پنجشنبه, ۱۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 2 May, 2024
مجله ویستا


لذتی‌ با بوی‌ توت‌ فرنگی‌ ؛ سیب‌ و زهرمار!


لذتی‌ با بوی‌ توت‌ فرنگی‌ ؛ سیب‌ و زهرمار!
یک‌ زیرزمین‌ بزرگ‌ انباری‌ مانند، یکی‌ دو ماهی‌ طول‌ می‌کشد تا درستش‌ کنند. وقتی‌ از کنار این‌ انباری‌ تاریک‌ و خاک‌ گرفته‌ رد می‌شوی‌، کنجکاوی‌ می‌کنی‌ تا بفهمی‌ می‌خواهند با این‌ زیرزمین‌ چه‌ کار کنند؟! خیلی‌ طول‌ نمی‌کشد تا تو جوابت‌ را می‌گیری‌.
از یک‌ انباری‌ تاریک‌ و زیرزمین‌ حالا قهوه‌خانه‌یی‌ سنتی‌ درست‌ کرده‌اند با حوضی‌ در وسط‌ و اقسام‌ غذاها و قلیان‌های‌ میوه‌یی‌. یک‌ هفته‌ بیشتر طول‌ نمی‌کشد که‌ مشتری‌ ها از در و دیوار انباری‌ بالا می‌روند. قهوه‌خانه‌یی‌ که‌ حالا پر از نوجوانان‌ و جوانانی‌ است‌ که‌ هنوز پشت‌ لبشان‌ سبز نشده‌، نوجوانانی‌ که‌ تفریح‌ هر روزه‌شان‌ بعد از درس‌ و مشق‌ و مدرسه‌ دور هم‌ نشستن‌ و املت‌ خوردن‌ و قلیان‌ کشیدن‌ است‌.
چه‌ لذتی‌ دارد بوی‌ سیب‌ و نعنا و توت‌ فرنگی‌!
و فردا مشتری‌ها بیشتر و بیشتر می‌شوند. صاحب‌ قهوه‌خانه‌ آنقدر سرش‌ شلوغ‌ شده‌ که‌ حالا دو سه‌ تا قهوه‌چی‌ هم‌ جواب‌ نمی‌دهد...
از این‌ انباری‌ها در جای‌ جای‌ شهر تهران‌، بخصوص‌ در جنوب‌ شهر کم‌ نیستند. هرگوشه‌یی‌ که‌ نگاه‌ می‌کنی‌، روی‌ دری‌، برگه‌یی‌ چسبانده‌اند که‌ حکایت‌ از داشتن‌ انواع‌ و اقسام‌ قلیان‌ها در آن‌ قهوه‌خانه‌ دارد.
کم‌ نیستند قهوه‌خانه‌هایی‌ که‌ مملو از جمعیت‌ جوان‌ و نوجوان‌ و میانسال‌ و پیرمردند. کم‌ نیستند نوجوانان‌ و جوانانی‌ که‌ افتخارشان‌ بیرون‌ دادن‌ دودهای‌ حلقه‌ حلقه‌یی‌ از گلوست‌ و از این‌ بابت‌ به‌ خود می‌بالند.
می‌دانم‌. مطمئناً اولین‌ نفری‌ نیستم‌ که‌ می‌خواهم‌ از قلیان‌ و مضراتش‌ گزارش‌ تهیه‌ کنم‌، مطمئناً آخرین‌ نفر هم‌ نخواهم‌ بود.پدیده‌ قلیان‌ نه‌ آنقدر جدید است‌ که‌ تنها به‌ ذهن‌ من‌ خطور کرده‌ باشد و نه‌ آنقدر کهنه‌ که‌ بخواهم‌ به‌ سادگی‌ از آن‌ بگذرم‌. استفاده‌ از قلیان‌ها این‌ روزها در ایران‌ و تهران‌ از مد هم‌ گذشته‌ و پرداختن‌ به‌ این‌ موضوع‌ نه‌ اینکه‌ جذاب‌ باشد، بلکه‌ با اهمیت‌ است‌. جای‌ تاسف‌ بسیار دارد که‌ مسافران‌ خارجی‌ که‌ به‌ ایران‌ سفر می‌کنند، یک‌ قلیان‌ هم‌ با خود به‌ کشورشان‌ می‌برند تا سوغاتی‌ ماندگاری‌ باشد از مسافرت‌ به‌ ایران‌ در حالی‌که‌ نحوه‌ کار کردن‌ صحیح‌ آن‌ را اصلاً نمی‌دانند. برای‌ من‌ جای‌ تاسف‌ دارد، چرا او از این‌ همه‌ صنایع‌ دستی‌ و هنر ایرانی‌، قلیانش‌ را انتخاب‌ می‌کند؟!
