مصائب مسجدالاقصی در گذر زمان

با وجود درخواست فلسطینی ها از جهان عرب و اسلام هنوز کشورهای اسلامی و عربی هیچ اقدام عملی برای توقف این جنایت انجام نداده اند و تصاویر تلویزیونی همچنان از اوضاع ناآرام در اطراف مسجد حکایت دارد.
بر پایه گزارش، بولدوزر‌های اسرائیلی منازل نزدیک به این مسجد را به بهانه ساخت پلی برای ارتباط مناطق اسرائیلی با مسجد‌الاقصی تخریب کردند و این امر همچنان اعتراضی فلسطینی ها را در پی دارد.
● مسجد الاقصی:
مسجدالاقصی در جنوب حرم شریف واقع شده است. خلیفه عبدالملک بن مروان اموی شروع به ساختن این بنا نمود و فرزند وی ولید بن عبدالملک در سال ۷۰۵م آن را به پایان برد؛ حرم شریف این مکان مقدس شامل مسجدالاقصی، مسجد صخره با گنبد طلایی آن و صحن‌ها و ساختمانهای پیرامون آن است که جمعاً به مساحت ۱۴ هکتار بر فراز کوه "موریا" قرار دارد و ۱۴ دروازه از جمله درهای اسباط، حطه، شرف ‌الانبیا، ناظر، نو، قطانین، مطهره، سلسله، مغاربه (مغربیان) و دروازه طلایی، اتاق ‌های متعدد، ۸ چاه در صحن صخره و ۱۷ چاه در حیاط مسجدالاقصی و جمعاً ۴ گلدسته از جمله آثار این بخش می‌باشد.
طول این بنا به ۸۰ متر و عرض آن به ۵۵ متر می ‌رسد و اکنون به ۵۳ ستون مرمری و ۴۹ ستون مربع ‌شکل استوار است. درهای مسجد در زمان امویها از طلا و نقره پوشیده شده بود، اما به فرمان ابوجعفر منصور صفحات طلا و نقره را کندند و به دینار تبدیل نمودند و به مصرف مسجد رساندند؛ در اوائل قرن پانزدهم برخی از قسمتهای مسجد مورد مرمت قرار گرفت و گنبد و ابواب شمالی آن ساخته شد.
آنگاه که صلیبی ها بیت ‌المقدس را اشغال کردند؛ بخشی از مسجد را به کلیسا و بخش دیگر را به محل سکونت سواره نظام و انبار ذخائر خود تبدیل نمودند، ولی هنگامی که صلاح‌الدین ایوبی بیت ‌المقدس را از آنان بازپس گرفت؛ به اصلاح و مرمت مسجد امر کرد و محراب آن را بازسازی نمود، گنبد آن را معرق ‌کاری کرد و منبری زینت ‌یافته با عاج و آبنوس از حلب آورد و در سمت راست محراب قرار داد؛ این منبر تا زمان آتش ‌سوزی مسجد توسط یهودیان در تاریخ ۲۱/۸/۱۹۶۹ باقی بود.
پادشاهان بنی ایوب و ممالیک و سلاطین بنی‌عثمان نسبت به مسجد عنایت و توجه داشتند و رواق ها در آن ساختند. سقف آن را تعمیر کردند و با کاشی معرق و مرمر زینت بخشیدند. دیوارها را تعمیر کردند و کف آن را با قالیهای ایرانی پوشاندند.
در سال ۱۹۲۷م. ضایعاتی به مسجد وارد آمد؛ لذا شورای اعلای اسلامی به منظور تعمیر و بازسازی مسجد از کشورهای عربی و اسلامی استمداد جست. بزرگترین و مهمترین مرحله این عمران، برداشتن ستونهای قدیمی بود که گنبد بر آنها استوار بود و به جای آنها شصت ستون جدید که پی آنها از بتن مسلح بود، قرار داده شد.
پس از آن بر اثر زلزله، به برخی از رواقها و اجزای مسجد صدمه وارد شد که مجلس اسلامی با استفاده از اموال اوقاف به مرمت آن پرداخت. رواق شرقی را منهدم کرد و از نو بنا نمود. رواق میانی را نیز بازسازی کرد و ستونهای مورد نیاز را از ایتالیا آورد. زیر مسجدالاقصی دهلیزی وسیع وجود دارد که به اقصای قدیم موسوم است و آن عبارت است از سلسله ‌ای از طاقها که بر ستونهای محکم و قطور استوار شده است.
