پنجشنبه, ۱۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 2 May, 2024
مجله ویستا

نجم‌الدین ، ابوبکر عبدالله نجم دایه رازی


جنسیت: مرد
نام پدر: محمد
تخلص: نجم
تولد و وفات: (۵۷۳ -۶۵۴) قمری
محل تولد: ایران - تهران - ری
شهرت علمی و فرهنگی: نویسنده ، شاعر و صوفی
معروف به دایه و نجم رازی. وی از اصحاب نجم‌الدین کبری بود و از جوانی به مسافرت پرداخت. بعد از ادای فریضه حجو مسافرت در شام و مصر در حدود ۶۰۰ق به صحبت شیخ مجدالدین بغدادی (مقتول ۶۱۶ تا ۶۱۷ق) رسید و شیخ مجدالدین ، به اشارت نجم‌الدین کبری ، به تربیت و ارشاد او پرداخت. بعد از کشته شدن مراد و شیخ خود ، مجدالدین بغدادی ، به خراسان بازگشت در هنگام قتنهٔ مغول به عراق عجم گریخت. بعد از مدتی به همدان رفت و در آنجا ساکن شد. به قول محمد امین ریاحی در مقدمهٔ "مرصا‌دالعباد" پس از آن به اربیل رفت و از آنجا به بلاد روم و درگاه سلاجقه آنجا رفت و از راه دریا به بکر و به شهر قیصریه رسید و در شهر ملاطیه یا ملطیه با سیخ شهاب‌الدین عمربن محمد سهروردی ملاقات کرد. نجم‌الدین به سفارش سهروردی به خدمت علاء‌الدین کیقباد سلجوقی (۶۳۴-۶۱۶ق) رسید و کتاب "مرصادالعباد" را به وی تقدیم نمود و مقبول نظر سلطان قرار گرفت. بعد از این نجم‌الدین در بلاد مختلف روم و شام و بخصوص در بغداد سکونت کرد. در ارزنجان به خدمت علاء‌الدین داوود بن بهرام‌‌شاه رسید و کتاب "مرموزات اسدی در مرموزات داودی" را به نام نوشت. اقامت و مسافرت او در بلاد حدود چهار یا پنج سال طول کشید. در ۶۲۲ق نزد سلطان جلال‌الدین خوارزم‌‌شاه رفت ، سپس به آسیای صغیر بازگشت و به سیر و سیاحت در آن بلاد پرداخت. وی مدتی در قونیه با صدرالدین قونیوی و مولانا جلال‌الدین بلخی معاشر بود. نجم‌الدین در این مسافرت‌‌ها در روم ، بغداد با اوحدالدین کرمانی ملاقات کرد. عاقبت به بغداد رفت و در آنجا در گذشت. گویند قبر وی در شونیزیه بغداد ، بیرون مقبرهٔ شیخ سری سقطی و شیخ جنید بغدادی است. استاد سادات ناصری در حاشیهٔ "اتشکدهٔ آذر" آورده است که نجم‌الدین دایه به سبک سنائی شعر می‌گفت. از آثار وی: "مرصادالعباد من المبدأ الی‌المعاد" ، تألیف شده بین ۶۱۸ و ۶۲۰ق؛ "معیار الصدق فی مصداق‌العشق" معروف به رسالهٔ "عشق و عقل"؛ "رسالهٔ الطیر" یا "رسالهٔ‌الطیور" ، به فارسی؛ "رسالهٔ العاشق‌ الی المعشوق" ، که در شرح عبارات"الصوفی غیر مخلئق" شیخ ابوالحسن خرقانی می‌باشد؛ "منازات‌السائرین الی حضرت الله و مقامات الطائرین بالله" به عربی ، در ۶۵۴ق؛ "بحرالحقایق و المعانی فی تفسیر‌السبع‌المثانی" ، در تفسیر؛ "دیوان" شعر.
منبع : مطالب ارسالی