جایگاه اینترنت در نظام بانکی

اگر نگاهی گذرا به سیستم ارتباطی بانکداری داشته باشیم ، می توانیم از کارکردها و تاثیراتی که فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطاتی نوین بر بانکداری می گذارد آگاه شویم. با وقوع انقلاب دیجیتال بانک هانیز با پیوستن به سیستم های ارتباطی جهانی سعی بر بهره گیری از فناوریهای ارتباطی نوین کرده تا از قافله ارتباطات جهانی عقب نمانند . تکنولوژی های نوین منجر به محصولات جدید و سرویس های آگاهی دهنده مدیریت مالی شخصی شده است که زمینه ساز رشد و توسعه روز افزون بانک ها را فراهم آورده است.
زندگی ما با تکنولوژی های اطلاعاتی و ارتباطی جدید مثل وب سایت ها، ای میل، پیغام های فوری، اس ام اس و... آشناست. سازمان های مالی نوعا از یک یا چند نوع از این کانال های ارتباطی برای رساندن اطلاعات بانکی به مشتریان استفاده می کنند. هدف کلیدی این سرویس ها ، مطلع نگه داشتن مشتریان از جزئیات حساب بانکی و ارائه خدمات بانکی به صورت سریع و در هر جائی که هستند می باشد.
این تکنولوژی ها و سرویس ها این امکانات را به مشتریان بانک می دهند تا از جزئیات حساب بانکی خود در هر زمانی و در هر مکانی مطلع شوند و خدمات مالی را در یافت کرده و مبادرت به انجام معاملات خود نمایند.
در این دوره از اینترنت و پیغام رسانی مبتنی بر تکنولوزیهای بی سیم، این سرویس های ارزش افزوده ،سرویس های بانکداری را که شروع به رشد کرده اند را تقویت می کند. با افزایش تعداد بانک ها و تنوع خدمات ارئه شده از سوی بانک ها و همچنین نیاز مشتریان عصر اطلاعات به دریافت خدمات به صورت انلاین و بدون نیاز به حضور فیزیکی ، بانک ها را بر آن داشت تا بااستفاده از این فناوری های جدید هم از رقبا عقب نمانند و هم خواست ها و نیاز های مشتریان خود در عصر جدید را پاسخگو باشند.یکی از این فناوری های نوین که بسیار تاثیر گذار بر بانکداری بود اینترنت است. ورود اینترنت به عرصه بانکداری، بانک ها را با چالش های زیادی روبه رو کرد به طوری که بانکها اقدام به تغییر سیستم سنتی خود به سیستم های جدید و استفاده از فناوریهای نوین برای ارائه خدمات در تمامی ساعات و در تمامی مکان ها و همین طور استفاده از این سیستم ها در محل شعبات بانک برای سرعت بخشیدن به ارائه خدمات ،کردند. با ورود اینترنت به حوزه بانکداری وب سایت های بانکی شروع به فعالیت کردند و بانک ها با ارائه خدمات بر روی وب سایت های خود به مشتریان این امکان را داند تا تنها از طریق اتصال به اینترنت و وارد شدن به وب سایت بانک به امور بانکی خود بپردازند . اما اینترنت نیز مانند تمامی فناوریهای دیگر مسائل ، مشکلات و هزینه ها وصد البته فواید مربوط به خود را دارد که در این مقاله به طور خلاصه به تجزیه و تحلیل این موارد و ارائه راهکارهای مناسب در برطرف کردن این مسائل خواهیم پرداخت.
همانطور که می دانیم بانکداری اینترنتی تنها بخشی از بانکداری الکترونیکی می باشد که گاه به غلط این دو به جای هم به کار برده می شود. هدف نخست در زمینه ی بانکداری اینترنتی فراهم سازی بستر مناسب برای ارائه بهترین خدمات به مشتریان می باشد.
