آیریس - IRIS

سال تولید : ۲۰۰۱
کشور تولیدکننده : انگلستان و آمریکا
محصول : رابرت فاکس، توماس هدلی جونیز و اسکات رادین
کارگردان : ریچارد ایر
فیلمنامه‌نویس : چارلز وود و ایر، بر مبنای کتابی نوشتهٔ جان بیلی
فیلمبردار : راجر پرات
آهنگساز(موسیقی متن) : جیمز هورنر
هنرپیشگان : جودی دنچ، جیم برودبنت، کیت وینسلت، هیو بانویل، پنه‌لوپی ویلتن و آنجلا مورانت
نوع فیلم : رنگی، ۹۱ دقیقه


وقتی ̎آیریس مرداکِ̎ جوان (وینسلت) با هم‌دانشکده‌ای‌اش، ̎جان بیلی̎ (بانویل) در دانشگاه آکسفورد آشنا می‌شود، ̎بیلی̎، جوان خام و بی‌تجربه‌ای است که راحت در برابر روحیهٔ آزاد و مستقل، شخصیت نیرومند و استعداد هنری آشکار ̎آیریس̎، کم می‌آورد. چند دههٔ بعد، در حالی‌که این‌دو (حالا دنچ و برودبنت) زیر یک سقف زندگی می‌کنند. در جایگاه شخصیتیشان تغییر ایجاد نشده و ̎جان̎، کماکان شیفتهٔ همسر معروف‌ترش است. اما وقتی ̎آیریس̎ به فراموشی و اختلال مشاعر مبتلا می‌شود ̎جانِ̎ وفادار و هم‌چنان شیفته، با سرخوردگی و استیصال سعی می‌کند مراقبت از او را به عهده بگیرد.
● آیریس توسط ایر انگلیسی ساخته شده که کارش بیشتر تئاتر است و فیلم‌نامه‌ای که او و وود نوشته‌اند، ادیبانه است و خوب هم بازی شده ـ ولی آیا ساختن چنین فیلمی واقعاً لزومی هم داشت؟ آن‌چه مرداک انجام داده، اساساً نوشتن کتاب بود. معروف است که توصیف زندگی یک نویسنده، دشوار است؛ چون چه چیزی را می‌توان نشان داد، که می‌نویسد؟ این نوشتن نیست که نویسنده‌ای را تبدیل به فرد جالبی می‌کند ـ آن‌چه نوشته، جذابش می‌گرداند. در مورد ̎مرداک̎، این یعنی به‌جای آن‌که فیلمی دربارهٔ زندگی‌اش بسازیم، یکی از کتاب‌هایش را به فیلم برگردانیم. فقط یکی از کتاب‌های او (فیلم بدِ یک سر بریده شده، دیک کلمنت، ۱۹۷۰) به فیلم درآمده است. کتاب‌های او پُر از شخصیت‌ها و درگیری‌های جالب است و عجیب است که این کار تا به‌حال صورت نگرفته. فیلم آیریس به‌جای آن‌که به ستایش آثار او بپردازد، غصهٔ زندگی‌اش را می‌خورد. غم‌انگیز بودن بیماری آلزایمر به این خاطر است که در عین حالی که شخص ̎حضور̎ دارد، فکر و وجودش را به یغما می‌برد. شخصیت ̎بیلی̎، نیز بسیار بد توصیف شده است. ̎بیلی̎ یکی از درخشان‌ترین منتقدان ادبی معاصر است و نقدهایش در بهترین مجلات ادبی آنگلوساکسن چاپ می‌شوند ولی این فیلم او را یک احمق دست و پا چلفتی تمام عیار نشان می‌دهد. فیلم شاید به‌ خاطر فیلم‌نامه و بازی‌های خویش، ارزش دیدن داشته باشد، اما راستش راحت نمی‌توان این ̎آیریس مرداک̎ را قبول کرد... ̎آیریس̎ واقعی، بیش از این‌ها زنده، پُرشور، پُرانرژی و الهام‌بخش بوده است.