قهوه‌خانه‌ها امروزه‌ به‌ یکی‌ از پاتوق‌های‌ مهم‌ جوانان‌ تبدیل‌ شده‌ و هر روز با استقبال‌ خوبی‌ روبرو می‌شوند. این‌ رفت‌ و آمدها سابقه‌یی‌ دیرینه‌ داشته‌ و حالا شکلی‌ نو به‌ خود گرفته‌ است‌.به‌ نظر می‌رسد رواج‌ و شیوع‌ مصرف‌ قلیان‌ به‌ عنوان‌ یکی‌ از فرآورده‌های‌ دخانی‌ غیر از سیگار بویژه‌ با توجه‌ به‌ نتایج‌ مشابه‌ در بسیاری‌ از کشورها، روند پیچیده‌یی‌ دارد و دارای‌ ابعاد اجتماعی‌ فرهنگی‌ است‌ که‌ از سوی‌ صاحبان‌ سودجوی‌ این‌ تجارت‌ مرگ‌آور طراحی‌ و اجرا می‌شود.براساس‌ نتایج‌ مطالعات‌ اخیر در بسیاری‌ از کشورها از جمله‌ اکثر کشورهای‌ خاورمیانه‌، مصرف‌ سایر فرآورده‌های‌ دخانی‌ غیر از سیگار (مانند قلیان) در بین‌ نوجوانان‌ شیوع‌ بالایی‌ یافته‌ است‌. در این‌ زمینه‌ اطلاعات‌ جامعی‌ از ایران‌ در دست‌ نیست‌!
این‌ در حالی‌ است‌ که‌ طبق‌ مصوبه‌ دولت‌ در سال‌ ۱۳۷۶ استعمال‌ دخانیات‌ اعم‌ از سیگار یا قلیان‌ ظاهراً ممنوع‌ است‌. قلیان‌ غیر از آثار سوء برای‌ سلامتی‌ افراد، تبدیل‌ به‌ یک‌ سنت‌ هم‌ شده‌ است‌. بهتر است‌ به‌ این‌ نکته‌ اشاره‌ شود که‌ تنباکویی‌ که‌ در قلیان‌ مصرف‌ می‌شود از نوع‌ نامرغوب‌ترین‌ تنباکوست‌.
این‌ تنباکو به‌ دلیل‌ نامرغوب‌ بودن‌ قابل‌ استفاده‌ در سیگار نیست‌. به‌ همین‌ دلیل‌ آن‌ را با ۱۵ یا ۱۶ نوع‌ ماده‌ شیمیایی‌ به‌ اسم‌ «سس‌» و اسانس‌ میوه‌ ترکیب‌ می‌کنند و به‌ اسم‌ توتون‌ میوه‌یی‌ می‌فروشند. این‌ موضوع‌ بیماری‌زایی‌ دود آن‌ را چند برابر می‌کند.
بدتر آنکه‌ قلیان‌ در سال‌های‌ اخیر مصرف‌ خانوادگی‌ هم‌ پیدا کرده‌ و پدر و مادر و فرزندان‌ همراه‌ با یکدیگر در مکان‌های‌ تفریحی‌ عمومی‌، قلیان‌ دود می‌کنند.
به‌ گفته‌ کارشناسان‌ استعمال‌ قلیان‌ ۲۰ برابر بیشتر از مصرف‌ سیگار به‌ بدن‌ آسیب‌ رسانده‌ و مواد مخدر آن‌ با سرعت‌ بیشتری‌ در بدن‌ انسان‌ نفوذ می‌کند. تحقیقات‌ انجام‌ شده‌ نیز حکایت‌ از آن‌ دارد که‌ بیشتر افراد معتاد در ابتدا با استعمال‌ قلیان‌ و سیگار با دخانیات‌ آشنا شده‌ و پس‌ از گذشت‌ مدتی‌ به‌ استعمال‌ مواد مخدر روی‌ آورده‌اند.
واقعیت‌ این‌ است‌ که‌ آسیبی‌ که‌ قلیان‌ بر دستگاه‌ تنفسی‌ و ریه‌ افراد وارد می‌کند، بسیار شدید بوده‌ و حتی‌ در کوتاه‌ مدت‌ سبب‌ بروز بیماری‌های‌ گوناگونی‌ در میان‌ جوانان‌ می‌شود.عرضه‌ و استعمال‌ قلیان‌ و سایر مواد دخانی‌ در سفره‌خانه‌ها و تفرجگاه‌های‌ سنتی‌ هرچند باعث‌ ثبت‌ لحظاتی‌ مثلاً شاد اما کوتاه‌ در زندگی‌ می‌شود، ولی‌ در آینده‌ چه‌ بسا موجب‌ ایجاد خاطرات‌ تلخی‌ برای‌ آنها و خانواده‌هایشان‌ شود.براساس‌ یک‌ نظرسنجی‌ ۷۰ درصد جوانان‌ زیر ۲۹ سال‌ قلیان‌ کشیدن‌ در کنار خانواده‌ را عامل‌ آشنایی‌ با آن‌ دانسته‌اند و متاسفانه‌ اکثریت‌ آنها به‌ علت‌ سختی‌ مصرف‌ قلیان‌ به‌ سیگار به‌ عنوان‌ یک‌ ماده‌ دخانی‌ سهل‌ الوصول‌ گرایش‌ پیدا می‌کنند.
این‌ همه‌ بد گفتن‌ کافی‌ نیست‌؟!

احسان‌ حسینی‌
منبع : روزنامه اعتماد