درمان پالپ دندان

درمان پالپ دندان با نام‌های روت کانال، اندو، عصب‌کشی و ... شناخته می‌شود که این معمول‌ترین درمانی است که توسط متخصصین این رشته انجام می شود. بیان این‌که دندانی احتیاج به درمان ریشه دارد و یا به اصطلاح عامیانه عصب‌کُشی یا عصب‌کِشی شود، در بسیاری از بیماران ایجاد هراس و اضطراب می‌کند و اغلب ترس آنها ناشی از مطالب نادرستی است که در این زمینه شنیده‌اند. بسیاری از بیمارانی که جهت خلاصی از درد، فوراً اقدام به کشیدن آن نموده‌اند، بعداً پشیمان شده و آرزو می‌کنند که ای کاش با معالجه ریشه، دندان را نجات داده بودند. خصوصاً آنهایی که جهت جایگزینی آن دندان‌ها با پروتزهای ثابت از هزینه گران این خدمات آگاهی می‌یابند.
دندان مرکب از یک ساختمان سختی است که بافت نرم زنده‌ای را احاطه کرده است. این قسمت نرم مرکزی، پالپ در اصطلاح عامیانه، عصب نام دارد که شامل سلول‌ها، عروق خونی و اعصاب می‌باشد. پوسیدگی‌های دندانی اگر درمان نشوند، بعد از تخریب مینا و عاج به پالپ رسیده و باعث التهاب و ناراحتی آن می‌گردند. علاوه بر پوسیدگی، عوامل دیگری چون سابقه ضربه ناگهانی به دندان، پرکردگی‌های عمیق، شکستگی و ترک دندان، تحلیل و سایش شدید دندان‌ها و بیماری‌های پیشرفته لثه در ایجاد آماس و بیماری پالپ نقش دارند.
● علائم بیماری پالپ
برخی از علائم پالپ آماسی شامل درد ادامه‌دار به هنگام نوشیدن مایعات سرد و یا گرم، درد خودبخودی، درد هنگام جویدن و یا حتی موقع درازکشیدن می‌باشد. گاهی نیز با توجه به سیر بیماری پالپ، ممکن است بیمار درد نداشته باشد. علائم ظاهری پالپ بیمار ممکن است وجود پوسیدگی عمیق و یا وجود ضایعه در انتهای ریشه، تورم و یا تخلیه چرک از دندان و یا انتهای آن باشد.
● فوائد درمان ریشه دندان
۱) دندان حفظ می‌شود.
۲) وجود دندان باعث حفظ استخوان نگهدارنده آن می‌گردد.
● عوارض عدم درمان
۱) آبسه
۲) درد
۳) عفونت شدید
۴) از دست دادن دندان
در بعضی موارد به دلیل تعلل در درمان و گسترش عفونت منجر به مرگ خواهد شد.
● روش درمان ریشه
در طی این درمان دندانپزشک پس از ایجاد بی‌حسی موضعی و برداشتن پوسیدگی‌های موجود، پالپ باقیمانده و نسوج آلوده و عفونی را شستشو داده و خارج می‌کند. سپس کانال‌های دندان توسط وسایل خاصی گشاد شده و فرم داده شده وپس از خشک کردن پر می‌شوند. در صورتی که درمان ریشه بطور کامل و استاندارد انجام شود، از موفقیت بالای ۹۵ درصد برخوردار است.
لازم به ذکر است که دندان بعد از معالجه ریشه(عصب) هنوز زنده می‌ماند زیرا تغذیه خارجی آن از سمت بافت‌های در برگیرنده هنوز ادامه دارد. البته این زنده ماندن به معنای آن نیست که دندان مثل دیگر دندان‌ها به تحریکات حرارتی و الکتریکی پاسخ مثبت دهد. معمولاً مقداری درد و ناراحتی گذرای خفیف تا متوسط به دنبال از بین رفتن بی‌حسی تا چند روز وجود داشته که با تجویز مسکن‌های ضدالتهاب تسکین می‌یابد. غالباً ناراحتی و درد آن‌چنان نیست که مانع فعالیت‌های روزانه شود. در مواردی که درد زیاد است می‌توانید با دندانپزشک معالج تماس بگیرید.
یکی از علل عدم مراجعه افراد جهت انجام این درمان‌ها ترس بی‌مورد القاءشده توسط اطرافیان است. امروزه با ارائه مواد بی‌حسی قوی و ابزار وتکنیک‌های پیشرفته، درد حین درمان ریشه به حداقل کاهش یافته است. در صورتی که فرد هنوز به دلایلی ترس از این درمان دارد، می‌توان با روش‌های مختلف آرام‌بخشی و یا حتی بیهوشی تحت درمان قرار گیرد.
سابقاً دندان‌هایی که درمان ریشه می‌شدند به مرور تیره‌تر می‌گشتند ولی امروزه با پیشرفت‌های تکنیکی احتمال این تغییر رنگ ناچیز بوده و اگر اتفاق افتاد نیز با استفاده از روش‌های سفیدکردن و یا روکش‌های چینی و لامینت می‌توان با آن مقابله کرد.
نحوه ترمیم تاج دندان بستگی به نسج باقیمانده و دندان مبتلا دارد. در دندان‌هایی که متحمل نیروهای سنگین جویدن هستند و یا پوسیدگی آنها شدید بوده، توصیه می‌گردد که با ترمیم‌های مطمئن‌تری چون روکش‌های فلزی و چینی بازسازی شوند.
● جراحی اندودونتیک
در مواردی که درمان معالجه ریشه دندان به شکست می‌انجامد، هنوز می‌توان دندان را نجات داد. در این موارد بعد از انجام بی‌حسی، دندانپزشک بافت لثه را به آرامی کنار زده و بافت‌های آماسی انتهای ریشه را خارج نموده و یک پرکردگی نیز در ته ریشه جهت ممانعت از عود ضایعه قرار می دهد.
● اقدامات بعدی
ضروری است جهت ارزیابی موفقیت درمان در طولانی مدت، ظرف ۶ ماه تا یک‌سال آینده مجدداً ویزیت به عمل آید. در این ویزیت دندانپزشک موفقیت درمان، سلامت انساج لثه و ترمیم نهایی را ارزیابی می کند

نویسنده :
دکتر قادر فیضی، دندانپزشک- متخصص اندودنتیکس

منبع : فصلنامه پزشکی اجتماعی هوم