ایران را از یاد نبریم

از حاصل دوران های خوش و ناخوش زندگی است که ملتی شکیبایی و فرزانگی میآموزد. قوم ایرانی در سراسر تاریخ خود، از اندیشیدن و چاره جستن باز ناایستاده است. دلیل زنده بودن ملتی نیز همین است. آن همه مردان غیرتمند، آن همه گوینده و نویسنده و حکیم و عارف، پرورده این آب و خاک هستند. به تولای نام اینان است که ما به ایرانی بودن افتخار می کنیم.در افسانه ها آمده است که ققنوس مرغی است خوش رنگ و خوش آواز که منقار او سیصد و شصت سوراخ دارد و بر کوه بلندی در مقابل باد نشیند و صداهای عجیب از منقار او بر آید.
گفته اند که هزار سال عمر کند و چون سال هزارم به سر آید و عمرش به آخر برسد، هیزم فراوانی گرد آورد و بر بالای آن بنشیند و شروع به خواندن بکند و مست گردد و بال بر هم بزند، بدان گونه که آتشی از بال او بجهد و در هیزم افتد و آو در آتش خود بسوزد و از خاکسترش تخمی بیرون آید و از آن ققنوسی دیگر به وجود آید.
بین افسانه ققنوس و سرگذشت ایران تشابهی می توان دید. ایران نیز بارها به مانند آن مرغ در آتش خود سوخته و باز از خاکستر خویش زائیده شده است. ایران سرزمین شگفت آوری است. تاریخ او از نظر رنگارنگی و گوناگونی کم نظیر است. بزرگ ترین مردان و پست ترین مردان در این آب و خاک پرورده شده اند. حوادثی که بر سر او آمده بدان گونه است که در خور کشور برگزیده و بزرگی است. فتح های درخشان داشته است و شکست های شرم آور، مصیبت های بسیار و کامروائی های بسیار.
گوئی روزگار همه ی بلاها و بازی های خود را بر ایران آزموده است. او را بارها بر لب پرتگاه برده و باز از افتادن بازش داشته. ایران شاید جان سخت ترین کشور دنیا باشد، چون دوره هایی بوده است که با نیمه جانی زندگی کرده اما از نفس نیفتاده و چون بیمارانی که می خواهند نزدیکان خود را بیازمایند، درست در همان لحظه که همه از او امید بر گرفته بودند، چشم گشوده و زندگی را از سر گرفته است.
به رغم تلخ کامی ها، ما حق داریم که به کشور خود بنازیم. کمر ما در زیر تاریخ خم شده است ولی همین تاریخ به ما نیرو می دهد و ما را باز می دارد که از پای در افتیم. کسانی که در زندگی خویش رنج نکشیده اند سزاوار سعادت نیستند. تراژدی همواره در شان سرنوشت های بزرگ بوده است. ملت ها نیز چنین اند. آن چه ملتی را آبدیده و پخته و شایسته ی احترام می کند، تنها پیروزی های او نیست، مصیبت ها و نامرادی های او نیز هست.
از حاصل دوران های خوش و ناخوش زندگی است که ملتی شکیبایی و فرزانگی میآموزد. قوم ایرانی در سراسر تاریخ خود، از اندیشیدن و چاره جستن باز ناایستاده است. دلیل زنده بودن ملتی نیز همین است. آن همه مردان غیرتمند، آن همه گوینده و نویسنده و حکیم و عارف، پرورده این آب و خاک هستند. به تولای نام اینان است که ما به ایرانی بودن افتخار می کنیم.
نباید بگذاریم که مشکل های گذرنده و نهیب های زمانه، گذشته را از یاد ما ببرد. ما امروز بیش از هر زمان دیگر نیازمند آنیم که از شکوه و غنای تاریخی خود الهام بگیریم. خوشبختانه ضربه هایی که بر سر ایران فرود آمده است، هرگز بدان گونه نبوده که او را از گذشته خود جدا سازد.
حمله تازیان، شاهنشاهی ساسانی را از هم فرو ریخت، کاخ ها خراب شد و گنج ها به باد رفت، اما روح ایرانی مسخر نگردید. ایران طی قرن ها به دست فرمانروایان غیر ایرانی حکم گزاری شده است ولی چه باک، عرب و ترک و مغول و تاتار، چون میهمانانی بودند که چند صباحی بر سر سفره ایران نشستند، آمدند و رفتند. بی آنکه ایران را با خود ببرند.
در همان زمان هایی که پیکر ایران لخته لخته شده بود و هر پاره آن در سلطه حاکم خودی یا بیگانه ای بود، روح او پهناور و تجزیه ناپذیر مانده بود. ایران همواره استوارتر و ریشه دارتر از آن بوده که به نژاد یا مسلک سلطان یا خان یا فاتحی اعتنا کند. قلمرو ایران قلمرو فرهنگی بوده و تمدن و زبان مرزهای او را مشخص می داشته اند. تاریخ جاودانی هر ملتی تاریخ تمدن و فکر اوست. مابقی وقایع گذرنده ای هستند که ارزش آنها سنجیده نمی شود، مگر در کمکی که به بهبود زندگی و تامین رفاه مردم زمان خود کرده اند. تاریخ واقعی، تاریخ سیر بشریت به سوی ارتقا است.
از این رو ما چون به گذشته خود نگاه می افکنیم، چندان بدان کاری نداریم که فلان عهد چه کسی بر ایران حکم می رانده یا مرزبانان این سرزمین در کدام خط پاسداری می کرده اند. سیر معنوی قوم ایرانی و جنبش ها و کوشش های او برای ما مهم است. ما دوران اعتلای ایران را دورانی می دانیم که تمدن و فرهنگ به شکفتگی گرائیده و دوران انحطاط او دورانی که تمدن و فرهنگ دستخوش رکود و فساد گردیده است. فی المثل عصر سامانی به مراتب درخشان تر از دوران نادر شاه افشار است و زیان خاندان صفوی برای ایران کمتر از سود آنان نیست.
اگر گمان کنیم که کهنگی کشور ایران مانع می گردد که ما نو شویم و با نیازمندی های دنیای امروز هم آهنگی یابیم، اشتباه بزرگی است. بر عکس گذشته ی بارور، کشور ما پایه ی محکمی است برای آنکه ستون های آینده بر آن قرار بگیرد. ما هرچه در اقتباس تمدن جدید و علم و فن جدید بیشتر بکوشیم، بیشتر احتیاج خواهیم داشت که از گذشته ی خود مدد و نیرو بگیریم، برای آنکه پایمان نلغزد و برای آنکه خود را نبازیم و سرگردان نشویم.
از سوی دیگر ذخائر فکری و معنوی کشور ما کارنامه چند هزار ساله پدران ما و شرح مردانگی ها و کوشش ها و خطاها و شکست های آنان، ما را بر می انگیزد که ایران را بدان گونه که شایسته نام بلند او و مقتضای دنیای امروز است بسازیم. ایران سزاوار آنست که خوشبخت و سرفراز باشد و برای آنکه خوشبخت و سرفراز گردد، باید هم به خود وفادار بماند و هم به استیلای علم بر جهان کنونی ایمان بیاورد و در آموختن آنچه نمی داند غفلت نورزد.

علی منصوری زاده
منابع : بر گرفته از کتاب «ایران را از یاد نبریم» به قلم محمد علی اسلامی ندوشن

منبع : دو هفته نامه الکترونیک شرقیان