مار و کاج

● توضیحات:
دریای نیلگون، ساحل سفید ماسه ای، كاج زار سبز ساحلی، آسمان آبی و كوه فوجی كه قله ی آن را برف پوشانده است، منظره ای دلپذیر برای ژاپنی هاست كه حتماً شما هم آن را به ویژه در تصاویر سنتی ژاپن بسیار دیده اید. ناهوكو تاواراتانی در "مار و كاج" به دنبال احساسات انسانی مشترك ایرانی ها و ژاپنی ها نمادهای جاودان ادبیات این ساكنان باستانی آسیا را بررسی می كند.
تاواراتانی كه حدود دو دهه است در ایران زندگی كرده و در زمینه ی ادبیات فارسی و ژاپنی پژوهش می كند با تسلطی بی نظیر به متون كهن و ادبیات امروز ایران و ژاپن به دریافت هایی جدید و نو در این باره می پردازد. در این كتاب تاواراتانی نمادهای مار و كاج را در فرهنگ های جهان باستان مانند: مصر، یونان، روم، هند، چین، فرانسه و ایران باستان و سپس در ادبیات فارسی و ژاپنی مورد پژوهش تطبیقی قرار می دهد. تاواراتانی با آوردن خلاصه روایت داستانهای ایرانی و ژاپنی ردپای نماد مار و كاج را در شكل گیری اثر نشان داده و سپس آن را از منظر نماد شناسی تحلیل و بررسی می كند.
برای نمونه در بخش «كاج در متون معاصر فارسی» این نماد در "سه قطره خون" صادق هدایت، "آرامگه عاشقان"فرشته ساری، "سمفونی مردگان" عباس معروفی و اشعار نیما یوشیج، احمد شاملو، و مهدی اخوان ثالث بررسی و تحلیل شده است. در این بخش می خوانیم كه در ادبیات معاصر فارسی درخت كاج بیشتر مظهر اندوه بوده است و عطر و میوه ی آن مقولات جدیدی است كه به تازگی به آن توجه شده است.
سرایندگان شعرهای سنتی نیز در دوران معاصر كاج را بیشتر نماد اندوه می دانند. در «مار و كاج» می توان لحظاتی درخشان را كشف كرد كه از هم نوایی احساسات مشترك انسانی فرهنگ ژاپن و ایران حكایت دارد آنجاكه تاكاموراكوتارو می گوید: این منم كه تنها ایستاده ام در ساعات بی انتها و بی تكلیف زیر نور خورشید در حال غروب در معرض گرد افشانی درخت كاج و فروغ فرخزاد می سراید: لبریز گشته كاج كهنسال از غار غار شوم كلاغان رقصد بروی پنجره ها باز ابریشم معطر باران تولد میترا، ایزد روشنایی در فرهنگ ایران از سنگ صخره ای و آماته راسو ایزد خورشید در فرهنگ ژاپنی از اتاقك صخره ای از همانندی های خجسته ی فرهنگ ایران و ژاپن است. داستانهای زیبای ژاپنی درباره ی مردی كه پس از مرگ به شكل ماری از قاتلانش انتقام گرفت یا شاهدختی بی گناه كه رنگین كمانی از نور از مزارش برخاست و قصه ی كاهن طمع كاری كه به مار تبدیل شداز حكایت های خواندنی كتاب "مار و كاج" است.
شاید مهم ترین پیام این جستار آن باشد كه خانم تاواراتانی از پژوهشگران جوان می خواهد راه او را در بررسی علمی و ادبی فرهنگ ایران و ژاپن ادامه دهند و به فردای بهتر فرهنگ ایران و ژاپن كمك كنند.

منبع : کانون ادبیات ایران