جمعه, ۱۴ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 3 May, 2024
مجله ویستا


مشکلات‌ و موانع‌ شرکت‌های‌ توزیع‌ نیروی‌ برق‌ کشور


مشکلات‌ و موانع‌ شرکت‌های‌ توزیع‌ نیروی‌ برق‌ کشور
وضعیت‌ مبهم‌ شركت‌های‌ توزیع‌ و عدم‌ وحدت‌ رویه‌ دستگاه‌های‌ نظارتی‌ توزیع‌ سبب‌ شده‌ تا شركت‌های‌ توزیع‌ از یك‌ بی‌هویتی‌ رنج‌ ببرند و دچار روزمرگی‌ شوند. در این‌ مقاله‌ سعی‌ شده‌ تا موانع‌ و مشكلات‌ ساختاری‌ شركت‌های‌ توزیع‌ به‌ صورت‌ جداگانه‌ اعلام‌ شود.
الف.‌ مشكلات‌ ساختاری‌ شركت‌های‌ توزیع‌
۱. شركت‌های‌ توزیع‌ به‌ علت‌ اینكه‌ وضعیت‌ آنها نامشخص و مبهم‌ است‌، از یك‌ بی‌هویتی‌ رنج‌ می‌برند و به‌ علت‌ نامشخص بودن‌ وضعیت‌ آنها، نمی‌توانند برنامه‌ استراتژیك‌ و اهداف‌ خود را به‌ صورت‌ واقعی‌ و شفاف‌ تدوین‌ كنند و در نتیجه‌ حركت‌ آنها براساس‌ یك‌ برنامه‌ و هدف‌ مشخص و واضح‌ صورت‌ نمی‌گیرد و به‌ همین‌ دلیل‌ اغلب‌ شركت‌های‌ توزیع‌ دچار روزمرگی‌ شده‌اند و بهبود قابل‌ توجهی‌ در فرآیندهای‌ آن‌ صورت‌ نمی‌گیرد.
۲. عدم‌ وحدت‌ رویه‌ دستگاه‌های‌ نظارتی‌ توزیع‌، همچون‌ دفتر مجمع‌ و معاونت‌ نظارت‌ بر توزیع‌ شركت‌های‌ برق‌ منطقه‌یی‌، درخصوص‌ تنظیم‌ روابط‌، اخذ مجوزها، عقد قراردادها، نحوه‌ و میزان‌ نظارت‌، چارچوب‌ قراردادها و فهارس‌ بها. برای‌ اصلاح‌ و ایجاد وحدت‌ رویه‌ باید نحوه‌ روابط‌ و حدود اختیارات‌ شركت‌های‌ توزیع‌ و دستگاه‌های‌ نظارت‌ به‌ صورت‌ شفاف‌ تعریف‌ و چارچوب‌ واحدی‌ برای‌ قراردادها تعیین‌ و همچنین‌ ضرایب‌ منطقه‌یی‌ برای‌ فهرست‌ بهای‌ واحد مشخص شود.
۳. ضرردهی‌ قراردادهای‌ بهره‌برداری‌ و مشتركان‌.
۴. مشكلات‌ نقدینگی‌ شركت‌ها و عدم‌ پرداخت‌ بموقع‌ صورت‌ وضعیت‌های‌ ارسالی‌ به‌ برق‌ منطقه‌یی‌.
۵. عدم‌ هماهنگی‌ بخش‌های‌ فوق‌ توزیع‌ در مراحل‌ طراحی‌، تصویب‌ و اجرای‌ طرح‌های‌ فوق‌ توزیع‌ با بخش‌ توزیع‌.
۶. كمبود خودروهای‌ استراتژیك‌ از قبیل‌: جرثقیل‌، بالابر، دیزل‌، ژنراتور اضطراری‌ و پست‌های‌ سیار كه‌ در حوادث‌ گیلان‌ شاهد آن‌ بودیم‌.
۷. كمبود پیمانكاران‌ ماهر و با سابقه‌ در بخش‌های‌ بهره‌برداری‌ و اصلاح‌.
ب. مشكلات‌ مالی‌
۱. عدم‌ توجه‌ به‌ بودجه‌ و نظام‌ بودجه‌بندی‌ نامناسب‌ شركت‌های‌ توزیع‌: با توجه‌ به‌ اینكه‌ بودجه‌ یك‌ برنامه‌ مالی‌ و كاری‌ یكساله‌ است‌ كه‌ ضمن‌ پیش‌بینی‌ درآمدها و هزینه‌ها، اهداف‌ و سیاست‌های‌ سازمان‌، عملیاتی‌ و فعالیت‌های‌ مرتبط‌ با آنها بطور موثر برنامه‌ریزی‌ می‌شوند ولی‌ در شركت‌های‌ توزیع‌ به‌ این‌ مهم‌ توجه‌ نمی‌شود و بودجه‌ صرفاً برای‌ ارایه‌ به‌ مجمع‌ عمومی‌ تهیه‌ می‌شود و پس‌ از تصویب‌، عنایتی‌ به‌ آن‌ نمی‌شود در نتیجه‌ عملیات‌ مالی‌، در شركت‌های‌ توزیع‌، فاقد یك‌ چارچوب‌ مشخص است‌ و با عدم‌ توجه‌ به‌ بودجه‌، شركت‌های‌ توزیع‌ خود را از یك‌ ابزار مهم‌ كنترلی‌، برنامه‌ریزی‌، مدیریت‌ مالی‌ و مدیریت‌ استراتژیك‌ محروم‌ می‌كنند و در حال‌ حاضر فرآیند مالی‌ در اغلب‌ شركت‌های‌ توزیع‌ به‌ هزینه‌ كردن‌ آنچه‌ داریم‌ و آن‌ هم‌ براساس‌ نیازهای‌ روزمره‌ و در نهایت‌ تهیه‌ صورت‌های‌ مالی‌ محدود می‌شود.