● قبله اول و بازخوانی حوادث تاریخی
در تاریخ ۲۱/۸/۱۹۶۹ (بیست و یکم آگوست) رژیم صهیونیستی اعلام کرد یک فرد دیوانه بنام "دنیس مایکل روهان" "Dennis Michael Rohan" مسجدالاقصی را به آتش کشید. گرچه اسرائیلی ها اعلام داشتند که این فرد استرالیایی یک مسیحی دیوانه بود، اما برخی منابع معتبر نیز بر این عقیده هستند که وی یک یهودی توریست بود و از لحاظ سلامت عقلی نیز هیچ مشکلی نداشت.
به گزارش مهر، همچنین آثار حریق دلالت بر آن دارد که اشخاص دیگری روهان را در آتش زدن این مسجد از خارج آن و از یکی از پنجره ‌های مشرف به باب ‌المغاربه (که اسراییلیها آن را منهدم کردند) هدایت و کمک کردند. در این آتش ‌سوزی منبر مسجدالاقصی تخریب شد. منبری که توسط نورالدین زنگی سفارش ساخت داده شده بود بعد از جنگهای صلیبی و فتح بیت ‌المقدس در سال ۱۱۸۷ یعنی دوران مسیحیت توسط صلاح ‌الدین ایوبی از حلب به بیت ‌المقدس آورده شده بود.
بخش به آتش کشیده شده مسجدالاقصی ۱۵۰۰ متر مربع از ۴۴۰۰ متر مربع مساحت کلی مسجد را در بر می‌گرفت. در این آتش‌ سوزی منبر صلاح ‌الدین ایوبی، مسجدعمر، محراب ذکریا، مقام الاربعین، سه رواق ممتد از جنوب به شمال با ستونها و ایوانها و تزئینات سقفی بر سطح مسجد فرو ریخت. دو ستون اصلی که گنبد روی آن استوار بود و اجزایی از گنبد داخلی که مزین بود محراب و دیوارهای جنوبی، پوشش مرمری و ۴۸ پنجره گچی، شیشه‌های رنگی و فرشها، سوره اسراء که با کاشیهای معرق و تذهیب شده نوشته شده بود و از بالای محراب به سوی شرق امتداد داشت و بسیاری از تزئینات و آیات قرآنی طی این آتش‌ سوزی از بین رفت.
البته تلاش برای تخریب این مسجد به همین جا ختم نشد و چند بار دیگر نیز تلاشهایی متعددی در این راستا صورت گرفت؛
- در۷ ژوئن ۱۹۶۷ نیروهای اشغالگر کلیدهای درب غربی باب المغاربه را توقیف کردند و سپس این نیروها به سرعت، شهر را بعد از فرار اردنی ها تصرف کردند.
- در ۱۶ نوامبر ۱۹۶۹ نیروهای اشغالگر "کنج فخریه" در جنوب غربی حرم الشریف را اشغال کردند.
- در ۱۴ آگوست ۱۹۷۰ گروه "گرشان شالوم" یک گروه افراطی که قصد داشتند مسجد را تخریب و به جای آن معبد سلیمان را بنا کنند به زور وارد محوطه حرم شدند که طی یک درگیری، دهها نمازگزار فلسطینی مجروح شدند.
- ۲۸ ژانویه ۱۹۷۶ برای اولین بار دادگاه اسرائیل این مسئله را که نمازگزاردن در مسجدالاقصی حق یهودیان است ،تائید کرد.
- ۱۱ نوامبر ۱۹۷۹ پلیس اسرائیل به سوی نمازگزاران در مسجدالاقصی آتش گشود و دهها تن از آنان مجروح شدند.
- ۱۹ آوریل ۱۹۸۰ اولین کنفرانس علنی (نیمه مخفی ) یک گروه از خاخامهای یهود و بزرگان یهود در قدس اشغالی برای پیدا کردن راههایی بمنظور آزادی معبد کوهستان از دست مسلمانان تشکیل و در آن بر سیطره بر مسجدالاقصی فراخوان شد و در همین روز سازمان امنای هیکل که یک سازمان تندرو یهودی است به حریم مسجدالاقصی یورش برد.
- ۲۰ اکتبر ۱۹۸۰ سازمان "کرن هاربیت" که سازمانی تندرو یهودی برای آماده کردن ابزار و وسایل ویرانی مسجدالاقصی و بر پایی معبد سوم بر روی آثار برجای مانده قبلی؛ تاسیس شد. این سازمان شاخه هایی هم در آمریکا دارد و مقامهای اسرائیلی و اعضای کنیست اجازه حمله به مسجدالاقصی را دادند و به دانشجویان دانشگاههای فلسطینی که در قبال آنها مقاومت کردند یورش برده به طوریکه دهها تن از آنها در مقابل حمله پلیس کشته شدند.
