قلعه‌ها و دژها ، استان آذربایجان شرقی

بررسی‌های تاریخی حاكی از آن است كه احداث بناهایی با طرح و نقشه‌ای خاص و محصور با دیوارهایی بلند كه بیشتر به منظور دفاع در برابر مهاجمان و دشمنان ساخته می‌شد و امروزه از آن‌ها به عنوان قلعه یا دژ نام برده می‌شود، از سه هزار سال قبل از میلاد مسیح آغاز شده است.
قلعه‌ها و دژها بر بستر و شرایط اوضاع اجتماعی و اقتصادی زمان خود به وجود آمده‌اند. تهاجمات قبیله‌ای، جنگ‌های فرقه‌ای و درگیری‌‌های داخلی باعث شده است كه این نوع بناها بر روی كوه‌ها، صخره‌های صعب‌العبور، تپه‌ها و گاهی در دشت‌ها احداث شوند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد كه در دوره‌ اسلامی، دژهای ایران توسعه فراوانی یافت و هنر قلعه‌سازی، كه در آغاز با مشكلات بسیاری همراه بود، بنا به اقتضای زمان و شرایط تاریخی به تدریج به سوی تكامل و تنوع پیش رفت.
آذربایجان شرقی یكی از مناطقی است كه قلعه‌های متعددی در بیشتر نقاط آن وجود دارد و امروزه برخی از آن‌ها علاقه‌مندان به ورزش‌های كوهستانی و تحقیقات تاریخی را به خود جذب می‌كند. مهم‌ترین قلعه‌های استان عبارت‌اند از :