ ) معاینات منظم دندانپزشكی
● (ssc)روكش دندان شیری
این روكشهای فولادی زنگ نزن به رنگ فلزی بوده و در موارد خاص با توجه به نظر دندانپزشك تجویز می‌شوند:ترمیم دندانهای شیری یا دائمی جوان با ضایعات پوسیدگی وسیع، ترمیم دندانهای با ناهنجاری ارثی، ترمیم پس از درمان ریشه دندان شیری یا دائمی كه خطر شكستگی ساختمان تاج باقیمانده زیاد است، ترمیم دندان شكسته و ترمیم دندانها در افراد ناتوان یا كسانی كه بهداشت دهانی فوق‌العاده ضعیفی دارند واحتمال دارد سایر مواد در دهان آنها با شكست روبرو شود.
روكش با مواد سمانی خاص به دندان چسبانده می‌شود و وجود آن هیچ مشكلی در لق شدن دندان شیری و رویش جانشین دائمی آن ایجاد نمی‌كند. در صورتی كه روكش لق شده بود، بلافاصله به دندانپزشك مراجعه نمائید تا مجدداً آن را با دندان تطابق داده و سمان كند. لازم به ذكر است كه بلع احتمالی روكش بسیار نادر بوده و در صورت وقوع معمولاً بدون هیچ مشكلی در عرض ۱۰-۷ روز دفع می‌گردد.

منبع : اداره سلامت دهان و دندان