- در ۲۸ آگوست ۱۹۸۰ اشغالگران، تونلی در زیر مسجد حفر کرد
- در ۳۰ مارس ۱۹۸۲ نامه های متعددی به مقامهای اوقاف اسلامی ارسال و از آنها خواسته شد تا معبد کوهستان را ترک کنند و اخطار داده شد که در غیر اینصورت نتایج وخیمی به خاطر اشغال معبد ما برای آنها بوجود خواهد آمد نامه به عبری ‌، انگلیسی ، فرانسوی ، اسپانیایی و لهستانی نوشته شده بود.
- در ۱۱ آوریل ۱۹۸۲ یک سرباز اسرائیلی به نام آلن گودمن با تفنگ M۱۶ به نمازگزاران شلیک کرد و ۶۰ فلسطینی را کشته و مجروح نمود.
- سال ۱۹۸۲ شاهد یک سلسله تجاوزات مکرر صهیونیستها به حریم قدس شریف بوده است. در یازدهم آوریل، افراد یک گروه یهودی از پیروان سازمانهای افراطی یهودی "جنبش امنای جبل‌ البیت" و "جنبش (غیرقانونی و تروریستی) کاخ" به رهبری حاخام مئیرکاهانا تلاش کردند به داخل مسجدالاقصی یورش ببرند. بعدها روشن شد که این تلاش پوششی بوده است برای یک تهاجم مسلحانه به "قبه ‌الصخره" این حرم مقدس توسط یکی از سربازان صهیونیست به نام "ایلین گوتمن" انجام شد و بر اثر آن ۲ تن از نگهبانان مسجد به شهادت رسیدند و آسیبهای فراوانی به قبه ‌الصخره و ستونها و دیوارهای داخلی و خارجی مسجد وارد آمد.
پیش از این تهاجم مسلحانه، سازمان تروریستی هاگانا، چند نامه تهدیدآمیز برای اعضا شورای اوقاف قدس ارسال داشت که در آنها گفته شده بود اگر یهودیان از ورود به داخل مسجد همچنان منع شوند اعضای شورا به قتل خواهند رسید و مسجدالاقصی به آتش کشیده خواهد شد.
این یورش مسلحانه به مسجدالاقصی، واکنش شدید و خشمگینانه در قدس و سایر شهرهای کرانه غربی را برانگیخت و طی قیامی گسترده ۹ تن از فلسطینیان شهید و ۱۳۶ تن دیگر مجروح شدند. با وجود واکنشهای شدید مسلمانان نسبت به تهاجم مسلحانه علیه مسجدالاقصی، تلاشهای یهودیان افراطی برای ورود به داخل مسجد تکرار شد و در ششم ژوئیه یک گروه از اعضای "جنبش امنای جبل‌البیت" که تقریباً هفتاد تن بودند به بهانه برگزاری یک اجتماع همبستگی با ارتش اسرائیل که مشغول جنگ در لبنان بود و به منظور نیایش و طلب پیروزی برای این ارتش، قصد ورود به داخل مسجدالاقصی را داشتند که شهروندان فلسطینی و نگهبانان مسجد با آنها درگیر شده و از ورودشان به صحنهای خارجی مسجدالاقصی جلوگیری کردند.
ساعت سه سحرگاه ۲۸ ژوئیه همین سال، ۴۷ مسلح یهودی عضو یک جنبش مذهبی به نام "یشیفه تو راه هکوهانیم" به رهبری حاخام "گرشون سلمون" به فرمان معاون وزیر دفاع در امور اسکان، چند خانه عربی جنب حرم شریف از ناحیه غربی را که متعلق به اوقاف اسلامی بود اشغال کردند و یک سری اثاثیه و تعدادی میز و مقداری اسلحه به داخل آن خانه‌ها انتقال دادند و کنار پنجره ‌ها و روی پشت ‌بامهای مشرف به مسجدالاقصی، مستقر شدند.
هیئت اسلامی به منظور حمایت از مسجدالاقصی پیامی خطاب به مسلمانان قدس منتشر کرد که بلافاصله صدها شهروند عرب فلسطینی در صحنهای مسجدالاقصی حاضر شدند و سعی کردند یهودیان مسلح را که خانه‌های مذکور را اشغال کرده بودند؛ از آنجا بیرون کنند. در عین حال شهردار قدس اعلام اعتصاب همه‌جانبه کرد که در نتیجه آن فضای هولناکی از تشنج بر شهر حاکم شد. در اینجا بود که پلیس صهیونیستی مجبور شد یهودیان مسلح را از این خانه‌ها بیرون کند.
- در سال های ۱۹۸۲ و ۱۹۸۷ توسط ارتش اسرائیل مراسمی نظامی در آنجا برگزار شد و با مقاومت فلسطینیان رو به رو شد و ۲۰ نفر از آنها شهید شدند.
- در ۲۶ مارس ۱۹۸۳ ورودی اصلی بخش وقفی بیت المقدس به خاطر حفاری های اسرائیل تخریب شد.
