جنبش دانشجویی یا واکنش دانشجویی؟

سوالی که باید به آن اندیشید این است که آیا می توان عنوان «جنبش دانشجویی» را بر فعالیت های اخیر دانشجویی نهاد یا نه؟؟
شاید در ابتدا این سوال کمی پیش پا افتاده به نظر رسد اما زمانی که به بطن موضوع بیندیشیم می بینیم که سوالی است که باید بسیاری پیش تر مطرح می کردیم و شاید لا زم بود که حد و مرز فعالیت های دانشجویی را مشخص کرد که هر نوع فعالیت و عکس العملی در دانشگاه جنبش دانشجویی تلقی نشود. جنبش دانشجویی را شاید بتوان عنوان فعالیت های دانشجویی پیرامون مسائل سیاسی، اجتماعی، مدنی و فرهنگی دانست که البته در ایران باید به بعد سیاسی آن به دلیل مسائل خاص سیاسی بیشتر توجه شود.
اما فعالیت های اخیر دانشجویان به خصوص دو تحصن بزرگ سال جاری که در دانشگاه های سهند تبریز و زنجان انجام شد را نمی توان در زمره جنبش دانشجویی گنجاند. زیرا این تحرکات هر چند دانشجویی بود، اما در واکنش نسبت به توهین و زیر سوال بردن هویت انسانی دانشجویان مطرح شد نه برای پیشبرد سطح فرهنگی سیاسی جامعه. به همین دلیل هر چند این فعالیت های دانشجویی را بتوان از بزرگترین و کارآمدترین تحرکات دانشجویان دانست اما نباید این نوع تحرکات جایگزین واقعیت جنبش دانشجویی شوند. البته این گونه برداشت نشود که این نوع حرکت ها هیچ نوع کمکی به جنبش دانشجویی نمی کند یا باعث عقب رفت این جنبش می شود. این تحرکات می توانند زمینه ساز ذهنی و تمرین عملی برای دانشجویان باشند تا بتوانند جنبش دانشجویی را اصولی تر و پویاتر پیش ببرند. در اغلب کشورهای در حال توسعه به دلیل باریک بودن فضای سیاسی و کمبود آگاهی در جامعه و عدم نهادینه شدن رسانه های آزاد و از همه مهم تر، مشکلا ت اقتصادی، تنها واحدی که می تواند به عنوان یک واحد پویا و فعال در زمینه سیاسی فعالیت کند و آگاهی رسانی اصولی و علمی انجام دهد دانشگاه است. زیرا همین دانشجویان فردا در جامعه قدم می گذارند و جامعه را می سازند و از این روست که اگر به جنبش دانشجویی به عنوان زیرساخت تمام فعالیت های سیاسی جامعه نگاه شود. نه تنها دور از واقعیت و بزرگ بینانه نیست بلکه می توان پنداشت واقع بینانه به موضوع نگاه شده است. شاید از همین روست که سعی شده است با فشار بر دانشجویان در زمینه های گوناگون مانند مشکلا ت صنفی از حرکت دانشجویان به سمت آگاهی سازی سیاسی و اجتماعی جلوگیری شود تا به این طریق هر چند مقطعی و کوتاه ذهن این قشر نیز معطوف به مسائل روزمره شود.
اما تاریخ اثبات کرده است که جریان های رونده مانند دانشگاه هرگز در چنین شرایطی سکوت نخواهند کرد و بسیار سریع تر از هر بخش دیگر جامعه از روزمرگی دوری می جویند. یکی از دلا یل آن وجود دانشجویان با افکار و اهداف و آرمان های گوناگون است که زمانی که در تعامل با یکدیگر قرار می گیرند باعث شکسته شدن مرزهای فکری و شخصی می شود و افکار از سطح مشخصی عبور کرده و به دغدغه های اجتماعی می رسد. البته این مسوولیت سنگینی است بر دوش جنبش دانشجویی گذارده شده است زیرا عامه جامعه نیز با تاکید بر دانشگاه و دانشجو به عنوان قشر فرهیخته جامعه حرکت می کنند و هر حرکت غلط در این جنبش می تواند باعث بدبین شدن افراد شود که نتایج سو» آن نیاز به زمان و پروسه ای بسیار طولا نی دارد. از سوی دیگر در حکومت های این چنینی که حزب واقعی وجود ندارد این فشار بر جنبش دانشجویی دو چندان می شود.
زیرا تنها گروه باقی مانده که می تواند به واسطه چترحمایتی جامعه دانشگاهی کم هزینه ترین حرکت ها را انجام دهند همین دانشجو است و همان طور که در چند سال اخیر نیز شاهد بودیم کم هزینه ترین فعالیت های سیاسی در کشور به جز مواردی بسیار محدود و در عین حال تاثیر گذار ترین آنها را دانشگاه انجام داده است که تائید آن را می توان در تاروپود جامعه دید. دلیل دیگر تاثیر گذاری جنبش دانشجویی عدم پیروی از ایدئولوژی و یا روندی خاص است.
به همین دلیل اکثریت جامعه پذیرای این تحرکات هستند اما تحرکاتی که با ایدئولوژی های خاص انجام می گیرد درجامعه گاهی بیش از موافقان خود مخالفانی هم دارد و هر چند آن حرکت ها بسیار عظیم تر و پرهزینه تر از فعالیت های دانشجویی باشد با این حال تاثیر بسیار کمتری در اقشار گوناگون می گذارد. اما اکنون می توان به واسطه همین تحرکات، آگاه سازی در سطح دانشگاه را بالا برد. این آگاه سازی با نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری بیشتر نمود پیدا می کند و می توان شاهد تصمیم گیری های عاقلا نه تری در جامعه برای بررسی انتخابات بود.

نویسنده : ع. فیروزی

منبع : روزنامه مردم سالاری