۲. مدارهای‌ كنترلی‌ مالی‌ بسته‌ نیستند.
۱۲ بودجه‌ كه‌ مهمترین‌ ابزار كنترلی‌ مالی‌ بوده‌، در شركت‌های‌ توزیع‌ مغفول‌ مانده‌ است‌.
۲۲ تراز درآمدی‌ اغلب‌ شركت‌های‌ توزیع‌، بسته‌ نیست‌ به‌ این‌ صورت‌ كه‌ در تهیه‌ تراز مالی‌ بسیاری‌ از شركت‌های‌ توزیع‌ كه‌ به‌ صورت‌ ماهیانه‌ و سالیانه‌ تهیه‌ می‌شود، میزان‌ درآمدهای‌ تحقق‌ یافته‌ با موجودی‌ بانك‌ كنترل‌ می‌شود و از وجود حلقه‌ مكمل‌ كنترلی‌ كه‌ همان‌ تعیین‌، كنترل‌ و همخوانی‌ میزان‌ درآمدها با اجناس‌ خارج‌ شده‌ از انبار و فعالیت‌های‌ انجام‌ شده‌ است‌، استفاده‌ نمی‌شود. از طرفی‌ همان‌گونه‌ كه‌ بیان‌ شد، فقط‌ درآمدهای‌ تحقق‌ یافته‌ كنترل‌ می‌شوند و تعهدات‌ ایجاد شده‌ و حساب‌های‌ دریافتی‌ آینده‌ (مانند چك‌هایی‌ كه‌ بابت‌ تقسیط‌ دریافت‌ می‌شوند دیده‌ نمی‌شود) و مدعای‌ این‌ سخن‌ عدم‌ وجود ستونی‌ با مضامین‌ وجوه‌ كم‌ واریزی‌ یا اضافه‌ واریزی‌، در ترازهای‌ درآمدی‌ شركت‌های‌ توزیع‌ است‌.
۳. عدم‌ وجود یك‌ سیستم‌ مالی‌ جامع‌ كه‌ فاقد نقاط‌ باز باشد.
۴. در اغلب‌ شركت‌های‌ توزیع‌ سود و زیان‌ هر فعالیت‌ و دستور كار و در نهایت‌ قرارداد تعیین‌ نمی‌شود و در نتیجه‌ بهای‌ تمام‌ شده‌ خدمات‌ آنها به‌ صورت‌ دقیق‌ مشخص نمی‌شود و از این‌ رو وقتی‌ این‌ بها مشخص نباشد، طبعاً اقدامی‌ هم‌ برای‌ كاهش‌ آن‌ به‌ عمل‌ نخواهد آمد و این‌گونه‌ است‌ كه‌ هزینه‌های‌ شركت‌های‌ توزیع‌ هر روز بدون‌ كنترل‌ بالاتر می‌رود و جالب‌ اینكه‌ برخی‌ شركت‌های‌ واحد حسابداری‌ تاسیسات‌ یا حسابداری‌ بهای‌ تمام‌ شده‌ را از تشكیلات‌ خود حذف‌ كرده‌اند.برای‌ بهبود وضعیت‌ مالی‌ شركت‌های‌ توزیع‌ راهكارهای‌ زیر پیشنهاد می‌شود:
۱. بودجه‌ به‌ عنوان‌ چارچوب‌ هزینه‌ها و درآمدهای‌ شركت‌ و اساس‌ حركت‌ برنامه‌ریزی‌ شده‌، مورد توجه‌ جدی‌ مدیران‌ قرار گیرد و میزان‌ انحراف‌ از بودجه‌ شركت‌ها، به‌ صورت‌ خاص‌، مورد تاكید دستگاه‌های‌ نظارتی‌ قرار گیرد و یك‌ دستورالعمل‌ واحد بودجه‌نویسی‌ نیز برای‌ شركت‌های‌ توزیع‌ تهیه‌ شود.
۲. یك‌ سیستم‌ مالی‌ جامع‌ و متحدالشكل‌ برای‌ تمام‌ شركت‌های‌ توزیع‌ طراحی‌ شود.