- در ۲۱ آگوست ۱۹۸۵ پلیس اسرائیل به یهودیان افراطی اجازه داد؛ در محوطه حرم به عبادت بپردازند.
- در ۴ آگوست ۱۹۸۶ یک گروه از حاخامها قانونی نهایی را صادر کردند که به یهودیان اجازه می داد در حرم شریف به عبادت بپردازند و درخواست کردند که در آنجا یک کمیته ایجاد کنند .
- در ۱۲ می ۱۹۸۸ سربازان اسرائیلی به سوی تظاهرات مسالمت آمیز مسلمانان در حرم الشریف آتش گشودند و حدود یک صد نفر از فلسطینیان را کشتند.
- ۸ اکتبر ۱۹۹۰ پلیس اسرائیل کشتاری را در نمازگزاران فلسطینی در مسجدالاقصی مرتکب شد ۲۲ نفر کشته و دهها تن دیگر مجروح شدند؛ این کشتار در واقع انتفاضه اول را شعله ور کرد.
- در ۸ آگوست ۱۹۹۰ مقام های اسرائیل در مسجدالاقصی به قتل عام ۲۲ نماز گزار و مجروح ساختن بیش از ۲۰۰ نفر دست زدند.
-در۲۵ ژولای ۱۹۹۵ یک دادگاه عالی اسرائیل قانونی را تصویب کرد که به یهودیان اجازه می داد در معبد کوهستان (مسجدالاقصی) عبادت کنند.
-۲۴ ژوئن ۱۹۹۶ دولت اسرائیل به ریاست بنیامین نتانیاهو و ایهود اولمرت شهردار وقت بیت المقدس، طرحهای را برای حفر کانالیهایی در بخش قدیم نزیک به مسجد اعلام کرد که واکنش فلسطینی ها به این مسئله بسیار قوی بود و درگیری هایی را در کرانه باختری نوار غره و قدس در پی داشت که ۱۸ نظامی اسرائیلی و بیش از ۷۰ فلسطینی کشته شدند.
- در سال ۱۹۹۶ نتانیاهو اجازه حفر تونل داد و در جریان اعتراض فلسطینیان، ۷۵ نفر کشته شدند.
- در سال ۱۹۹۷ دو اسرائیلی به قصد انداختن سر خوک به داخل صحن مسجد بازداشت شدند؛ آنها اعلام کردند که در آئین یهود، خوک نجس نیست.
- در ۹ ژوئن ۱۹۹۷ از برگزاری نماز جمعه ممانعت به عمل آمد. این اتفاق اولین باری بود که از زمان جنگهای صلیبی از ۱۱۸۷ میلادی تاکنون رخ داد.
- ۲۹ سپتامبر ۲۰۰۰ آریل شارون رئیس مخالفان راست گرا وارد مسجدالاقصی شد و فلسطینی های سعی کردند مانع شوند؛ پلیس اسرائیل ۱۶ فلسطینی را کشت و دهها تن را مجروح کرد که آغازگر انتفاضه دوم شد.
- ۵ فوریه سال ۲۰۰۷ اسرائیل اقدام به حفر مسجد الاقصی و از بین بردن باب المغابه در نزدیکی دیوار براق کرد.
● رسالت بشری و اسلامی
اقدام اخیر صهیونیست ها علیه قبله اول مسلمین نه اولین شیطنت سردمداران تل آویو بوده و نه آخرین آن خواهد بود.
مسجدالاقصی تا به امروز دورانی سخت و پر خطر را پشت سر گذاشته و از این پس نیز چنین خواهد بود، اما در این بین رسالتی بر عهده مسلمانان است و آن واکنشی متحد و محکم به شیطنت هایی است که سران رژیم اسرائیل هر از چندگاه صورت می دهند.
گرچه اسرائیل بر آن است تا به انحاء گوناگون واکنش مسلمانان جهان را در رابطه با این مسجد بسنجد، اما انتخاب زمان برای آغاز این اقدامات تحریک آمیز، آن هم همزمان با نشست مکه بیانگر هدفی کلان در کابینه اسرائیل آن هم پس از مشکلات داخلی و ضایعات سیاسی ناشی از جنگ لبنان است.
گرچه اسرائیل در سال های گذشته در تلاش بود تا تخریب این بنای اسلامی و بشری را به افراد و گروههای تندی بدهد که هیچگونه خواستگاهی در جامعه پست مدرن اسرائیل ندارند، اما این اقدام آن هم از سوی هیئت حاکمه حکایت از آن دارد که تخریب بنای اسلامی یک استراتژی قانونمند از سوی سران صهیونیسم آن هم حتی در خاورمیانه مدرن است.

منبع : مرکز اسناد انقلاب اسلامی