▪ در سالهای اخیر ، سه نوع بانکداری اینترنتی به شرح زیر در بازار مورد استفاده قرار گرفته است:
۱) اطلاعات:در این سطح از بانکداری اینترنتی که اصلی ترین سطح بانکداری اینترنتی می باشد ، بانک اقدام به معرفی و بازاریابی خدمات و محصولات خود از طریق اینترنت می نماید. اما در این زمینه بایستی تدابیر امنیتی به کار برده شود تا از استفاده های غیر مجارز از اطلاعات وب سایت بانک جلوگیری شود.
۲) ارتباطات:در این نوع بانکداری اینترنتی، مشتریان قادر به برقراری تماس با سیستم بانک خواهند بود و از این طریق می توانند اطلاعات مورد نیاز خود در ارتباط با حساب شخصی خود و یا سایر اطلاعات مورد نیاز خود را به دست آوردند. اما در این نوع از بانکداری اینترنتی نیز همانند نوع قبلی برای جلوگیری از هرگونه سوء استفاده و ورود غیر مجاز باید کنترل های امنیتی به کار برده شود . البته میزان ریسک در این سطح نسبت به سطح قبلی به دلیل دسترسی به سیستم بانک بیشتر می باشد
۳) معامله: در این سیستم بانکداری اینترنتی، مشتریان بانک قادر به انجام معاملات با بانک هستند. این سیستم در مقایسه با دو سیستم قبلی، دارای بیشترین میزان ریسک بوده و نیازمند قوی ترین و متمرکزترین کنترل‌هاست. در این سیستم، مشتریان قادر به انجام فعالیت‌هایی مانند دسترسی به حساب، پرداخت چک، انتقال پول و غیره هستند.
در سال های اخیر رشد بانکداری اینترنتی بسیار چشمگیر بوده است . فعالیت بانک ها و موسسات مالی در این زمینه و استفاده مشتریان از این نوع بانکداری گویای رشد این نوع بانکداری و آینده درخشان آن می باشد البته تمایل به بانکداری اینترنتی در بین افراد مختلف با توجه به سن، تحصیلات، میزان درامد و ... بسیار متفاوت می باشد . استفاده از اینترنت در فعالیت های بانکداری زمینه ساز فعالیت های بسیار زیادی بوده و از طریق اطلاعاتی که در اختیار مشتریان قرار داده باعث شفافیت بازار شده و امکان انتخاب و مقایسه برای مشتریان را فراهم اورده است.
قابلیت های بانکداری اینترنتی بسیار گسترده و نامحدود بوده که از انجمله می توان به ایجاد بانک های مجازی، ایجاد پول الکترونیکی، کاهش هزینه های معاملات، در اختیار قرار دادن اطلاعات کامل و بی نقص به مشتریان، کمترین نیاز به حضور فیزیکی در بانک، در دسترس بودن خدمات بانکداری الکترونیکی در تمامی ساعات شبانه روز و بسیاری موارد دیگر که تمامی این موارد باعث می شود تا معاملات بانکی با کمترین هزینه و خطر و حداقل تماس دیداری و شنیداری و حداکثر بازدهی انجام شود.