۳. بررسی‌ و حسابرسی‌ صورت‌های‌ مالی‌: شركت‌های‌ توزیع‌ با دقت‌ بیشتر و با توجه‌ خاص‌، نسبت‌ به‌ واقعی‌ بودن‌ هزینه‌ها و درآمدها اقدام‌ كنند.
۴. شركت‌های‌ توزیع‌، موظف‌ به‌ عقد قرارداد حسابرسی‌ برای‌ اصلاح‌ حساب‌های‌ سال‌های‌ گذشته‌ شوند.
۵. حسابداری‌ تاسیسات‌ یا همان‌ حسابداری‌ بهای‌ تمام‌ شده‌، به‌ صورت‌ واقعی‌، بهای‌ تمام‌ شده‌ فعالیت‌های‌ مختلف‌ را محاسبه‌ و بدین‌ صورت‌ نقطه‌ آغازین‌ كاهش‌ هزینه‌های‌ شركت‌های‌ توزیع‌، به‌ صورت‌ شفاف‌ مشخص شود.
ج. مشكلات‌ فنی‌ شركت‌های‌ توزیع‌
۱. عدم‌ وجود سیستم‌ برنامه‌ریزی‌ مناسب‌ در شركت‌های‌ توزیع‌: شركت‌های‌ توزیع‌ باید براساس‌ اهداف‌ و استراتژی‌های‌ خود به‌ صورت‌ واقعی‌ نه‌ نمایشی‌ و گواهینامه‌یی‌، نسبت‌ به‌ تدوین‌ برنامه‌ عملیاتی‌ خود اقدام‌ و در فرآیند بودجه‌، منابع‌ مورد نیاز برای‌ عملیاتی‌ كردن‌ برنامه‌ها را تعیین‌ كنند.
۲. عدم‌ وجود اطلاعات‌ تدوین‌ شده‌ از مشكلات‌ بهره‌برداری‌ و فنی‌ شركت‌.
۳. عدم‌ توجه‌ به‌ برنامه‌ریزی‌ فنی‌ در شركت‌های‌ توزیع‌. با توجه‌ به‌ اینكه‌ اعتبارات‌ شركت‌های‌ توزیع‌ محدود و از طرف‌ شبكه‌های‌ توزیع‌ نیز دارای‌ معایب‌ فراوان‌ هستند ضروری‌ است‌ اصلاح‌ شبكه‌ها و هزینه‌ كردن‌ اعتبارات‌ براساس‌ شناخت‌ و تدوین‌ مشكلات‌ شبكه‌ و انجام‌ محاسبات‌ فنی‌ و مهندسی‌ به‌ منظور اولویت‌بندی‌ فعالیت‌ها كه‌ در مجموع‌ فرآیند برنامه‌ریزی‌ فنی‌ را شكل‌ می‌دهند، صورت‌ پذیرد و از هزینه‌ كردن‌ اعتبارات‌ خارج‌ از فرآیند برنامه‌ریزی‌ فنی‌ خودداری‌ شود.
۴. عدم‌ استفاده‌ بهینه‌ از دانش‌ فنی‌ و تكنولوژی‌های‌ جدید: شركت‌های‌ توزیع‌ هم‌اكنون‌ اغلب‌ به‌ صورت‌ نمایشی‌ اقدام‌ به‌ استفاده‌ از تكنولوژی‌های‌ جدید و اتوماسیون‌ شبكه‌ها می‌كنند و این‌ عمل‌ براساس‌ یك‌ هدف‌ و استراتژی‌ تعریف‌ شده‌ صورت‌ نمی‌گیرد و مدعای‌ این‌ سخن‌ اینكه‌ شركت‌هایی‌ كه‌ هم‌اكنون‌ نسبت‌ به‌ اتوماسیون‌ بعضی‌ از شبكه‌های‌ خود اقدام‌ می‌كنند در برق‌رسانی‌ و تهیه‌ طرح‌های‌ جدید خود به‌ چه‌ میزان‌ آرایش‌ و انتخاب‌ تجهیزات‌ را براساس‌ اتوماسیون‌ شبكه‌ در آینده‌ انتخاب‌ می‌كنند؟ از این‌ رو، شركت‌های‌ توزیع‌ در آرایش‌ شبكه‌ها، اندازه‌ و نوع‌ تجهیزات‌ (به‌ عنوان‌ مثال‌ اندازه‌ و نوع‌ تابلوهای‌ توزیع) نیاز به‌ یك‌ بازنگری‌ و مهندسی‌ مجدد و براساس‌ ضرورتی‌ همچون‌ اتوماسیون‌ دارند.
۵. لزوم‌ اختصاص‌ اعتبار ویژه‌، برای‌ تهیه‌ طرح‌های‌ جامع‌ شبكه‌های‌ توزیع‌، به‌ منظور هزینه‌ كردن‌ بهینه‌ و موثر اعتبارات‌ سرمایه‌یی‌ بخش‌ توزیع‌.

عبدالوحید مهدوی‌نیار
منبع : روزنامه اعتماد