سه شنبه, ۱۱ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 30 April, 2024
مجله ویستا


حقوق‌ بشر و حقوق‌ خدا


حقوق‌ بشر و حقوق‌ خدا
از آنجا كه‌ شناسایی‌ حیثیت‌ ذاتی‌ كلیه‌ اعضای‌ خانواده‌ بشری‌ و حقوق‌ یكسان‌ و انتقال‌ناپذیر آنان‌، اساس‌ آزادی‌، عدالت‌ و صلح‌ را در جهان‌ تشكیل‌ می‌دهد...مجمع‌ عمومی‌ سازمان‌ ملل‌ متحد، این‌ اعلامیه‌ جهانی‌ حقوق‌ بشر را، آرمان‌ مشتركی‌ برای‌ تمام‌ مردم‌ و كلیه‌ ملل‌ اعلام‌ می‌كند...
(بخشی‌ از مقدمه‌ اعلامیه‌ جهانی‌ حقوق‌ بشر)
اعلامیه‌ جهانی‌ حقوق‌ بشر در سی‌ ماده‌ و یك‌ مقدمه‌ بر پایه‌ یك‌ سری‌ پیش‌فرضهای‌ تدوین‌كنندگان‌ آن‌، كه‌ صلاحیت‌ اصالت‌ بخشیدن‌ به‌ آن‌ فرضها را برای‌ خود قائل‌ بودند، شكل‌ گرفت‌ و به‌ تصویب‌ مجمع‌ عمومی‌ سازمان‌ ملل‌ متحد رسید.
این‌ اعلامیه‌ در نوع‌ خود، كه‌ بعد از تفكرات‌ فاشیستی‌ خانمانسوز غرب‌ و دوران‌ استبداد نظامهای‌ خونین‌ تك‌ حزبی‌ نظامی‌ اروپا مطرح‌ شد، بسیار حائز اهمیت‌ و درخور تحسین‌ است‌.
اما پرسش‌ اساسی‌ و بنیادینی‌ كه‌ از سوی‌ هر انسان‌ موحدی‌ قابل‌ طرح‌ است‌، این‌ است‌ كه‌ آیا برای‌ خداوند نیز همانند انسان‌، حقوقی‌ هست‌؟ این‌ پرسش‌ در این‌ اعلامیه‌ با پاسخ‌ منفی‌ مستتر مواجه‌ شده‌ است‌ و این‌ پاسخ‌ مهمترین‌ پیش‌فرضی‌ است‌ كه‌ تدوین‌كنندگان‌ اعلامیه‌ جهانی‌ حقوق‌ بشر به‌ خود، به‌ صورت‌ یك‌ جانبه‌ حق‌ داده‌اند تا درباره‌ آن‌ نظر منفی‌ بدهند و حتی‌ به‌ اصل‌ آزادی‌ تفكر، درباره‌ پاسخ‌ به‌ آن‌ پرسش‌ توجهی‌ نكرده‌اند;در حالی‌ كه‌ همان‌طور كه‌ در این‌ اعلامیه‌ برای‌ انسان‌ها، حقوق‌ قائل‌ شده‌اند و شناسایی‌ آن‌ را اساس‌ آزادی‌، عدالت‌ و صلح‌ دانسته‌اند، لازم‌ است‌ برای‌ خدای‌ انسان‌ نیز، كه‌ خالق‌ اوست‌، حقوقی‌ را در نظر بگیرند تا شناسایی‌ و رعایت‌ آن‌ را اساس‌ آزادی‌، عدالت‌، صلح‌ و در نهایت‌ كمال‌ انسان‌ و جامعه‌ جهانی‌ انسان‌ بدانند.
بدیهی‌ است‌ تدوین‌كنندگان‌ این‌ اعلامیه‌ جهانی‌ هیچ‌ حقی‌ برای‌ خداوند نسبت‌ به‌ آحاد بشر و جامعه‌ بشری‌ قائل‌ نیستند تا انسان‌ را مكلف‌ به‌ شناسایی‌ و رعایت‌ آن‌ حقوق‌ بدانند.حال‌ چرا باید این‌ دیدگاه‌ درست‌ باشد و به‌ حكم‌ چه‌ استدلال‌ و برهانی‌ این‌ ادعا پذیرفته‌ است‌؟ تازه‌ آغاز استدلال‌ است‌، اما نویسندگان‌ اعلامیه‌ جهانی‌، تلویحا از ما می‌خواهند از آنان‌ بپذیریم‌ كه‌ خداوند هیچ‌ حقی‌ بر انسان‌ در رفتار شخصی‌ و روابط خانوادگی‌، اجتماعی‌ و سیاسی‌ او ندارد، تا چه‌ رسد به‌ این‌ كه‌ مورد توجه‌ و عمل‌ قرار گیرد.