و اما معایب بانکداری الکترونیکی بیشتر مربوط به ریسک های قابل توجهی است که نسبت به سایر عملیات بانکی معمولی به چشم می خورد . ریسک های بانکداری اینترنتی شامل ریسک های اعتباری ، ریسک نرخ بهره، ریسک معاملات و غیره است. البته بانکداری اینترنتی دارای معایب دیگری نیز می باشد که مربوط به خود سیستم بانکداری اینترنتی نمی شود بلکه این معایب به استفاده کنندگان و یا راه اندازان این نوع بانکداری بر می گردد. در مورد راه اندازان بانکداری اینترنتی می توان گفت که در صورتی که سیستم بانکداری اینترنی دارای زیر ساخت مناسب و امکانات و تجهیزات فنی مناسب نباشد و از متخصصان مناسب برای راه اندازی این سیستم ها بهره گرفته نشود ، مشتریان بانکداری اینترنتی نخواهند توانست به خوبی از این سیستم بهره مند شوند و مشکلات بسیاری پدید خواهد آمد که از انجمله می توان به سوء استفاده های غیر مجاز از این سیستم ها اشاره کرد. و در صورت پدید امدن چنین شرایطی بانک ها و موسسات مالی به خاطر از دست دادن اعتماد مشتریان خود وضعیت چندان خوبی نخواهند داشت. اما با اعلام همکاری موسسات نرم افزاری با بانک ها، این موسسات امیدوارند با بکار بردن نرم افزارهای آنتی ویروس و ابزارهای امنیتی دیگر بتوانند با جلب اعتماد مردم در استفاده از سیستم بانکداری اینترنتی ، افراد بیشتری را به انجام امور بانکی به صورت آنلاین ترغیب کنند. با این حال طبق آمارهای اعلام شده از سوی بانک ها ۶۰ درصد مراجعان بانکی در ایران به بانکداری الکترونیکی اعتماد ندارند و علاقه مند به استفاده از امکانات و سرویس های ان نیستند . از دیگر مسائل موجود در زمینه بانکداری اینترنتی متصل نبودن تمامی شعب بانکی کشور به اینترنت می باشد که اگر تمامی آنها به اینترنت متصل شوند شاهد تحولات چشمگیری در عرصه بانکداری اینترنتی خواهیم بود.اما در صورتی می توانیم به نحو مناسب از این سیستم بهره مند شویم که اینترنتی پرسرعت و قابل دسترس در تمامی نقاط کشور داشته باشیم تا هنگام استفاده از این سیستم به مشکلات معمولی که وجود دارد مثل قطعی های سیستم یا سرعت پایین که مانع از استفاده مطلوب از این سیستم استف برنخوریم. از دیگر سو برخی از مشکلات بانکداری اینترنتی به استفاده کنندگاه این سیستم بر میگردد . در صورتی که کاربران به درستی ندانند که چگونه بایستی از خدمات این سیستم بهره مند شوند ویا در صورت برخورد با مشکل چگونه به رفع ان بپردازند و یا فرهنگ مناسب استفاده از بانکداری اینترنتی در جامعه وجود نداشته باشد ، نبایستی انتظار بازدهی خوب از این سیستم داشت. پس بایستی مسوولان در ابتدا اقدام به فرهنگ سازی و آموزش مشتریان نمایند و به انها بقبولانند که استفاده از سیستم بانکداری اینترنتی از بسیار جهات به نفع آنها می باشد و صد البته بایستی به انها اطمینان خاطر نسبت به امنیت این سیستم ، بدهند. . مهمترین مشکل کاربران نیز در زمینه استفاده از خدمات بانکداری اینترنتی ترس از نا امن بودن این سیستم می باشد . چرا که همه روزه شاهد اخباری از سرقت اطلاعات و مبالغ از حساب های مشتریان مختلف بانک ها هستند اما این مشکل تنها به بانک برنمی گردد چرا که سیستم های بانکی برای افزایش امنیت خود از تکنولوزیها و کنترل های بسیار خوبی استفاده می کنند اما خود مشتریان نیز در هنگام ارائه اطلاعات بانکی خود به مواردی از جمله اعتبار سایت و یا افرادی که این اطلاعات را در اختیار انها قرا می دهند و کوشش در حفظ اسرار و اطلاعات محرمانه خود ، توجهی نمی کنند و زمینه سرقت اطلاعات و حساب های خود را فراهم می آورند.
بانکداری اینترنتی به مثابه یک کانال جدید ارایه خدمات بانکی، فرصت‌های بسیاری را برای رشد و توسعه مؤسسات مالی فراهم کرده است. مؤسسات مالی، چند سالی است شروع به نهادینه کردن این تفکر مبنی بر این که اینترنت، سریعترین، ایمن ترین و مناسب ترین راه برای ارایه خدمات بانکی و مالی است، شروع کرده‌اند.

ماخذ: وبلاگ مدیریت نوین
سید سعید وکیلی
http://thebankers.blogfa.com