این‌ در حالی‌ است‌ كه‌ اعلامیه‌، اصل‌ وجود خدا و اساس‌ مذهب‌ را در ماده‌ ۱۸ پذیرفته‌ است‌، اما آن‌ را تنها در حد یك‌ اندیشه‌ قابل‌ تغییر، كه‌ اصل‌ بنیادین‌ تفكر چگونه‌زیستن‌ انسان‌ در حیات‌ شخصی‌ و اجتماعی‌ نباشد، می‌پذیرد و براساس‌ این‌ تعریف‌، دیگر تكلیفی‌ برای‌ انسان‌ در قبال‌ خداوند نمی‌ماند و انسان‌ به‌ عنوان‌ مخلوق‌ خالق‌ عاقل‌ منعم‌ خود، هیچ‌ تعهدی‌ به‌ او ندارد.
اعلامیه‌ جهانی‌ حقوق‌ بشر پا را یك‌ قدم‌ از كمونیسم‌ فراتر نهاده‌ است‌;زیرا تفكر كمونیسم‌ اصل‌ وجود خداوند را نمی‌پذیرد، ولی‌ اعلامیه‌ حقوق‌ بشر اصل‌ وجود خدا را می‌پذیرد، اما هیچ‌گونه‌ حقی‌ برای‌ خداوند در قبال‌ انسان‌ و جامعه‌ انسانی‌ قائل‌ نیست‌.
اگر ما بپذیریم‌ كه‌ خداوند در رفتار شخصی‌ و اجتماعی‌ انسان‌ هیچ‌ حقی‌ ندارد، آن‌گاه‌ التزام‌ به‌ قوانین‌ مذهبی‌، كه‌ از ضمانت‌ اجرایی‌ دولتی‌ برخوردار نیست‌، دیگر معنی‌ و مفهومی‌ ندارد;بلكه‌ مسئله‌ دین‌ و مذهب‌، به‌ یك‌ علاقه‌ و میل‌ شخصی‌ تبدیل‌ می‌شود كه‌ در حد یك‌ اعتقاد شخصی‌ قابل‌ تعریف‌ است‌.
اما اگر خواست‌ خداوند خالق‌ عالمیان‌ را در قانونمندی‌ رفتار شخصی‌ و اجتماعی‌ انسان‌، بر پایه‌ حقوق‌ خدا و تكالیف‌ انسان‌ تعیین‌كننده‌ بدانیم‌، آنگاه‌ هر انسانی‌ علاوه‌ بر آن‌ كه‌ موظف‌ است‌ حقوق‌ همنوع‌ خود را به‌ عنوان‌ یك‌ انسان‌ رعایت‌ كند، باید حقوق‌ خداوند را نیز به‌ عنوان‌ خالق‌ عاقل‌ و حكیم‌ خود، كه‌ دنیا و آخرتش‌ در اختیار اوست‌، رعایت‌ كند و برای‌ فهم‌ مصادیق‌ حقوق‌ الهی‌، ضروری‌ است‌ كه‌ توحید، نبوت‌ و امامت‌ را بپذیرد و این‌ همان‌ دخالت‌ و تاثیر مذهب‌ و دین‌ در تدبیر شخصی‌ و اجتماعی‌ انسان‌ است‌.
پس‌ انسان‌ بین‌ دو گزینه‌ پذیرش‌ حقوق‌ خداوند و رد آن‌ قرار دارد.اگر آن‌ را بپذیرد، باید مطابق‌ تعالیم‌ انبیا كه‌ در نهایت‌، پیامبر اسلام‌(ص‌)و اولیای‌ معصومین‌(ع‌)او هستند، قانونمندی‌ شخصی‌ و اجتماعی‌ خود را تنظیم‌ كند، و اگر حقوق‌ خداوند را بر انسان‌ نپذیرد، می‌تواند هرگونه‌ كه‌ قدرت‌ دارد، زندگی‌ كند و هرچیز و هر كسی‌ را به‌ اختیار و اطاعت‌ خود درآورد;زیرا به‌نظر او خدایی‌ نیست‌ و اگر هم‌ هست‌، حقی‌ ندارد كه‌ او را مكلف‌ به‌ رعایت‌ آن‌ كند.پس‌ به‌ اصالت‌ لذت‌جویی‌ انسان‌ بر پایه‌ قدرت‌ خود می‌رسد.
منبع : مجله خانواده سبز


همچنین مشاهده کنید